Szanse i zagrożenia u progu emerytury: sytuacja starszego pokolenia w kontekście więzi rodzinnych i solidarności międzypokoleniowej

Celem artykułu jest prezentacja wyników badań dotyczących relacji międzypokoleniowych w związku z sytuacją seniorów u progu wieku emerytalnego i wyzwaniami demograficznymi. Badanie – będące elementem szerszego projektu wielopokoleniowych badań longitudinalnych – obejmowało dwie zbiorowości reprezentujące pokolenie senioralne (60-latkowie) i respondentów w wieku ich dorosłych dzieci (38-40-latkowie). Dzięki temu można było poznać perspektywę obu sąsiadujących ze sobą grup jako ogniwa ciągu genealogicznego pokoleń, rozumianych tu jednak nieco szerzej – jako zbiorowości ukształtowane przez odmienne okoliczności społeczno-kulturowe i reprezentujące odmienny socjalizacyjny efekt: specyficzne wartości, orientacje życiowe, postawy wobec rodziny i zobowiązań rodzinnych czy polityczne poglądy. W centrum zainteresowań pozostaje starsza generacja, a stawiane pytania dotyczą szans bycia zaopiekowanym ze względu na gotowość do takiej pomocy ze strony młodszego pokolenia. W szukaniu odpowiedzi na te pytania skonfrontowane zostały ze sobą a) sytuacja materialna, zdrowotna i rodzinna obu pokoleń, b) zmienne społeczno-demograficzne mogące mieć wpływ na sytuację życiową, c) postawy względem rodziny wskaźnikowe dla solidarności międzypokoleniowej, d) kontekst socjalizacyjny i orientacje życiowe oraz e) subiektywny odbiór świata społecznego. W wyniku przeprowadzonych analiz zidentyfikowano grupy, opierając się głównie na cechach statusowych i demograficznych, do których polityka publiczna (zdrowotna, wspierająca instytucję rodziny), mogłaby szczególnie dostosować ofertę wsparcia.

Koszty obecności spółki na rynku NewConnect i ich postrzeganie przez emitentów

Celem artykułu jest analiza kosztów obecności spółek na NewConnect oraz zbadanie ich postrzegania przez notowanych na tym rynku emitentów. Hipoteza poddana weryfikacji w artykule zakłada, że koszty obecności spółek na rynku NewConnect są wysokie z punktu widzenia notowanych na tym rynku spółek. Taka percepcja kosztów może ograniczać rozwój NewConnect przez negatywne postrzeganie tego rynku bezpośrednio przez emitentów, a pośrednio również przez inwestorów i media. Weryfikację hipotezy przeprowadzono z wykorzystaniem badań ankietowych przeprowadzonych wśród spółek notowanych na rynku NewConnect. W badaniu ponad 70% spółek uznało koszty obecności na NewConnect za zbyt wysokie. Biorąc pod uwagę, że nastawienie do kosztów obecności na giełdzie jest najbardziej negatywne w grupie spółek, które pozyskały najmniej kapitału (poniżej 1 mln złotych), bardzo ważna dla postrzegania rynku jest dbałość o jakość spółek dopuszczanych na rynek NewConnect przez jego organizatora, czyli GPW w Warszawie. W szczególności w przypadku spółek, które będą przeprowadzać większe (tzn. kilkumilionowe) emisje akcji, stosunek kosztów obecności na NewConnect do pozyskanej kwoty będzie korzystniejszy, co wraz z poprawą koniunktury giełdowej powinno poprawić ocenę rynku przez emitentów.

Ziemia rolnicza jako dobro publiczne – stanowisko austriackiej szkoły ekonomii

Kategoria dóbr publicznych jest jednym z fundamentalnych elementów koncepcji zawodności rynku i jednocześnie jednym z argumentów uzasadniających interwencję ze strony państwa. Zwolennicy tego podejścia podkreślają specyfikę ziemi i jej duże znaczenie w kształtowaniu zrównoważonego rozwoju gospodarczego. Celem artykułu jest przedstawianie krytycznego stanowiska wobec koncepcji ziemi rolniczej jako dobra publicznego. Przyjęto założenie, że teoria dóbr publicznych jako naukowe uzasadnienie interwencjonizmu państwowego w rolnictwie, w tym również na rynku ziemi rolniczej, ma dużo bardziej polemiczny charakter, niż jest to przedstawiane w głównym nurcie badań. Jako alternatywne podejście do badania kwestii ziemi rolniczej zaprezentowane zostało stanowisko austriackiej szkoły ekonomii. Praca ma charakter teoretyczny. W analizie wykorzystano wnioskowanie dedukcyjne i logikę w postaci werbalnej. Przeprowadzona analiza problemu wskazała, że według kryteriów stosowanych w teorii dóbr publicznych ziemia rolnicza jest typowym dobrem prywatnym. Dyskusyjna jest natomiast kwestia takich dóbr integralnie z ziemią związanych, jak krajobraz rolniczy i jakość środowiska naturalnego. Jednak specyfika tych dóbr nie musi prowadzić do wniosku, że interwencja państwa jest konieczna. Przeciwko interwencji państwa przemawiają takie względy, jak: brak możliwości obiektywnej identyfikacji potrzeb społecznych, polityczny i redystrybucyjny charakter interwencjonizmu państwowego, istnienie rynkowych mechanizmów finansowania dóbr publicznych.

