Wierzytelności nieściągalne i terminy przedawnienia w podatku VAT – sprawa ENERGOTT

Autorzy przedstawiają bieżącą sprawę ENERGOTT rozstrzyganą przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (C-643/20), w której we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym są kwestionowane trzy zasady podatku VAT: równoważności, skuteczności i neutralności. Przedmiotem wniosku jest zwrot podatku VAT odnoszący się do wierzytelności, które stały się ostatecznie nieściągalne. Trybunał został poproszony o określenie momentu, który państwa członkowskie mogą uznać za początek biegu terminu przedawnienia zwrotu podatku VAT przysługującego za takie wierzytelności oraz o ustalenie, czy warunki ustanowione przez państwo członkowskie w odniesieniu do zwrotu podatku VAT podlegająwyłączeniu w myśl europejskiego orzecznictwa i europejskich zasad. Sprawa ta jest ważna z punktu widzenia podatników w Unii Europejskiej, ponieważ wyrok, który zapadnie, może w pewnych okolicznościach dać im prawo kwestionować przepisy krajowe w zakresie terminu przedawnienia.

Gospodarczy cel zawarcia umowy jako kryterium oceny opodatkowania transakcji podatkiem od towarów i usług

Celem artykułu jest opisanie, w jaki sposób porozumienia umowne stron transakcji mogą wpływać na kształt obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. W szczególności chodzi o to, aby przedstawić, jakie znaczenie dla skutków podatkowych w VAT ma gospodarczy cel umowy. Warto było zweryfikować, jakie elementy stosunku prawnopodatkowego mogą zostać ukształtowane przez porozumienia umowne. W artykule wskazano również, kiedy – dla ukształtowania obowiązków w VAT – warunki umowne nie mogą być w ogóle brane pod uwagę. Jako metodę opisową wybrano orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w którym wywodząc skutki podatkowe różnych zdarzeń gospodarczych, oceniono wpływ woli stron umowy na te skutki.

Oszustwa podatkowe w branży usług noclegowych w trakcie pandemii COVID-19 w Republice Czeskiej

Na całym świecie sytuacja wywołana przez pandemię COVID-19 jest bardzo poważna. Poza problemami zdrowotnymi są także widoczne liczne skutki społeczne i gospodarcze spowodowane rozprzestrzenianiem się wirusa. W artykule przeanalizowaliśmy skutki gospodarcze w sektorze usług noclegowych. Mimo ograniczeń wielokrotnie nakładanych na ten obszar działalności przez rząd Republiki Czeskiej spekuluje się, iż dochodzi do naruszenia obostrzeń rządowych. Niniejszy artykuł ma na celu wykrycie ewentualnych słabych stron metod stosowanych przez rząd oraz potencjalnej przestrzeni dla powstawania „szarej strefy” w usługach zakwaterowania w czasie trwania pandemii COVID-19 w Czechach. Nasze wyniki pokazują, że może dochodzić do uchylania się od płacenia podatków o wartości 35,6% dochodów przedsiębiorców. Ponadto taki przedsiębiorca otrzymuje dotację w przeliczeniu na wolne pokoje i nie płaci podatku od działalności gospodarczej za zakwaterowanie gości. W przypadku osób fizycznych, które nie wynajmują swoich pomieszczeń na bieżąco, wartość uchylania się od płacenia podatków może sięgać 10,5%, jednakże tu również nie pobiera się opłat za pobyt (podatku turystycznego).

Dobra wiara w procesie stanowienia oraz interpretacji przepisów o podatku od towarów i usług

