Twórcza resocjalizacja.

Artykuł stanowi zarys podstaw autorskiej koncepcji twórczej resocjalizacji społecznej jako alternatywnej perspektywy poznawczej w obszarze nauk społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem nauk pedagogicznych. Jego celem jest ukazanie różnic między klasycznie rozumianą pedagogiką resocjalizacyjną a twórczą resocjalizacją społeczną w wymiarze teoretycznym i metodologicznym, jak i metodycznym. Tekst w możliwie zwięzły sposób wskazuje podobieństwa i różnice pomiędzy tradycyjnie postrzeganym i realizowanym procesem resocjalizacji, traktowanym jako korekta, psychokorekta i socjokorekta, a procesem resocjalizacji rozumianym jako zmiana tożsamości poprzez rozwój potencjałów osobowych i społecznych jednostek nieprzystosowanych.

Kategorie otwierające na neuroróżnorodność studentów

Celem badań jest próba wydobywania i nadania sensów i znaczeń istotnym kontekstom pracy pedagogicznej prowadzonej przez nauczyciela akademickiego ze studentami neuroróżnorodnymi Niezbywalną okolicznością uprawiania myśli i praktyki edukacyjnej jest rzeczywistość systemowa, instytucjonalna i społeczna oraz usytuowanie w niej człowieka wraz z jego trancendentalnością, specyficznością w każdym wymiarze bytu. Przedmiot badań, jakim jest neuroróżnorodność studentów, został osadzony w ramy (kontekst) trzech kategorii służących opisowi kategorii neuroróżnorodności i edukacji studentów neuroróżnorodnych. Wybrane kategorie to: autorstwo własnego życia, samostanowienie i emancypacja. Nie deklarujemy ich szczegółowej charakterystyki, natomiast wydobywamy wątki służące ukazaniu ich potencjału dla otwarcia dyskusji naukowej o neuroróżnorodności. Motywem docelowym jest jednak wpisanie praktyki dydaktycznej w paradygmat myślenia i działania akademickiego zgodnego z kategorią neuroróżnorodności. Kierunek hermeneutycznej pracy wyznacza problem główny: Jaka jest istota procesu kształcenia w uczelni wyższej studentów neuroróżnorodnych? Hermeneutyczne rozważaniach prowadzone są logice paradygmatu konstruktywistycznego odnoszącego się do dydaktycznych i społecznych wymiarów tworzenia rzeczywistości edukacyjnej. Materiał badawczy stanowią teorie oraz opublikowane teksty źródłowe z przeprowadzonych eksploracji, dotyczące różnych wymiarów obecności w uczelni wyższej studentów ze spektrum autyzmu.

Pedagog resocjalizacyjny czy menedżer przestępcy?

Celem artykułu jest omówienie współczesnych tendencji resocjalizacyjnych, które dowartościowują perspektywę zarządzania ryzkiem na drodze do ograniczania recydywy. Chodzi przy tym o rekonstrukcję treści zawartych w rodzimej literaturze przedmiotu na temat problematyki związanej z implementacją aktuarialnych rozwiązań na grunt tradycyjnie zorientowanej pedagogiki resocjalizacyjnej. Rozważania zawarte w artykule zostały podzielone na dwie zasadnicze części. W pierwszej dokonano ogólnej charakterystyki zasygnalizowanych tendencji w resocjalizacji, które kładą akcent na wykorzystanie podejścia aktuarialnego w celu ograniczenia przestępczości. W części drugiej zwrócono uwagę na wyzwania, przed którymi stają kuratorzy sądowi w obliczu coraz większej popularności rozwiązań aktuarialnych w praktyce probacyjnej. Skoncentrowano się przy tym na rodzajach czynników uwzględnianych w prognozie, określaniu niezbędnych kompetencji po stronie kuratora sądowego w roli pedagoga aktuariusza i zapotrzebowaniu na trafne i rzetelne narzędzia służące do pomiaru ryzyka recydywy.