Samodzielność prawotwórcza jednostek samorządu terytorialnego

Celem artykułu jest ukazanie istoty samodzielności prawotwórczej jednostek samorządu terytorialnego, scharakteryzowanie poszczególnych form prawnych, które przybierają ich formalne decyzje, oraz wyodrębnienie i zdefiniowanie – posługując się dorobkiem doktryny i orzecznictwem – poszczególnych kategorii aktów tworzonych przez organy samorządowe. Zastosowana metoda badawcza oparta została na analizie prawnoporównawczej oraz badaniach literaturowych, ocenie stanu prawnego istniejącego w zakresie omawianej problematyki, a także na analizie poglądów prezentowanych w nauce prawa administracyjnego oraz w orzecznictwie. Autorka zwraca uwagę, że ustawodawca przyznał organom samorządu terytorialnego dużą samodzielność prawotwórczą. Jej źródeł można doszukać się w Konstytucji RP, a w następnej kolejności w samorządowych ustawach ustrojowych. Unormowania te są dodatkowo wzmocnione przez przepisy Europejskiej karty samorządu lokalnego, stanowiącej o prawie społeczności lokalnych do pełnej swobody działania na swoim terytorium z poszanowaniem zasady legalizmu. Przypisanie przymiotu samodzielności jednostkom samorządowym zostało utrwalone również w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Z daleko idącą niezależnością samorządów mamy do czynienia w wielu dziedzinach ich działalności, jednak prawodawstwo wydaje się jedną z najistotniejszych. Akty prawne wyznaczają normy i reguły postepowania, gdyż wiążą określone grupy adresatów i wpływają na ich sytuację podmiotową: prawa i obowiązki.

Value relevance na przykładzie PZU SA

Value relevance to koncepcja, wedle której wartości księgowe oddziałują na rynkową wycenę spółki, kurs akcji czy ich stopy zwrotu w kolejnych okresach. Większość badań przeprowadzanych w tym zakresie opiera się na danych panelowych, syntetycznie ujmując tendencje obserwowalne dla grupy spółek. W przypadku analiz przeprowadzonych na przykładzie polskiego rynku kapitałowego wyróżnić można kilka odnoszących się do empirycznego wpływu zysków i danych bilansowych na zmienne rynkowe, a także do wpływu wprowadzenia nowych regulacji w zakresie rachunkowości na stopień value relevance. Badania zazwyczaj pomijają przedsiębiorstwa z sektora finansowego, jednakże wyróżnić można także takie, które skupiają się na określonej grupie podmiotów, takich jak banki czy zakłady ubezpieczeń. W artykule pod uwagę wzięto właśnie ostatnią z wymienionych grup. Niemniej zaprezentowano w nim odmienne podejście niż w większości badań empirycznych – skupiono się na danych finansowych jednej spółki z sektora ubezpieczeń: PZU S.A. Analizę przeprowadzono z wykorzystaniem modeli regresji liniowej, stosując modele oparte na MNK i metodę Praisa-Winstena. Wykorzystano dane finansowe pochodzące z raportów kwartalnych, półrocznych i rocznych z lat 2009–2019. Wyniki badania wskazują na objaśnianie kursów akcji w przyszłości szczególnie przez dane bilansowe, przede wszystkim aktywa i rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe, a także przez operacyjne przepływy pieniężne, wynik techniczny i składkę na udziale własnym. Przedstawiono kilka modeli, które można uznać za użyteczne, biorąc pod uwagę ich poprawność pod względem statystycznym i zgodność oszacowań parametrów z założeniami teoretycznymi. Rezultat ten wskazuje również na celowość badań w koncepcji value relevance w odniesieniu do indywidualnych podmiotów.

Postępowanie dowodowe na rozprawie głównej bez udziału oskarżonego w świetle art. 378a Kodeksu postępowania karnego a standardy rzetelnego procesu

Celem artykułu jest przestudiowanie nowej regulacji, tj. przepisu art. 378a k.p.k., wprowadzonego nowelizacją z 19 lipca 2019 r., w kontekście standardów rzetelnego procesu. Prawo do obrony, które jest także elementem standardu rzetelnego procesu, przysługuje każdemu od chwili wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego aż do wydania prawomocnego wyroku. Istotne jest, że prawo do obrony musi być zagwarantowane proceduralnie po to, aby miało charakter realny i efektywny. W opracowaniu powołane i omówione zostały standardy: konstytucyjny, unijny oraz strasburski, a następnie na ich podstawie przeanalizowano treść art. 378a k.p.k. Rozważania prowadzą do wniosku, że przewidziana w art. 378a k.p.k. możliwość przeprowadzenia czynności dowodowych podczas usprawiedliwionej nieobecności oskarżonego lub jego obrońcy jest nie do pogodzenia z obecnie obowiązującymi standardami rzetelnego procesu.