Problem, czy treść przepisów prawa, ich interpretacja, a następnie stosowanie są kształtowane w dobrej czy też w złej wierze, ma prawdopodobnie znacznie szerszy wymiar i wykracza poza ramy prawa podatkowego, w tym również podatku od towarów i usług. Ta perspektywa analiz jak dotąd prawnopodatkowych należy wciąż do niepoprawnego nurtu w piśmiennictwie, w którym dominuje optymistyczna, „poprawiona” wizja wspólnotowej wersji podatku od towarów i usług. Niewielu do dziś zadało pytanie, czy zmasowanezjawiska ucieczki od opodatkowania oraz nieznana w przeszłości skala wyłudzeń zwrotów, były spowodowane – a przynajmniej wspierane – przez to, że przepisy tego podatku, ich interpretacja oraz stosowanie były kształtowane w złej wierze. Przez złą wiarę rozumiem postawę oraz świadome działania dotyczące danego podatku, które były całkowicie sprzeczne z interesem publicznym, a przede wszystkim nie miały na celu uzyskania w sposób legalny dochodów budżetowych, chroniąc jednocześnie interesy uczciwych obywateli,lecz służyły uzyskaniu nielegalnych lub pozornie zalegalizowanych korzyści kosztem budżetu państwa i uczciwych podatników. Problem ten dotyczy wspólnotowej wersji tego podatku, która obowiązuje w Polsce od1 maja 2004 r. (ustawa z dnia 11 marca 2004 r.). Przepisy regulujące ten podatek zostały ukształtowane w ten sposób, że umożliwiały lub tylko pozornie przeciwstawiały się zjawiskom patologicznym, takim jak masowa ucieczka od opodatkowania oraz wyłudzenia zwrotów tego podatku. Bezspornie treść przepisów prawa była kształtowana ze świadomością, że dostatecznie nie chroni interesu publicznego i daje możliwość nadużyć („inwestycje legislacyjne”). To była pierwsza przestrzeń, w której można dostrzec działania w złej wierze. Drugą była fałszywa propaganda na temat zalet tego podatku, który jest (jakoby) przyjazny i bezpieczny dla podatników: jej nadrzędnym celem było wciąganie wielu tysięcy podatników tego podatku do nieświadomego uczestnictwa w oszustwach podatkowych – bez ich udziału nie byłoby to możliwe. Niestety powyższe płaszczyzny działań w złej wierze osiągnęły swój cel, co w sposób zasadniczy i trwały nie tylko zmniejszyło dochody budżetowe, lecz również podważyło zaufanie obywateli do tego podatku.

Prawne instrumenty przeciwdziałania uchylaniu się od opodatkowania w Federacji Rosyjskiej: ogólny przegląd obowiązujących norm

Artykuł jest poświęcony ogólnej analizie różnych instrumentów prawnych przeciwdziałających unikaniu opodatkowania, które są stosowane w Federacji Rosyjskiej*. Zobrazowano w nim główne kierunki działań państwa w zakresie przeciwdziałania unikaniu opodatkowania oraz kwestie interakcji w tym zakresie pomiędzy Federacją Rosyjską a innymi państwami. Poddano analizie klauzule rosyjskie i zagraniczne doświadczenia z punktu widzenia Rosji.

Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania

Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania narusza zasady ustrojowe, które stanowią o respektowaniu przez prawodawcę zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji). Neguje, i to w sposób oczywisty, jaskrawy, treść zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa podatkowego. Oznacza to, że klauzula stoi w sprzeczności z art. 2 Konstytucji w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Tym samym, został złamany konstytucyjny nakaz, który zobowiązuje prawodawcę do precyzyjnego, tj. jednoznacznego w treści, zakresu i przesłanek dopuszczalnej ingerencji w prawa podmiotowe podatnika. Arbitralne wkroczenie w wolności gwarantowane Konstytucją, w tym wolności gospodarcze, jest tym bardziej niebezpieczne dla podatnika, że przyjęte w klauzuli unormowania proceduralne, które mają chronić podatnika przed nadużyciem stosowania klauzuli, są tylko pozorne i mają charakter złudy prawnej. A to narusza zasadę wzajemnej lojalności w relacjach państwo–podatnik. Klauzula ma kwalifikowane wady, albowiem: a) nie zapewnia bezpieczeństwa prawnego podatnikowi, b) nie respektuje zasady określoności przepisów prawa podatkowego, c) nie respektuje zasady wzajemnej lojalności w relacjach państwo a podatnik, d) narusza także zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa podatkowego. Z winy prawodawcy konstrukcja prawna klauzuli jest niejasna, nieprecyzyjna, wieloznaczna, a to stwarza niepewność, co do praw i obowiązków podatnika, a zatem stwarza podstawy do arbitralnych rozstrzygnięć organów podatkowych, albowiem swoboda luzu decyzyjnego organu podatkowego jest nadmierna.

Problematyczne aspekty powiązań standardów rachunkowości finansowej z opodatkowaniem podmiotów prawnych podatkiem dochodowym od osób prawnych

W artykule dokonano kompleksowej analizy oraz oceny teoretycznych i praktycznych problemów stosowania standardów rachunkowości finansowej w ramach nakładania podatku na przychód osób prawnych, zaproponowano także możliwe rozwiązania tych problemów, a tym samym wskazano konieczne zmiany w prawie podatkowym Republiki Litewskiej.

