Drogi odnowy człowieka (Ez 18,1-32)

Temat „nowego człowieka” pojawia się w Księdze Ezechiela 18. W kontekście niewoli prorok uświadamia (wszystkim wygnańcom), że każdy człowiek jest odpowiedzialny za swoje czyny. „Co masz na myśli, używając tego przysłowia dotyczącego ziemi Izraela, które mówi: Ojcowie jedzą kwaśne winogrona, ale dzieci mają nadwerężone zęby? Jak żyję, oświadcza Pan Bóg, na pewno nie będziesz już używał tego przysłowia w Izraelu” (Ez 18,2-3). Raz na zawsze ma być odrzucona idea zbiorowej odpowiedzialności i dziedziczenia grzechów przodków: „Oto wszystkie dusze są Moje; dusza ojca, jak i dusza syna są Moje. Dusza, która grzeszy, umrze” (w. 4). Człowiek jest tym, który decyduje o swoim losie, a nie jest zdeterminowany przez czyny przeszłości (grzechy ojców). Ezechiel był nauczycielem, który rozwinął wizję nowego człowieka. Ez 18. to jedna wielka lekcja odnowy Izraela. W centrum uwagi Ez 18. znajduje się relacja jednostki do Jahwe: „Nie mam bowiem upodobania w śmierci każdego, kto umiera – oświadcza Pan Bóg. Dlatego nawróćcie się i żyjcie” (w. 32). Zwycięstwo Babilonu nie było ostateczne. Światowa potęga (Babilon) była tylko tymczasowym narzędziem w rękach Pana. Kontakt Izraela z obcą cywilizacją był okazją do zdystansowania się od własnego sposobu życia. Naród jednak nie mógł być zasymilowany z obcym ludem. Izrael musiał kształtować się we własnym środowisku. Prorok skupiał się szczególnie na sprawach edukacji. Swoje przesłanie kierował do wszystkich wygnańców, ale miał też na uwadze los jednostek. Ezechiel zapewnia, że każdy sam decyduje o swoim losie: „Dlatego będę cię sądził, o domu Izraela, każdego według jego postępowania – oświadcza Pan Bóg. Nawróćcie się i odwróćcie się od wszystkich waszych występków, aby nieprawość nie stała się dla was przeszkodą” (w. 30). Jednak suma dobrodziejstw obecnych w poszczególnym wierzącym staje się podstawą do stworzenia nowej wspólnoty Izraela, która jest w stanie wypełnić misję w przyszłej epoce odnowy. Nadchodząca przemiana nie mogłaby się dokonać bez przemiany człowieka. Ezechiel wyraźnie wzywał do przemiany w imię Jahwe: „uczyńcie sobie serce nowe i ducha nowego” (w. 31).

Jahwe: Bóg gniewu czy miłosierdzia?

Starotestamentowa wiedza o Bogu ma wiele aspektów. W teologicznych poglądach biblijnych widoczne są zarówno koncepcje oryginalne, jak i pewne zapożyczenia zaczerpnięte z ówczesnej literatury bliskowschodniej. Wywarły one wpływ na tekstowe wyrażenia odnoszące się do Jehowy. Mimo tych literackich zależności, w Starym Testamencie istnieje jednorodne przesłanie o Bogu. Na różne sposoby Biblia ukazuje aktywną obecność Boga wśród narodu wybranego. Są teksty przedstawiające gniew Boży lub Boga wojny. Inne opisują Jehowę jako kochającego Ojca, troszczącego się o wszystkich ludzi, a nie tylko o Izraelitów. Nie ma jednak w tych obrazach sprzeczności, ponieważ różnorodność przedstawień Boga w Biblii nie wynika z jakiejś niestałości w postępowaniu Jahwe wobec ludzi, ale z różnych etapów objawienia Bożego, które w dłuższym okresie doprowadziło wierzących do spotkania z jedynym Bogiem: Bogiem miłości.

Sprawiedliwość Boża według ksiąg prorockich w ujęciu dokumentu Papieskiej Komisji Biblijnej: „Natchnienie i prawda Pisma świętego”

