Demon wiedźmy. Literackie przedstawienia kota-diabła i kota czarownicy na wybranych przykładach literatury światowej i polskiej (XIX–XXI wiek)

Obraz kota jako pomocnika czarownicy lub kota-diabła pojawił się już w światowej literaturze XIX wieku. Utrwalony zaś został we współczesnej literaturze fantasy. Pisarze, którzy tworzyli wizerunki kocich bohaterów, często sięgali do mitologii, średniowiecznych tradycji, a nawet dokumentów z procesów o czary. To właśnie tam kot łączony był z czarną magią. Celem artykułu jest przedstawienie dialogu, jaki zachodzi między kulturą i literaturą, by nakreślić współczesny literacki wizerunek kota magicznego.

Krowa w tradycyjnej kulturze duchowej Polesia Brzeskiego (2)

W artykule podjęto rozważania na temat stosunku chłopów do krów, podstaw i mechanizmów jego semiotyzacji oraz mitopoetycznej interpretacji wizerunków krowy (cielaka) w różnych typach i gatunkach tradycyjnej białoruskiej kultury duchowej. Autorka analizuje materiał folklorystyczny i etnograficzny zarejestrowany w latach 1990–2018 na Polesiu Brzeskim. Wykazano, że powstały na gruncie motywacji mitologicznej „kod krowy-byka” obejmuje rozległy obszar zjawisk kultury duchowej i materialnej chłopów, przedmiotów związanych z życiem chłopskim, i jest odnotowywany w terminologii związanej z rytuałami, a także w obrzędowych i nieobrzędowych tekstach folklorystycznych

„Opisywać trzeba tak, jakby się widziało pierwszy raz w życiu”. Językowe środki opisu zwierząt oraz relacji człowiek–zwierzę według Michała Książka

Głównym celem artykułu jest scharakteryzowanie językowych środków opisu zwierząt oraz relacji człowiek-zwierzę. Analiza opiera się na dwóch publikacjach świadczących o rosnącym zainteresowaniu literatury kwestiami ekologicznymi: Droga 816 (2015) oraz Północny wschód (2017) Michała Książka. Obie książki reprezentują tzw. nature writing: tradycję literacką o ugruntowanej pozycji w literaturze angloamerykańskiej, mało znaną w polskim krajobrazie literackim.

Ptasi świat utrwalony w fitonimach

Fitonimy są niezwykle interesującą kategorią leksykalną i zawierają w sobie istotne właściwości semantyczne języka polskiego. Próbując odtworzyć proces nominacji poszczególnych gatunków widzimy, jak wiele zależy tu od percepcji człowieka i obserwacji otaczającej go rzeczywistości. Znaczenia zawarte w potocznych, gwarowych i botanicznych nazwach roślin ujawniają nam niezwykle bogaty i barwny świat widziany z perspektywy antropocentrycznej. Szczegółowa analiza semantyczna nazw takich jak jaskółcze ziele, kaczeniec, kurzyślad, kacze pyski, rdest ptasi, ptasie oczko i inne, prowadzi do ciekawych wniosków – nazwy roślin często niosą ze sobą treści metaforyczne, oparte na percepcji zmysłowej i doświadczeniu, a także niejednokrotnie na skojarzeniach z bliskim światowi fauny światem ptaków. W swoim artykule autorka pokaże, że system nominowania roślin w dużej mierze opiera się na konceptualizacji świata i kategoryzacji rzeczywistości.

Gołębie pod pomnikiem Diderota

Gołębie nie są klasyfikowane jako zwierzęta domowe. Bytują one najczęściej w centrach dużych miast, takich jak Paryż. Mieszkańcom kojarzą się z gruchaniem, tańcami godowymi i roznoszeniem chorób. Są tak zwanymi nuisance animals. W twórczości Williama Whartona pełnią one jednak istotne funkcje i możemy analizować je z wielu perspektyw. Są zarówno elementami krajobrazu, świadkami rodzącego się uczucia między Mirabelle i Jacquesem, jak i samodzielnymi bohaterami. W książce Spóźnieni kochankowie obecność gołębi jest wielokrotnie podkreślana przez samego autora. Nieprzerwanie od trzydziestu lat Mirabelle dba o swoich podopiecznych – karmi i leczy ptaki. Jej troska niejako kłóci się z poglądami Jacquesa, któremu gołębie zakłócają wizję twórczą z posągiem Diderota w tle. Losy bohaterów połączą się w najmniej oczekiwany sposób, a wszystkiemu przyglądać się będą ptaki.

Od wielkich łowów do zarządzania konfliktem. Racjonalizacja agresji jako próba emancypacji od zwierzęcej natury

W klasycznych paradygmatach nauk społecznych konflikty interpersonalne traktuje się jako przeszkody w osiąganiu celów albo jako immanentny element życia społecznego wynikający z istnienia hierarchii i nierówności budujących napięcia w strukturze społecznej. Przyjmuje się nierzadko, że kultura stanowi pancerz chroniący ludzi przed ich zwierzęcą naturą, stanowiącą zarzewie agresji. Wydaje się, że jest to raczej pancerz pozwalający na legitymizowanie przemocy poprzez stosowanie altruistycznego karania. Autorzy poddają dyskusji problematykę agresywnych zachowań współczesnego człowieka z perspektywy ewolucyjnej. Czy występowanie mobbingu, molestowania, przemocy symbolicznej, stygmatyzacji obcych oraz dyskryminacji mniejszości to rezultat kształtowanych przez miliony lat uwarunkowań wspólnych dla człowieka i innych hominidów, czy też pokłosie uruchomienia parędziesiąt tysięcy lat temu mechanizmu eksterminacji innych gatunków przez przedstawicieli naszego gatunku? Homo sapiens nie należy do drapieżników, przez co przejawy agresji zarówno wewnątrzgatunkowej, jak i międzygatunkowej skutkują brutalnością, ale również dylematami moralnymi dla tej obdarzonej empatią wielkiej małpy.

Gołąb Patricka Süskinda – próba interpretacji

Przedmiotem analizy niniejszego artykułu jest nowela Gołąb Patricka Süskinda. Bohaterem utworu jest podstarzały portier w banku, Jonathan Noel. Mężczyzna całe swoje życie podporządkował rygorowi pracy, dyscyplinie i rutynie, natomiast relacje społeczne ograniczył do minimum. Jednakże pewnego dnia jego przewidywalną egzystencję burzy pojawienie się gołębia na progu pokoju. Powoduje to serię fatalnych w skutkach zdarzeń. Reakcja protagonisty na gołębia zaskakuje i otwiera pole do psychologicznych rozważań nad naturą Jonathana. Ptak dezorganizuje jego życie zmuszając go tym samym do podjęcia nowych, ryzykownych działań, które odbiegają od jego przyzwyczajeń. W artykule podejmuję próbę przeanalizowania przyczyn fobii bohatera, jego wewnętrznego rozdarcia, które prowadzą również do całkowitej alienacji i wyobcowania. Istotnym aspektem moich rozważań jest zjawisko samotności, jak również próba odczytania metafory gołębia oraz jego funkcji w noweli.