Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2021 roku, sygn. III KK 321/19

Komentarz do orzeczenia Sądu Najwyższego dotyczącego czynu karnoskarbowego – tzw. nieodprowadzenia w terminie przez płatnika pobranego podatku (art. 77 § 1 k.k.s.). Autor aprobuje stanowisko Sądu Najwyższego potwierdzające, że wskazany czyn karnoskarbowy ma tzw. charakter materialny. Ponadto koncentruje się na problemie bezzasadnego ścigania karnego w sprawach podatkowych.

Wymagalność i skutki zeznania SD-3 na gruncie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn

Instrumentalnym obowiązkiem podatników podatku od spadków i darowizn jest złożenie w terminie zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3. Obowiązek ten nie budzi wątpliwości w sytuacji nabycia rzeczy lub praw majątkowych podlegających opodatkowaniu, lecz w przypadku powołania się na nabycie stanowi przedmiot sporów doktrynalnych i jurydycznych. Również samo „powołanie się”, które stanowi element hipotezy art. 6 ust. 4 u.p.s.d., nie ma utrwalonego, powszechnie akceptowalnego rozumienia, zapewniającego jednolitość wykładni. Bieżące orzecznictwo potwierdza utrzymywanie się rozbieżności wykładni operatywnej wskazanego pojęcia, co rzutuje na niejednolitość rozstrzygnięć sądowych. Efektem negatywnym jest relatywizm interpretacyjny uzależniony od okoliczności faktycznych. Konsekwencją może być naruszenie konstytucyjnej zasady równości podatników w zakresie ich obowiązków i obciążeń podatkowych. Zasadniczym celem niniejszego opracowania jest dokonanie ustaleń dotyczących statusu zezna­nia SD-3 w podatku od spadków i darowizn oraz interpretacji skutków jego złożenia po terminie. Przedmiotem jest nadto wymagalność zeznania w sytuacji powstania obowiązku podatkowego zgodnie z art. 6 ust. 4 u.p.s.d.

Pojęcie podatku w Niemczech –konstytucyjnoprawne, ustawowe, orzecznicze, doktrynalne

Ustawa zasadnicza RFN z 1949 r. nie zawiera definicji podatku. Federalny Sąd Konstytucyjny prezentował początkowo tezę o recepcji tradycyjnego, czysto fiskalnego pojęcia podatku z Ordynacji podatkowej Rzeszy z 1919 r. na potrzeby ustawy zasadniczej. Później sąd za „podatki w sensie konstytucyjnoprawnym” uznawał także podatki o charakterze sterującym czy stymulującym, co wywołało dyskusję w doktrynie, a z czasem korektę definicji ustawowej w nowej Ordynacji podatkowej od 1977 r. Swoje definicje tworzy też doktryna. Praktyczne znaczenie definicji ustawowych i doktrynalnych jest ograniczone. Najważniejszą rolę pełni pojęcie konstytucyjnoprawne, którego treść decyduje o rozdziale kompetencji finansowych między federacją a krajami związkowymi, a więc o podziale realnej władzy w państwie federalnym.

Opodatkowanie niepożądanej społecznie konsumpcji. Wprowadzenie do tematyki

Współcześnie można zaobserwować zjawisko wprowadzania do systemów podatkowych wielu państw podatków od towarów i usług uznanych za społecznie niepożądane. Należą one do kategorii podatków akcyzowych. Ich przedmiotem jest niezdrowa żywność – przede wszystkim napoje orzeźwiające z dodatkiem cukru, dania nasycone tłuszczem, środkami utrwalającymi smak, generalnie: jedzenie śmieciowe. W Polsce podatkiem tego rodzaju jest obowiązujący od 2021 r. po­datek cukrowy. Artykuł poświęcony jest zarysowaniu organizacyjnych i prawnych aspektów funk­cjonowania tej kategorii podatków oraz konsekwencji ich funkcjonowania, a zwłaszcza możliwości wpływania na skalę niepożądanej konsumpcji i jej ograniczania ze względu na potrzeby ochrony zdrowia społeczeństwa.

Z problematyki współpracy międzynarodowej na przykładzie spraw podatkowych

Przedmiotem artykułu są zagadnienia związane z kształtowaniem przez państwa swojej jurysdykcji w sprawach podatkowych. Wychodząc z prawnomiędzynarodowej koncepcji jurysdykcji państwa, autorka wskazuje, że wykonywanie przez państwa jurysdykcji podatkowej poddane jest –podobnie jak wykonywanie jurysdykcji w każdej innej dziedzinie aktywności państwowej – ograniczeniom wynikającym z norm prawa międzynarodowego, począwszy od zwyczajowej zasady sformułowanej w sprawie statku Lotus (Lotus principle), po indywidualne zobowiązania międzynarodowe przyjmowane przez państwa w postaci wielo- i dwustronnych traktatów dotyczących podatków, zwłaszcza umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Szczególną formą współpracy międzynarodowej w sprawach podatkowych są wielostronne porozumienia pomiędzy jurysdykcjami podatkowymi. Przykład dwóch z nich – konwencji z 1988 r. o udzielaniu wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych oraz konwencji z 2016 r. implementującej środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku – daje asumpt do konstatacji, że państwa, przyjmując na siebie zobowiązania międzynarodowe, dążą z jednej strony do ujednolicenia i uszczelnienia systemów podatkowych, z drugiej zaś do coraz precyzyjniejszego wyznaczenia granic pomiędzy swoimi jurysdykcjami podatkowymi.