Różnice płci w odstępowaniu od przestępczości

Odstąpienie od przestępczości stało się w kryminologii i praktyce resocjalizacyjnej dominującą kategorią badawczą ostatnich dekad. Coraz lepsze rozumienie procesu wraz z identyfikacją czynników wspierających odstąpienie od przestępczości pozwala na stosowanie bardziej adekwatnych praktyk resocjalizacyjnych i wzmacnianie aktywności przestępców w ich dążeniu do zerwania z życiem przestępczym. Niniejszy artykuł ma na celu prezentację współczesnej wiedzy o procesie odstąpienia od przestępczości u kobiet i mężczyzn. Najpierw autor prezentuje główne ujęcia definicyjne. Następnie analizuje czynniki strukturalne i indywidualne obecne w procesie odstąpienia od przestępczości. Akcentowane są przede wszystkim różnice występujące u kobiet i mężczyzn. Mężczyźni odstępują od przestępczości w wyniku działania czynników związanych ze statusem społecznym (zatrudnienie, małżeństwo), podczas gdy kobiety akcentują rolę czynników związanych z relacjami osobistymi (rodziną, przyjaciółmi, znajomymi, kuratorami, terapeutami) w procesie zmiany. Analiza literatury stanowi niezbędny etap zrozumienia procesu odstąpienia od przestępczości, co pozwala na projektowanie i prowadzenie badań własnych wśród różnych grup przestępców. Na koniec autor podaje wskazówki dla praktyki resocjalizacyjnej: trzeba wierzyć w potencjał osoby i go wspierać, a równocześnie podejmować konieczne kroki terapeutyczne, należy wzmacniać motywację przestępców do zmiany stylu życia poprzez koncentrację na mocnych stronach jednostki, zwracać uwagę na odmienność płci w procesie odstąpienia od przestępczości oraz tworzyć przyjazne środowisko do zmiany, w którym zaangażowanych jest wiele agend społecznych.

Ontologia dojrzałości wobec imperatywu przemijania

W artykule poruszone zostały fenomeny dojrzałości podmiotu w perspektywie przemijania będącego granicznym doświadczeniem podmiotu. Kanwą tekstu jest czas będący Lacanowskim symptomem dla podmiotu w jego poczuciu egzystencjalnego sensu, generując konieczność podejmowania indywidualnych strategii radzenia sobie ze starością. Ontologiczny i epistemologiczny wymiar tekstu oparty jest na narzędziach interpretacyjnych wywodzących się z psychoanalizy Jacques’a Lacana. Dojrzałość w warstwie interpretacyjnej osadzona została w Heideggerowskim rozumieniu ontologicznej „niededukcyjnej konstrukcji genealogii różnych możliwych rodzajów bycia” (Heidegger 1994: 16). Problematyzacja zagadnienia dojrzałości podmiotowej w aspekcie myślenia o przemijaniu, czasie i rozwoju wyznacza pytania o hermeneutyczne oraz dyskursywne źródła powstawania symptomu uruchamiającego graniczne doświadczenia podmiotu. Perspektywę interpretacyjną wyznacza założenie, że największą transformację kulturową można upatrywać w ujawniającym się wymuszaniu stosowania rozmaitych praktyk społecznych, sprowadzających działanie do strukturalizacji konkretnych założeń, celów i efektów. Współczesne myślenie o seniorach poddane zostało presji zmian mających zabarwienie rewolucji świadomościowej na poziomie aksjologicznym, wywłaszczanym przez pragmatyzm i użyteczność podmiotu sprowadzonego do narzędzia przynoszącego potencjalny zysk społeczny. Tekst w swej warstwie interpretacyjnej skonstruowany jest na kanwie dyskursu Jacques’a Lacana i odnosi się do takich kwestii jak: dialektyka języka, optyka widzenia, prymat znaczących nad podmiotem, podmiot jako „kulturowy artefakt”.

Program „Teatr, Mama, Tata i Ja” w kontekście założeń koncepcji Twórczej Resocjalizacji

Przedstawiony w artykule problem odnosi się do procesu resocjalizacji osób pozbawionych wolności. Jego głównym celem jest przyjrzenie się alternatywnemu do tradycyjnego sposobowi pracy ze skazanymi, tzw. resocjalizacji twórczej, oraz dostarczenie szerszej wiedzy na temat jej zastosowania w polskim więziennictwie. Główne założenia metodyczne tego sposobu resocjalizacji zostały przedstawione z wykorzystaniem współcześnie dostępnego i realizowanego przez Areszt Śledczy w Kielcach programu stosowanego wobec osób pozbawionych wolności – „Teatr, Mama, Tata i Ja”. Rozważania dotyczące tego programu resocjalizacyjnego zostały dopełnione osobistym doświadczeniem byłego skazanego, przekazanym w toku przeprowadzonego wywiadu narracyjnego. Ukazana w artykule problematyka może się stać zachętą do większego zaangażowania kadry specjalistycznej w projektowanie, a także realizację programów z zakresu resocjalizacji twórczej w środowisku penitencjarnym oraz do korzystania z szerokiego wachlarza oferowanych przez nią metod. Jak ukazują wyniki przeprowadzonych badań, resocjalizacja w tym wydaniu posiada ogromny wpływ na rozwój potencjałów i przeobrażanie świata wartości jednostek. Pozwala kształtować własny światopogląd, odnawiać kontakty z bliskimi oraz prawidłowo adaptować się do wymogów i warunków życia.