Walka z uchylaniem się od opodatkowania w Republice Czeskiej po wdrożeniu ATAD

Temat uchylania się od opodatkowania jest szeroko omawiany w środowisku akademickim. Biorąc pod uwagę kontekst postępującej globalizacji oraz rozwój handlu międzynarodowego, można stwierdzić, że ten problem nabrał charakteru globalnego. W związku z tym różne państwa członkowskie UE podejmują rozmaite działania, by zapobiegać uchylaniu się od opodatkowania bądź całkowicie je wyeliminować. Jedną z inicjatyw podjętych przez Unię Europejską jest Dyrektywa Rady (UE) 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 r. ustanawiająca przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego. W artykule omówiono kwestię wdrożenia tej dyrektywy w Republice Czeskiej. Dokonano oceny skuteczności walki z uchylaniem się od opodatkowania w Czechach po wdrożeniu ATAD, a jednocześnie zweryfikowano następujące hipotezy: 1) Czechy adekwatnie zharmonizowały swój porządek prawny zgodnie z literą odpowiednich dyrektyw, 2) walka z uchylaniem się od opodatkowania w Republice Czeskiej jest obecnie bardziej efektywna.

Patriotyzm podatkowy na tle zobowiązań fiskalnych

Autor przedstawia w ujęciu komparatystycznym zagadnienie patriotyzmu podatkowego. Wychodząc od ustaleń pojęciowych, rozważa odpowiedź na pytanie, czy płacenie podatku we własnym kraju jest patriotyczne. Na szali z jednej strony jest interes ekonomiczny, z drugiej zaś interes narodowy. Niemniej podkreślanie wagi patriotyzmu może mieć pozytywny wpływ na wzrost dyscypliny podatkowej osób fizycznych i firm.

Korzyści podatkowe jako element wspierający podmioty ekonomiczne w okresie walki z COVID-19: aspekt porównawczy i prawny

Niniejszy artykuł stanowi analizę porównawczą ukraińskiego systemu podatkowego oraz jego odpowiedników w innych krajach. Ma ona na celu ustalenie konkurencyjności Ukrainy na światowych rynkach towarowych i inwestycyjnych oraz wskazanie głównych kierunków reform systemu podatkowego w dobie kryzysu ekonomicznego wywołanego zastosowaniem środków związanych z kwarantanną. Rozważaniom oraz analizie poddano wpływ liberalizacji systemu podatkowego na rozwój społeczno-ekonomiczny Ukrainy oraz innych krajów. Dokonano porównań w następujących obszarach: poziom ogólnego ciężaru podatkowego, rozłożenie go pomiędzy główne rodzaje podatków i grup płatników oraz skuteczność fiskalna systemów podatkowych. Po przeanalizowaniu danych pochodzących z krajów europejskich autorki porównały je z kilkoma parametrami opisującymi duże gospodarki świata, takie jak Stany Zjednoczone, Chiny czy Singapur. Wykazano, iż UE nieco gorzej radzi sobie niż USA pod względem preferencyjnego administrowania wymiarem podatku oraz z procesami płatni czymi, a także w zakresie wypełniania zeznań podatkowych przez podatników. Jednakże w krajach UE są stosunkowo niskie stawki podatku od osób prawnych (w porównaniu do Chin i USA). Mimo iż Chiny oraz Singapur znacznie zmniejszyły stawki tego podatku, ich poziom nadal pozostał powyżej średniej w UE. Aby usprawnić funkcjonowanie systemu podatkowego na Ukrainie, autorki zalecają skoncentrować wysiłki na dynamicznej transformacji, którą można zaobserwować w nowych państwach członkowskich UE – stanowiących jednocześnie głównych konkurentów Ukrainy na światowych rynkach towarowych i kapitałowych – by opierając się na ich doświadczeniach, pracować nad poprawą warunków podatkowych, co przyczyni się do lepszego wypełniania obowiązków podatkowych w sensie regulacyjnym i fiskalnym. Autorki dochodzą do wniosku, że zmiany ustawodawstwa podatkowego na Ukrainie w obliczu konieczności ochrony podmiotów ekonomicznych w dobie pandemii COVID-19 są skuteczne, wystarczające i spójne ze światową praktyką prawną. Zatem liberalizacja systemu podatkowego jest jednym z decydujących czynników światowego rozwoju społeczno-ekonomicznego.