Wybrane zagadnienia z zakresu właściwości cieczy specjalnych i ich roli w procesie udostępniania złóż

Ciecze specjalne to grupa cieczy wykorzystywanych w różnych zabiegach prowadzonych po zakończeniu wiercenia otworu (w tak zwanych pracach zakończeniowych), które nie należy porównywać do płuczek wiertniczych. Do cieczy specjalnych należą m.in. ciecze przemywające i czyszczące, robocze, nadpakerowe, do perforacji rur oraz bufory do operacji linowych i oczyszczania rur. Skład i właściwości technologiczne tych cieczy dobierane są do warunków geologiczno-złożowych oraz roli cieczy w pracach prowadzonych w odwiertach. Do usuwania płuczki wiertniczej z przestrzeni pierścieniowej i oczyszczania powierzchni rur używane są wysokolepkie bufory i ciecze przemywające z dodatkiem polimerów lub środków powierzchniowo czynnych, które mogą być sporządzane na bazie wody słodkiej. Ciecze bezpośrednio oddziałujące na strefę złożową sporządzane są na osnowie soli nieorganicznych lub organicznych – mrówczanowych o stężeniu uzależnionym od gradientu ciśnienia złożowego oraz zawartości minerałów ilastych w formacji złożowej. W składach tych cieczy mogą być stosowane również materiały obciążające i środki chemiczne regulujące podstawowe właściwości technologiczne, a także biocydy, środki ograniczające korozję osprzętu, obniżające napięcie powierzchniowe na granicy faz oraz degradujące polimery. Ciecze te wykorzystywane są w zabiegach wgłębnego zbrojenia odwiertów i ich przygotowywania do opróbowania, perforowania rur okładzinowych, oczyszczania strefy przyodwiertowej z pozostałości poperforacyjnych i osadów wytworzonych przez płuczki wiertnicze oraz w pracach rekonstrukcyjnych. Przeprowadzenie każdego z tych zabiegów wymaga zatłoczenia odwiertu odpowiednim rodzajem cieczy specjalnej, która w jak największym stopniu powinna zapewniać ochronę skał zbiornikowych. Przedstawioną w artykule charakterystykę danej cieczy specjalnej i jej podstawowe właściwości opracowano na podstawie wyników badań laboratoryjnych wykonanych w ramach tematyki badawczej realizowanej w INiG – PIB. Badania te przeprowadzone zostały dla warunków geologiczno-złożowych występujących w odwiertach zapadliska przedkarpackiego oraz Niżu Polskiego.