Teodor Iljaszewicz (1910-1948)

Postać Teodora Iljaszewicza na trwale wpisała się w historię literatury białoruskiej i białoruskiego ruchu narodowego, szczególnie poczynając od lat 90. XX w., gdy powstała niepodległa Republika Białoruś. Jego nazwisko znalazło się w encyklopediach i słownikach biograficznych. Przedstawia się go jako białoruskiego poetę, prozaika, historyka, dziennikarza i działacza społeczno-kulturalnego. Pomija się zaś jego podstawowy zawód nauczyciela i pedagoga, który był dla niego nie tylko źródłem utrzymania, ale też pasją i powołaniem. Jego działalność w dziedzinie oświaty białoruskiej – zarówno pedagogiczna, jak i organizacyjna zasługują na odrębne zainteresowanie. Po ukończeniu studiów bowiem poświęcił się jej bezgranicznie. Bez względu na okoliczności starał się kształcić młodzież białoruską w języku ojczystym. W II Rzeczypospolitej w latach 1934-1937 uczył języka białoruskiego w Wileńskim Gimnazjum Białoruskim i w Prawosławnym Seminarium Duchownym w Wilnie. W latach 1939-1941 oraz 1941-1944 organizował szkolnictwo białoruskie na Białostocczyźnie, a w latach 1944-1948 w warunkach emigracji w powojennych Niemczech uczył dzieci i młodzież, wydawał podręczniki, organizował skauting i YMCA. Spojrzenie całościowe na życie i działalność Teodora Iljaszewicza wskazuje, jak ważną w jego życiu była działalność oświatowa, można nawet stwierdzić, że traktował ją priorytetowo, zaś twórczość literacka i naukowa była jej uzupełnieniem.

Działalność Czesława Czapówa w oddziałach partyzanckich na Kielecczyźnie w czasie drugiej wojny światowej (1939-1945)

Czesław Czapów z Uniwersytetu Warszawskiego zapisał się na stronach polskiej nauki jako twórca warszawskiej szkoły resocjalizacji. W 2020 roku, minęło 20 lat od Jego nagłej, przedwczesnej śmierci. Pozostawił po sobie wybitne dzieła, które po dziś dzień stanowią podstawową lekturę z zakresu nauk o resocjalizacji. Pozostał także w pamięci swych kolegów, którzy tak naprawdę niewiele wiedzą o Jego życiu prywatnym, czy wczesnych latach dzieciństwa. Prezentowany tekst ma na celu przybliżenie jednego z bardzo interesujących (a zarazem zupełnie nieznanych) wątków z życia Czesława Czapówa, a mianowicie Jego działalności w oddziałach partyzanckich podczas II wojny światowej na Kielecczyźnie. Jednocześnie stanowi on fragment przygotowywanej większej pracy związanej z Jego osobą. Prowadzone badania wpisują się w nurt badań jakościowych, a ich specyfika wymaga zastosowania swoistej metodologii zbierania danych, opartych na badaniach historycznych, biograficznych, historyczno-oświatowych, historyczno-pedagogicznych. Zastosowałam przy tym triangulację metod i danych. Źródłem informacji o działalności Czesława Czapówa w czasie II wojny światowej, na podstawie których opracowałam poniższy tekst są materiały źródłowe, archiwalne, artykuły z prasy, dokumenty i fotografie, wywiad oraz dostępna literatura przedmiotu w omawianej tematyce.

Ksiądz Jan Zwierz – integralny, transgresywny i wielowymiarowy nauczyciel w trudnych czasach

Papież Franciszek w encyklice Lumen fidei, o świetle wiary, mocno stwierdza, że światło wiary jest w stanie uwydatnić bogactwo ludzkich relacji, to, że mogą trwać, być wiarygodne, ubogacać wspólne życie. Wiara nie oddala od świata i nie jest czymś oderwanym od konkretnego zaangażowania współczesnych ludzi. Światło wiary wielu pięknych ludzi w historii ludzkości na pewno ubogacało ludzkie relacje i jeszcze bardziej zbliżało ludzi do Boga i do siebie nawzajem i czyniło świat lepszym i do takich ludzi na pewno należał ks. dr Jan Zwierz, o którym warto pisać, myśleć i jego piękne życie naśladować. Życie to było zarazem bardzo trudne, bo czas wojen, totalitaryzmów a pomimo wszystko potrafił budować szkoły, kształcić ludzi i czynić świat piękniejszym. Bo jak napisała Maria Dąbrowska, czasy są tylko czasy a człowiek jest aż człowiek i to przesłanie mocnego i pięknego człowieczeństwa niech będzie naszą siłą na czas pandemii i na każdy dzień.