Postprawdziwa polityka klimatyczna Donalda Trumpa

Celem artykułu jest próba ukazania antyklimatycznej retoryki Donalda Trumpa jako postprawdy politycznej, dla której fakty w kształtowaniu opinii społecznej posiadają mniejsze znaczenie niż odwoływanie się do emocji i osobistych przekonań. Poglądy Trumpa na temat „globalnego ocieplenia”, funkcjonujące szczególnie w ich medialnej popularyzacji, mają istotny związek zachodzący między produkcją i dystrybucją dyskursu politycznego amerykańskiego prezydenta a sposobem sprawowania przez niego władzy. Podstawą podjętych rozważań była wypracowana na gruncie krytycznej analizy dyskursu perspektywa badawcza.

Kilka uwag o wykładni celowościowej w prawie ochrony środowiska

Prawo ochrony środowiska to jedna z niewielu gałęzi prawa, w których rośnie obecnie rola wykładni celowościowej. System wartości oddziaływujący na ten proces podlega dynamicznym przekształceniom zarówno ze względu na rodzaj, jak i skalę pojawiających się zagrożeń środowiskowych. Błędna identyfikacja celów, czy też w ogóle ich pominięcie przy pojawiających się wątpliwościach interpretacyjnych, co do kształtu normy prawnej, może zaburzać, czy nawet paraliżować funkcjonowanie określonych instytucji prawnych. W praktyce przekłada się to na zwiększenie stopnia występujących zagrożeń środowiskowych. Doniosłość kontekstu aksjologicznego przesadza o tym, że celem artykułu jest nie tylko dążenie do wyeksponowania rangi wykładni celowościowej w tym obszarze, ale także zwrócenie uwagi na przydatność określonego schematu postępowania interpretacyjnego. Tłem dla poczynionych w niniejszym opracowaniu rozważań jest ogólna analiza systemu wartości oraz celów występujących w prawie ochrony środowiska oraz ich odniesienie do stosownych poglądów i koncepcji ugruntowanych w teorii prawa. Zastosowana metoda badawcza opiera się w głównej mierze na przeglądzie głównych założeń celowościowych występujących w derywacyjnej koncepcji wykładni prawa Macieja Zielińskiego oraz próbie ich zestawienia z twierdzeniami doktryny prawa ochrony środowiska odnoszącymi się do celu normy prawnej. Przyjęta konstrukcja ma za zadanie uwodnić tezę, że derywacyjna koncepcja wykładni prawa Macieja Zielińskiego może być najbardziej adekwatnym narzędziem do interpretacji norm prawa ochrony środowiska. Jej struktura teoretycznoprawna, odnosząca się zwłaszcza do odtwarzania celów i innych wartości z tekstu prawnego, potwierdza wskazane założenie badawcze.

Sporne problemy typizacji usiłowania

W artykule omówiono różne koncepcje na temat charakteru prawnego usiłowania postrzeganego tradycyjnie jako forma stadialna przestępstwa. Stosując metodę analizy przepisów prawnokarnych opartą na systemowym badaniu struktur normatywnych zakodowanych w tych przepisach, niektórzy autorzy dochodzą do odmiennych wniosków i przyjmują, że usiłowanie jest odrębnym typem czynu zabronionego. W artykule podjęto próbę takiego sposobu interpretacji, który uwzględniając dotychczasowy dorobek nauki w zakresie analiz normatywnych przepisów karnych, nie kwestionuje jednocześnie charakteru usiłowania jako nieposiadającej bytu samoistnego postaci stadialnej przestępstwa. Osobnym problemem, związanym ze sposobem odczytania charakteru normatywnego usiłowania, jest kwestia stosowania przepisów o usiłowaniu do przestępstw będących delictum sui generis usiłowania. Analiza normatywna usiłowania ukształtowanego w kodeksie karnym jako forma stadialna przestępstwa prowadzi do wniosku, że u podstaw tej konstrukcji prawnej leży naruszenie tej samej normy sankcjonowanej, którą odczytujemy z przepisu typizującego dokonanie.

Łączenie studiów z pracą zarobkową a wejście absolwentów wyższych uczelni na rynek pracy

W artykule wykorzystano dane z Ogólnopolskiego systemu monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych (ELA), którzy uzyskali dyplomy w roku 2018. Wyniki potwierdzają opinie o pozytywnej roli doświadczenia pracy zawodowej studentów. Wskazano na różnice w losach absolwentów, wyróżniając stopnie i tryby studiowania oraz dziedziny nauki, do których przyporządkowane są kierunki studiów. Względne doświadczenie bezrobocia osób, które nie pracowały, jest blisko dwukrotnie większe niż dla absolwentów wcześniej pracujących, a wynagrodzenia przeciętnie niższe o ok. 35%. Jednocześnie wskazano na odstępstwa od omawianej reguły.