Instrumenty uszczelniające system podatkowy w praktyce orzeczniczej sądów administracyjnych

Podejmowane przez podatników – w tym przedsiębiorców – działania mające na celu minimalizowanie obciążeń podatkowych to zjawisko powszechne i w pewnym sensie zrozumiałe. Z tych względów wprowadzane zmiany w prawie podatkowym powinny w większym stopniu uwzględniać pojawiające się zagrożenia związane z uchylaniem się od opodatkowania. Nie budzi wątpliwości, że unikanie ciężaru podatkowego stoi w sprzeczności z celami opodatkowania – ta forma unikania opodatkowania powinna i może być zwalczana. Na ile trudnym zadaniem jest proces uszczelniania systemu podatkowego tak, aby spełnione zostały wymogi konstytucyjne, zgodność z prawem unijnym oraz zasady techniki prawodawczej, dowiodły wprowadzane w ostatnim okresie zmiany prawodawcze w tym zakresie. Potwierdziły to również problemy dotyczące stosowania w praktyce orzeczniczej sądów administracyjnych najważniejszych i mających znaczenie dla całego systemy poboru podatków rozwiązań wprowadzonych do ustawy Ordynacja podatkowa, tj. klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania, systemu teleinformatycznego izby rozliczeniowej (STIR) oraz informacji o schematach podatkowych (MDR). Jak dowodzi analiza dotychczasowego orzecznictwa sądów administracyjnych na tle stosowania wybranych instrumentów uszczelniających pobór podatków w Polsce, przesłanki ich zastosowania powinny każdorazowo być rozpatrywane na gruncie konkretnych okoliczności faktycznych, nie tylko pod kątem zasad praworządności i powszechności opodatkowania (art. 83–84 Konstytucji RP), ale także z uwzględnieniem zasady zaufania (art. 2 Konstytucji RP, art. 121 § 1 o.p.), która w demokratycznym państwie prawnym oznacza m.in., że postępowanie powinno być prowadzone w zaufaniu do podatnika. W orzecznictwie podkreślono ponadto, że przy wprowadzaniu tego rodzaju dolegliwych dla podatników rozwiązań w sposób szczególny należy respektować zasadę proporcjonalności przy tworzeniu prawa.

Retroaktywne stosowanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w opiniach Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania

Przedmiotem artykułu jest krytyczna analiza rozumowania Rady PUO w zakresie kwestii intertemporalnych związanych ze stosowaniem GAAR, w tym zwłaszcza w zakresie możliwości retroaktywnego jej stosowania. Autorzy wskazują konieczność dokonania prokonstytucyjnej wykładni normy intertemporalnej przez Radę PUO. Podkreślają, że zgodnie z praktycznie jednolitymi poglądami doktryny normy tej nie można stosować retroaktywnie. Tym samym podważają zasadność twierdzeń Rady PUO o dopuszczalności stosowania klauzuli do zdarzeń, które rozpoczęły oddziaływanie na wymiar podatku przed 16 lipca 2016 r.

Zalecenia Międzynarodowego Funduszu Walutowego w procesie reformowania polskiego systemu podatkowego

Przejście, z sukcesem, od centralnie planowanej do wolnorynkowej gospodarki wymagało całkowitej przebudowy systemu podatkowego. Od początku MFW pomagał władzom polskim, formułując rekomendacje i techniczne rozwiązania w swoich raportach. Artykuł wskazuje, jak polskie władze były wspomagane przez MFW i w jakim stopniu polskie reformy były kształtowane przez konsensus waszyngtoński. Zalecenia MFW w sprawie reformy podatkowej powinny być analizowane jako integralna część procesu transformacji. Artykuł poddaje badaniu, które z rekomendacji MFW były przyjmowane przez polskie władze i dlaczego niektóre zmiany systemu podatkowego były dalekie od najlepszych praktyk podsuwanych przez MFW. Chociaż od chwili przyjęcia Polski do UE uwaga MFW mniej koncentrowała się na sprawach podatkowych, to jednak pomoc techniczna MFW na polu administracji podatkowej była nieoceniona. W artykule znalazła się ocena ostatniej reformy skarbowej podatku VAT z perspektywy rekomendacji misji technicznej MFW. Ostatnia część artykułu jest poświęcona analizie wyzwań, jakie stoją przed przyszłą współpracą z MFW na polu podatkowym.

Nowelizacja zryczałtowanego opodatkowania przychodów z najmu w świetle dotychczasowych regulacji w zakresie opodatkowania osób fizycznych z tego źródła przychodu

Począwszy od 1 stycznia 2021 r., po raz kolejny znowelizowane zostały zasady dotyczące zryczałtowanego opodatkowania przychodów z najmu. Zgodnie z nowymi regulacjami może ono mieć zastosowanie zarówno do umów, które nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, jak i do najmu składników majątku związanych z działalnością gospodarczą przedsiębiorcy. W artykule przedstawiono rys historyczny dotyczący zasad opodatkowania najmu zarówno podatkiem zryczałtowanym od przychodów, jak i podatkiem dochodowym od osób fizycznych ustalanym na podstawie zasad ogólnych. Głównym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zmieniających się w czasie uregulowań prawnych odnoszących się do zasad opodatkowania najmu i w ramach wykonywanej w tym przedmiocie działalności gospodarczej, i w ramach tzw. najmu prywatnego. Ponadto wskazano na problemy interpretacyjne związane zwłaszcza z przepisami dotyczącymi zaliczania strumienia przychodów z najmu do właściwego źródła przychodów. W podsumowaniu dokonano oceny nowej regulacji, wskazując jej plusy i minusy.