Działalność dydaktyczna ks. Hieronima Feichta CM w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie w latach 1930-1932

W 1930 r. ks. Hieronim Feicht mianowany został profesorem nowoutworzonego Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Warszawie, gdzie prowadził zajęcia z przedmiotów teoretycznych. Od początku jego praca dydaktyczna spotykała się z krytyką środowiska muzycznego i osób nieprzychylnych rektorowi uczelni, Karolowi Szymanowskiemu. Konflikty personalne podzieliły pracowników konserwatorium. W toczącej się dyspucie publicznej podnoszono zarzuty, jakoby zajęcia prowadzone przez duchownego były zbędne w programie nauczania, a nade wszystko dążono do usunięcia Szymanowskiego z funkcji rektora. Ks. Feicht korzystając z przynależności do Rady Głównej, podejmował działania na rzecz obrony rektora i prowadzonych przez siebie zajęć. Artykuł w oparciu o korespondencję oraz materiały archiwalne omawia rolę ks. Feichta w kształtowaniu Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Warszawie, jego działalność dydaktyczną oraz udział w tworzeniu Wydziału Muzykologicznego przy tymże konserwatorium.

Adam Chmielowski

.

Helen Parkhurst

Artykuł przedstawia postać Helen Parkhurst – twórczyni planu daltońskiego. Opisane wydarzenia obejmują okres od wczesnego dzieciństwa, które znacząco wpłynęło na ostateczny kształt omawianej koncepcji, do 1920 r., kiedy plan daltoński został wprowadzony do realizacji w szkole w Dalton w Stanach Zjednoczonych. W artykule prezentuję proces tworzenia się tej nowatorskiej koncepcji nauczania powstającej w toku niebanalnego życia oddanej i ambitnej a jednocześnie niezwykle skromnej reformatorce światowej edukacji.

Wincenty Kadłubek

W artykule zostanie zaprezentowana postać Wincentego zwanego Kadłubkiem (1150-1223) jako średniowiecznego biskupa oraz mnicha pozostającego w pamięci współczesnych. Był on nauczycielem, biskupem oraz zakonnikiem, a jego dzieło zaczęto uznawać zarówno za pedagogiką katolicką jak i narodową. W Kronice polskiej została przedstawiona historia naszego narodu, która ma dawać poczucie wspólnoty, uczyć przyszłe pokolenia miłości i wierności do swej ojczyzny oraz podejmować wszelkie działania, aby stanąć w jej obronie. Kardynał Stefan Wyszyński 30 sierpnia 1964 r. uznał Wincentego za wychowawcę narodu. Ponadto Jego postać odgrywa ogromną rolę w działalności zakonu cystersów w Jędrzejowie. Świadczy o tym chociażby otrzymanie przez ów klasztor tytułu Diecezjalnego Sanktuarium Bł. Wincentego Kadłubka. Mnisi podejmują wszelkie inicjatywy np. uroczyste świętowanie odpustu, organizowanie wykładów, konferencji itp., aby szerzyć jego kult, który od dawna nie traci swej żywotności.

Życie i działalność Wolfganga Brezinki a jego koncepcja nauki o wychowaniu

W artykule została podjęta problematyka kształtowania się myśli pedagogicznej zmarłego w 2020 roku teoretyka nauk o wychowaniu obszaru niemieckojęzycznego Wolfganga Brezinki. Uwzględniono pochodzenie i okres młodości, czas studiów oraz początki kariery zawodowej (naukowej) w Instytucie Pedagogiki Porównawczej w Salzburgu. Niejednokrotnie trudne i często zaskakujące doświadczenia Brezinki wpłynęły na realistyczny profil jego koncepcji pedagogiki i wychowania oraz przyczyniły się do akcentowania w niej zależności teorii i praktyki wychowawczej.

Jana Pawła II pedagogiczne konteksty katolickiej nauki społecznej

Katolicka nauka społeczna posiada ważny wymiar interdyscyplinarny. Dotyczy to szczególnie odniesienia i otwartości na wymiar pedagogiczny i edukacyjny. Artykuł ma na celu zaprezentowanie zarysu edukacyjnych kontekstów katolickiej nauki społecznej w ujęciu Jana Pawła II (w perspektywie jego biografii życia) w aspekcie m.in. sposobów jej interpretowania (rozumienia), jakie kształtowały się na przestrzeni lat w naukach społecznych - z odniesieniem do pedagogiki. Skuteczność teoretyczna i praktyczna pedagogiki zakłada dialog i jej otwartość wobec innych nauk społecznych. Jan Paweł II zalicza katolicką naukę społeczną do dziedziny teologii moralnej, wskazując tym samym na jej wymiar normatywny. Katolicka nauka społeczna zyskuje skuteczność oddziaływania na procesy socjalizacyjne i edukacyjne, jeśli związana jest z życiem społeczności oraz jednostek żyjących w społeczeństwie. Zasługą Jana Pawła II w tej kwestii jest umiejętność powiązania ze sobą potrzeby interdyscyplinarności i autonomiczności katolickiej nauki społecznej, jak również akcentując jej charakter personalistyczny.