Artykuł koncentruje się na aspekcie mowy prorockiej według dokumentu Papieskiej Komisji Biblijnej: O natchnieniu i prawdzie Pisma Świętego: Słowo, które pochodzi od Boga i przemawia przez Boga dla zbawienia świata. Dokument podzielony jest na trzy części: pierwsza rozważa natchnienie Pisma Świętego, jego pochodzenie od Boga; druga prawdę Pisma Świętego; trzecia zaś analizuje egzegezę fragmentów, które przedstawiają szczególne problemy, czy to historyczne, czy etyczne i społeczne. Druga część dokumentu w paragrafie Księgi prorockie (nr 72) odnosi się do kwestii sprawiedliwości Bożej.W artykule przeanalizowano kilka fragmentów biblijnych (Kpł 19,2; Pwt 6,25; Iz 1,17; 5,7; 9,14-15; 26,2; 30,12-14.18; 45,21; Jr 2,19; 6,14. 19; 7,13-15; 9,3; 12,11; 23,17; 27,14; 28,8; 29,8-9; Ez 13,10; 18,5-18; Am 5,24; 9,10; Jl 2,12-14; So 3,5; Za 10,2), w których prorocy piszą o sprawiedliwości Boga i sprawiedliwości człowieka. Według proroków Izrael jest sądzony za brak sprawiedliwości społecznej. Biedni i potrzebujący są uciskani, odmawia się im sprawiedliwości w sądach i zmusza do niewolnictwa. Cała księga Amosa jest o sprawiedliwości. Izajasz potwierdza: nadchodzi sąd z powodu niesprawiedliwości i nieludzkiej postawy wielkich i potężnych wobec słabych, biednych i bezbronnych. Jeremiasz wyjaśnił, jak wysoko Bóg ocenia sprawiedliwość. Ezechiel, pisząc mniej więcej w tym samym czasie, wylicza katalog nadużyć w odniesieniu do rodziny, sprawiedliwości społecznej, kultu świątynnego, kultu pogańskiego, spraw seksualnych, systemu prawnego i sprawiedliwości ekonomicznej. We wszystkich tych dziedzinach, które obejmują całe życie społeczne, gospodarcze i religijne, lud pogwałcił przymierze i zapomniał o Panu. Prorocy są zgodni, że Bóg nie znosi ucisku. Jahwe przyjdzie i ustanowi swoją sprawiedliwość na ziemi.

Rok jubileuszowy w tradycji biblijnej

Księga Kapłańska w rozdziale 25. szczegółowo opisuje biblijny system jubileuszu. Rok jubileuszowy następował po zakończeniu cyklu 7 lat szabatowych. W istocie jubileusz był instytucją ekonomiczną. Izrael miał trójstopniowy system pokrewieństwa, obejmujący plemię, klan i gospodarstwo domowe. Kpł 25 jest przeplatana ekonomiczną praktyką wykupu ziemi i osób (przede wszystkim dla ochrony klanu). Jednym z centralnych filarów wiary Izraelitów było to, że ziemia, którą zamieszkiwali, była ziemią Jahwe. Ziemia była celem tradycji odkupienia w Exodusie. Boski wyrok oznaczał w końcu wygnanie z ziemi, aż do momentu, gdy przywrócona relacja była symbolizowana w powrocie do ziemi. Jubileusz funkcjonował jako konieczna nadwyżka nad praktyką odkupienia. Regularne przeprowadzanie wykupu przez pewien okres mogłoby doprowadzić do tego, że całe terytorium klanu znalazłoby się w rękach kilku zamożniejszych rodzin, a reszta rodzin w klanie znalazłaby się w swego rodzaju dłużnej niewoli, żyjąc jako zależni dzierżawcy bogatych – dokładnie taki system własności ziemi, jaki Izrael obalił. Jubileusz opierał się na kilku centralnych stwierdzeniach wiary Izraela i nie należy pomijać ich znaczenia przy ocenie jego konotacji dla etyki i misji chrześcijańskiej. Jezus ogłosił rozpoczęcie eschatologicznego panowania Boga. Twierdził, że w Jego posłudze spełniają się nadzieje na odnowę i mesjańskie odwrócenie (Łk 4,16-30).

Dwa znaki (mofet) Ezechiela (Ez 12,1-16; 24,24-27)

Ezechiel był kapłanem, ale został powołany na urząd proroka w tym momencie historii Izraela, kiedy niektórzy Izraelici znajdowali się w niewoli. Ezechiel był już w Babilonie, ale głosił do tych, którzy wciąż byli w Jerozolimie; którzy byli przekonani, że ich kłopoty są tylko tymczasowe i nie dostrzegali nieuchronności zbliżającego się sądu Bożego nad nimi. Symboliczne działania proroka były bardzo ważne w jego przesłaniu. Poselstwo Ezechiela: upadek Jerozolimy i niewola były koniecznymi środkami dla Boga, aby wyjaśnić, że teokracja Judy w jej zewnętrznej formie musi dobiec końca z powodu grzechu.Ezechiel w swojej Księdze czterokrotnie używa terminu מוֹפֵת („znak”; Ez 12,6.11; 24,24.27). W Ez 12,4-6 prorok miał zrealizować swoją przypowieść o uciekinierach. Jego pantomima składa się z bezsłownych gestów, mających na celu zwrócenie uwagi i wywołanie pytań. Ezechiel służył jako znak dla domu Izraela, ostrzeżenie przed zbliżającą się zagładą Jerozolimy (Ez 12,6). Dla wygnańców Ezechiel był znakiem, ilustracją lub lekcją poglądową (Ez 12,11). To, co uczynił w symbolicznym działaniu, w rzeczywistości spotka mieszkańców Jerozolimy, którzy zostaną wypędzeni ze swojej ojczyzny (wygnanie) i zmuszeni do osiedlenia się na terenach wydzielonych dla nich przez zdobywców (niewola).Prorokowi nakazano powstrzymanie się od lamentacji i żałoby po śmierci żony (Ez 24,15-27). Był to kolejny znak Ezechiela dla wygnańców (Ez 24,24). Gdy po wszystkich wydarzeniach nadejdzie wiadomość, że Jerozolima upadła, a świątynia została zburzona, będą wiedzieli, że wydarzenie to zostało zadekretowane przez Pana. Znak śmierci jego żony zapowiada sąd i śmierć; ten znak będzie szerzył wieść o zbawieniu i życiu (Ez 24,27).

