Older Slavic literature: An ethnolinguistic approach

The study presents an ethnolinguistic approach to the secular pre-standard literature of the so called Slavia Orthodoxa in its final period. In focus are the methodological aspects of the research. The approach proposed here is based on a philological model developed by the author. The model operates on the text level and includes linguistic and non-linguistic (textological and sociolinguistic) properties of text. It has now been extended to cover the ethnolinguistic factor and is applied to the 17th-18th c. East Slavic and Serbian corpus.

The role of synchrony in the study of national literary language histories on the territory of Slavia Orthodoxa

В статията се разглежда ролята на синхронния подход като основна предпоставка за изтънчена фалшифицируемост при изучаване на историите на националните книжовни езици на територията на културно-езиковата общност Slavia Orthodoxa. Анализира се възможната му роля в изучаването на книжовноезиковата история като компонент на историческия подход към езика в контекста на теорията и методологията на научноизследователските програми на Имре Лакатош.

The role of synchrony in the study of national literary language histories on the territory of Slavia Orthodoxa

The article examines the role of the synchronous approach as a basic prerequisite for refined falsifiability in the study of the histories of the national literary languages on the territory of the Slavia Orthodoxa cultural-linguistic community. Its possible role in the study of literary-linguistic history as a component of the historical approach to language in the context of the theory and methodology of Imre Lakatos’ research programs is also analyzed.

Bosnia and Herzegovina as a Historical Balkan Bridge Between Cultures, Religions and Nations

Given article presents an overview and analysis of the facts of the crossing of the Slavic, Oriental and European cultures in the very center of the Balkan Peninsula, as well as the connection of the Orthodox, Catholic and Muslim (Islamic) worlds and mentality in the historical retrospective of Bosnia and Herzegovina, its culture, ethnography and language. Special attention is paid to the specific moments of modern political life, socio-demographic problems, as well as to the peculiarities of the national mentality, traditions and customs of different peoples (formed as a result of confessional differences), living on the territory of modern Bosnia and Herzegovina. On this basis we try to present the specifics and uniqueness of this region: on the one hand, the Slavonic one, and on the other, not being such in the traditional and direct meaning of this word. Along with these questions, stereotyped views of the peoples of the former Yugoslavia on the Muslim part of the population of Bosnia and Herzegovina, their actual implementation in contemporary culture, literature and language, as well as their transformation as a result of the crucial political events of the 1990s, are also considered. In the article it is concluded for the first time that apart from the notions Slavia Orthodoxa and Slavia Romana, traditionally accepted in the science about the Slavs, from the XVI century, the third world - Slavia Muslim with its mentality, culture, religion and language has started to form in the Balkans.

Eufrozyna – Przedsława – Prakseda – Paraskiewa w białorusko-litewskich kronikach XVI wieku

W drugiej redakcji kronik białorusko-litewskich (Krasińskiego, Raczyńskiego, Towarzystwa Archeologicznego i innych) zapisano historię o podporządkowaniu Połocka przez wielkich książąt litewskich, zwaną przez badaczy „Opowieścią o Połocku”. Uważa się, że pochodzi ona z początku XVI w. i powstała z inicjatywy wojewody połockiego, a następnie kanclerza Wielkiego Księstwa Litewskiego Olbrachta Gasztołda. W opowieści najstarsze dzieje Połocka przeplatają się z historią Wielkiego Księstwa Litewskiego, a także legendą o rzymskim pochodzeniu szlachty litewskiej. Fabuła przypomina fragmenty <em>Żywotu</em> <em>Świętej Eufrozyny</em> (Połockiej), ale imiona książąt połockich i litewskich są trudne do identyfikacji. Powstaje pytanie: kto i dlaczego zamieścił na kartach drugiej redakcji tak zagmatwaną opowieść o książętach połockich? Jak wiadomo, pierwsza redakcja latopisu Wielkiego Księstwa Litewskiego (koniec XIV – pierwsza połowa XV wieku) została poświęcona głównie najstarszej historii Rosji. Na początku XVI w. zaistniała potrzeba opracowania „narodowego” dyskursu historycznego. W tym celu należało połączyć tzw. <em>rosyjskie</em> oraz <em>litewskie</em> komponenty etniczno-religijne Wielkiego Księstwa Litewskiego, aby ideologicznie wzmocnić dominację wielkich książąt litewskich w najstarszym księstwie połockim. Nastąpiło wówczas stopniowe przejście od przestrzeni kulturowej <em>Slavia Orthodoxa</em> do przestrzeni kulturowej <em>Slavia Romana</em> (Riccardo Picchio). W artykule wykorzystano różnorodne metody badawcze: analiza materiału źródłowego i archeograficznego, metoda porównawczo-historyczna, częściowo metoda hermeneutyczna. W toku badania ustalono, że napisany najprawdopodobniej w XII w. <em>Żywot Eufrozyny</em> (Połockiej), zapomniany przez ówczesnych intelektualistów, w Połocku pozostawił pewne echa kultu świętej, zwłaszcza miejsca jej kultu oraz krzyż. <em>Żywot…</em> został przeredagowany zgodnie z oczekiwaniami pewnych grup społecznych, a następnie – w znacznie zmienionej formie – stał się częścią drugiej redakcji latopisów Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Slavia Orthodoхa Literary Tradition: Between Canon and Archetype

<p>The paper examines theoretical, methodological and comparative problems related to the studies of literature of Slavia Orthodoxa. Special attention has been focused on different evaluations of this literary method in various scholarly circles, both in the East (Jakobson, Lotman, Uspensky, Esaulov), and the West (Picchio, Wellek, Obolensky, Bloom, etc). Starting from Bakhtin&rsquo;s idea that the history and development of a literary form and expression determine its presence, the paper discusses whether it is possible to talk about Slavia Orthodoxa outside the context of the Middle Ages.</p>