SPOR VE DEVİANT DAVRANIŞ

Sapma (aykırı) davranış – her şeyden önce toplumdan uzaklaşma teşebbüsü, günlük hayati sorunlardan ve dertlerden kaçış, güvensizlik ve belirli dengeleyici formlardan geçerek gerilim halini aşmaktır. Fakat sapma davranış her zaman olumsuz özellik taşımaz. O şahsı yenilğiyi özendirmeyle, ileriye haraket etmeğe engel olucak tutuculuğu aşmak teşebbüsü ile ilişkili ola bilir. Sapma davranışı bilimsel, spor ve teknik sanatın çeşitli şekillerinden sayabiliriz. Deviant davranışın ne olduğunu tesbit etmek için önce mutlaka “toplumsal normlar” kavramını tanımlamak gerekir. Toplumsal normlar: yazılı emr, talep, dilek ve beklenilen uygun davranış (toplumca kabul gören) şeklidir. Belirli ideal örnek (model) normlar, insanların kesin durumlarda konuşmalı, düşünmeli, duymalı ve yapmalı olduğunu belirtiyor. Onlar boyutlarına göre farklılık taşıyor. Birinci tür: bu normlar yalnız küçük grublarda (genc grubları, dost grubları, aile, işçi grubları, spor takımlarında) oluşur ve mevcut olur. Onlar “grub alışkanlıkları” olarak adlanır. Örnek olarak 1927-1932 yıllarında ünlü Hotornskiy denemelerini gerçekleştiren Amerikan toplum bilimcisi E. Mayo normlar keşfetmiştir. Bu normlar yenilerle ilişkide üretim-askeri ekipler ve üstler için kabul edilmiştir: “Yakınlarınla” resmi davranmamak, Müdürlüğe, grub üyelerine zarar dokunduracak her hangi bir şey söylememek, Müdürlükle “yakınlarınla” olduğu gibi sık-sık görüşmemek, Kendi arkadaşlarından daha fazla ürün hazırlamamak. İkinci tür: bu normlar büyük grublarda veya bütün toplumda oluşur ve mevcut olur. Onlar “genel kurallar” adlanır. Bunlar adet, gelenek, töreler, kanunlar, teşrifatlar ve davranış tarzıdır. Her hangi toplumsal grubun kendine özgü davranış tarzı, gelenekleri ve teşrifatları bulunur. Sosyetik etik davranışlar ve genclere özgü davranış biçimleri bulunur. Ulusal çapta gelenek ve töreler bulunur. Bütün sosyal normları, onları sert uygulamaya konma bakımından çeşitleye biliriz. Bu normlardan birinin ihlali yumşak cezayı (kınama, dışlama, kötü niyetli eleştiri) gerektirir. Diger normların ihlali sert yaptırımlar (hapis cezası, hatta ölüm cezası) gerektirir. Belirli normlara uymama derecesi tüm toplumlarda ve tüm grublarda mevcuttur. Saray etiketleri, diplomatik konuşma ve nikah törenlerinin ihlali sıkıntılı durum oluşturur ve insanı zor durumda bırakır. Ancak bunlar sert yaptırımlar gerektirmez.