Wybór Abrahama

Wybór Abrahama był niezwykle ważny dla całej historii odkupienia opisanej zarówno w Starym, jak i w Nowym Testamencie. Osobisty kontakt z Bogiem przyniósł obraz Boga będącego blisko człowieka. Abraham uważany był za przyjaciela Boga. Tak postrzegany jest we wszystkich trzech religiach monoteistycznych: judaizmie, chrześcijaństwie i islamie. Patriarcha jest więc postacią najbardziej „ekumeniczną” ze wszystkich i nazywany jest „ojcem wiary”. Historyczność Abrahama jest obecnie szeroko dyskutowana. Zagadnienie to było badane z perspektywy historycznej, archeologicznej, etnologicznej i religiologicznej.Przymierze Boga z Abrahamem było pierwszym historycznym wydarzeniem, które przypieczętowało ludzkie relacje wertykalne. Przymierze Boga z Noem nie miało charakteru historycznego, lecz było jedynie ludzką nadzieją na intymną relację z Najwyższym. To sam Bóg wzbudził w człowieku te nadzieje. Opis przymierza z Noem był preludium do przymierza Jahwe z Abrahamem i jego potomkami. Wybór Abrahama przez Boga zmienił na zawsze historię ludzkości. Odtąd Jahwe miał powtarzać.Opowiadanie o związaniu Izaaka – syna Abrahama (Rdz 22,1-19) jest jednym z najbardziej porywających tekstów w całej Biblii hebrajskiej Po rozdziale (Rdz 21), w którym Izaak rodzi się jako spełnienie Bożej obietnicy, czytelnik przechodzi do tekstu, w którym Bóg żąda od Abrahama złożenia chłopca w ofierze. Tekst Rdz 22,1-19 jest mieszaniną źródeł E i J, dlatego opisane w nim motywy musiały być znane w różnych tradycjach izraelskich i były postrzegane jako szczególnie ważne zagadnienia nauczania religijnego.

Pokutna modlitwa psalmisty

Ps 6 jest lamentem indywidualnym (struktura: ww. 2-4 lament; ww. 5-8 modlitwa o uzdrowienie; ww. 9-11 dziękczynienie). Lamenty w Biblii dotyczą bardzo różnorodnej tematyki. Ps 6 jest pierwszym z siedmiu psalmów pokutnych (Ps 6; 32; 38; 51; 102; 130; 143). Ww. 2-3 ukazują wszechobecną moc grzechu. Grzech ma wpływ na całą egzystencję, o czym świadczy użycie słów „kości” (fizyczne) i „dusza” (cała istota). W istocie psalmista próbuje błagać Boga, mówiąc: „Jeśli mnie nie wybawisz, będziesz miał o jednego czciciela mniej”. Psalmista kładzie wysoką wartość na chwałę Boga jako kartę przetargową.

Bóg Ojciec a dzieło zbawienia w Jezusie Chrystusie według Listu do Galatów

W NT Bóg został objawiony przez Jezusa Chrystusa przede wszystkim jako Ojciec. Św. Paweł w swojej misji apostolskiej ogłasza dzieło zbawienia dokonane przez Boga Ojca w Chrystusie, najważniejszy tekst mówiący o tej rzeczywistości znajduje się w Ga 4,4-5. Z tekstu tego wynika, że zamysł Boży zawiera dwa elementy: Bóg zbliża się do stworzenia (człowieka) i człowiek również zbliża się do Boga w Chrystusie. Pełnia czasu nie jest więc tylko (Ga 4,4) aktem Boga z powodu grzechu, ale oznacza konsekwentne działanie Boga, który przewidział pełnię czasu jako najważniejszy i ostateczny moment w historii stworzenia.W świetle tej refleksji możemy lepiej zrozumieć, co oznacza wola Boża (Ga 1,4). Wola ta nie jest oczywiście ograniczona czasem ani przestrzenią, jest aktem wiecznym, istniejącym przed stworzeniem świata. Jedyną właściwą postawą wobec tej woli jest posłuszeństwo. Pełnia posłuszeństwa znajduje się w relacji Jezus — Bóg Ojciec.Chrystus wypełnił wolę Boga Ojca (ukrzyżowany za grzechy). To wydarzenie Jezusa przynosi zmianę kondycji człowieka, który znajdował się w niewoli ὁ αἰῶν πονηρός. W Chrystusie zmartwychwstałym natomiast wierzący został wybawiony z niewoli i teraz dostępuje udziału w eonie nowego αἰῶν (Ga l,l).