Αντικείμενο της διατριβής είναι ο σχεδιασμός παρεμβάσεων στις διατάξεις εργασίας, δηλαδή, η διαμόρφωση και εφαρμογή αλλαγών στον τρόπο που διατάσσονται άνθρωποι και τεχνολογία για να εκτελούν έργο. Σκοπός είναι η συμβολή στην ανάπτυξη του χώρου της «επιστήμης του σχεδιασμού» με τη σύνθεση στοιχείων που είναι σήμερα γνωστά από τη θεωρία και την πρακτική. Με αυτό το σκοπό, διαμορφώθηκε ένα μεθοδολογικό πλαίσιο που περιλαμβάνει βασικά ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπίζονται κατά το σχεδιασμό. Το πλαίσιο έχει ως θεωρητικό υπόβαθρο τη Θεωρία Πολύπλοκων Προσαρμοστικών Συστημάτων (Complex Adaptive Systems) και τη Θεωρία Δικτύου Δραστών (Actor Network Theory). Για την ανάπτυξή του μελετήθηκαν σχετικές υφιστάμενες μεθοδολογικές προσεγγίσεις, αναλύθηκαν τρεις πρακτικές περιπτώσεις παρέμβασης, και πραγματοποιήθηκε αντιπαραβολή θεωρίας, μεθόδων και εμπειρικών περιπτώσεων. Η διατριβή υιοθετεί τη συστημική οπτική και τοποθετείται στο χώρο που βρίσκεται στην τομή των επιστημών που μελετούν την Οργάνωση, τις Τεχνολογίες και την Ανθρώπινη Δραστηριότητα και εστιάζει στα Πληροφοριακά Συστήματα (που γίνονται κατανοητά ως σύνολα αλληλεπιδρώντων κοινωνικοτεχνικών στοιχείων). Το θεωρητικό υπόβαθρο που υιοθετήθηκε υποστηρίζει τη συσχέτιση του μικρο- επιπέδου (δηλαδή των δραστηριοτήτων εργασίας) με τα πιο μακρο-επίπεδα (δηλαδή των κοινοτήτων πρακτικής, των οργανισμών, των επιχειρηματικών διατάξεων), και την ερμηνεία των αναδυόμενων συμπεριφορών και της αναπτυσσόμενης δυναμικής. Επιπλέον, προσφέρει μια σειρά από εννοιολογικά εργαλεία που βοηθούν τη μελέτη των αλληλεπιδράσεων μεταξύ ετερογενών στοιχείων που λειτουργούν στο ίδιο επίπεδο: ανθρώπων με διαφορετικές προθέσεις και δυνατότητες, στοιχείων τεχνολογίας με διαφορετικές δυνατότητες αλλά και διαφορετική διάρκεια. Τα βασικά γνωρίσματα των συστημάτων εργασίας που αναδεικνύει η θεωρία (δηλαδή, η επαναληπτική τους φύση, η κατανεμημένη τους διάρθρωση, η εξελικτική τους δυναμική), συσχετίζονται με συγκεκριμένα ζητήματα του σχεδιασμού των παρεμβάσεων (δηλαδή το ζήτημα της εμφώλευσης των παρεμβάσεων, του συντονισμού των σκοπιμοτήτων, και της ρύθμισης της σταθεροποίησης του συστήματος στη νέα κατάσταση), και αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη του προτεινόμενου πλαισίου. Τα συγκεκριμένα θέματα που περιλαμβάνει το πλαίσιο αντιστοιχίζονται με τις βασικές λειτουργίες του σχεδιασμού (ανάπτυξη αντίληψης, διαμόρφωση λύσεων, ένταξη των παρεμβάσεων). Τα θέματα αυτά τιτλοφορούνται: στοιχειοδόμηση, συζεύξεις, θεσμοποίηση, υποδείγματα, συμπράξεις, συνεννόηση, μετασχηματισμοί, γεννητικότητα, αδράνεια. Τα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά κάθε παρέμβασης συσχετίζονται με τις αποφάσεις/τοποθετήσεις όσων εμπλέκονται στο σχεδιασμό ως προς αυτά τα εννέα θέματα. Το προτεινόμενο πλαίσιο προσανατολίζει το σχεδιασμό και μπορεί να χρησιμοποιείται συμπληρωματικά ως προς τις υφιστάμενες μεθόδους. Η εστίαση της προσοχής στα εννέα θέματα, προτείνεται ως λειτουργικός τρόπος για να αξιοποιηθούν όσα είναι γνωστά από τη θεωρία και τη μέχρι σήμερα εμπειρία, στην πρακτική των παρεμβάσεων μεγάλου εύρους στα συστήματα εργασίας. Η διατριβή συμβάλλει στην ανάπτυξη του σώματος γνώσης που υποστηρίζει το Σχεδιασμό και στην υποστήριξη όσων εμπλέκονται με αυτόν ώστε να εστιάζεται το ενδιαφέρον τους στην ανίχνευση διασυνδέσεων.
Κοινωνικοτεχνική προσέγγιση για το σχεδιασμό παρεμβάσεων σε συστήματα εργασίας