Niesłyszący adolescenci wobec zjawiska samotności – wiodące determinanty ryzykownych zachowań w sieci

Okres adolescencji jest szczególnym czasem w życiu młodego człowieka. Staje on wówczas przed wieloma ważnymi wyborami na płaszczyźnie zawodowej i osobistej – podejmuje pierwszą pracę zawodową oraz zaczyna tworzyć trwałe relacje. Sposób radzenia sobie z problematycznymi wyborami życiowymi jest w dużej mierze zdeterminowany prawidłowo ukształtowaną osobowością i adekwatną samooceną, które tworzą się w okresie wczesnego dzieciństwa. Czas ten okazuje się być fundamentalny dla rozwoju i przyszłego życia młodego człowieka. Styl więzi, jaką dziecko tworzy bowiem ze swoim opiekunem, może znacząco wpływać na występowanie w przyszłości pewnych deficytów czy trudności. Braki te będą znacząco wpływać na jakość życia młodego człowieka, zaś próby ich kompensowania mogą się zakończyć na różne sposoby. Samotność emocjonalna i poczucie wyobcowania niejednokrotnie prowadzą do ucieczki w wirtualną rzeczywistość, co niesie za sobą ryzyko zachowań związanych z szeroko rozumianym uzależnieniem, w tym również od internetu. Badaniami objęte zostały dwie grupy adolescentów – słyszących i z uszkodzonym słuchem. Ich wyniki wskazały jednoznacznie na fakt poczucia wyobcowania, izolacji i samotności wśród niesłyszącej grupy respondentów.

Edukacja społecznie „zaangażowana”

Dynamika globalizacji, którą szczególnie obserwujemy w ostatnich dwóch dekadach, wymusza daleko idące zmiany w procesie edukacji, a przede wszystkim edukacji akademickiej. Cenną inspiracją do podjęcia tego typu kwestii są założenia społecznej teorii wypracowanej przez jednego z najbardziej wszechstronnych myślicieli XX wieku – José Ortegę y Gasseta. W artykule zastosowano metodę analityczno-syntetyczną literatury przedmiotu. Na wstępie przeanalizowano wartość kształcenia obywateli w aspekcie osobistym i społecznym, co – zdaniem Ortegi y Gasseta – przyczynia się w istotny sposób do budowy społeczeństwa demokratycznego. Następnie, w świetle politycznego liberalizmu autora, zostały poddane analizie między innymi idee dotyczące wolności jako kluczowe wyzwania dla edukacji obywateli.

Wita Szulc (1941-2021).

Podjęta w niniejszym artykule rekonstrukcja biografii naukowej Profesor Wity Szulc pragnie przybliżyć badaczom współczesnych dziejów wychowania, a także pedagogom – teoretykom i praktykom szczególnie tym zorientowanym na przyswojenie form terapeutycznych wykorzystujących sztukę, czyli na stosowanie sztuki w charakterze narzędzia terapeutycznego, sylwetkę i dokonania uczonej oryginalnej i wyjątkowej, należącej do grona prekursorów arteterapii w Polsce, tworzącej naukowe fundamenty i przecierającej szlaki instytucjonalnego rozwoju subdyscypliny i kierunku studiów. Opisane w tekście koleje życia, związane z nieustannym pogłębianiem wiedzy i zdobywaniem nowych kwalifikacji, z wytrwałą naukowo-badawczą refleksją nad kulturą i sztuką w obszarze promocji zdrowia, oświaty i wychowania, z prowadzonymi badaniami nad historią i metodologią arteterapii, z zaangażowaniem w promocję naukową nowych pokoleń badaczy i z wypracowaniem standardówkształcenia przyszłych arteterapeutów, z działalnością na rzecz integracji i konsolidacji polskiego środowiska arteterapeutycznego i jego obecności na międzynarodowej arenie naukowej, pozwalają dostrzec w profesor Wicie Szulc osobę z oddaniem i bezwarunkowo realizującą życiową misję pedagoga – uczonej – organizatorki – animatorki życia naukowego. Podstawą źródłową opracowania są przede wszystkimopublikowane teksty i materiały o charakterze autobiograficznym, jakie znalazły się dorobku uczonej, jak również nieliczne jeszcze omówienia i szkice poświęcone jej działalności, dostępne w literaturze przedmiotu.

Uzdrawianie obecności w arteterapii

Praktyka w obszarze arteterapii wymaga namysłu nad jej fundamentami: rozumieniem zdrowia oraz rozumieniem sztuki, które uzasadnia jej miejsce w podejmowanych procesach terapeutycznych. Pojęcie zdrowia obecnie podlega dyskusji, a pojęcie sztuki jest z natury otwarte. W każdych działaniach terapeutycznych rozumianych jako towarzyszenie w procesie zdrowienia obowiązuje zasada: primum non nocere. Bezrefleksyjne angażowanie sztuki w działania terapeutyczne jest potencjalnie szkodliwe. Rozumiem zdrowie jako dynamiczny stan równowagi, który zawdzięczamy żywotności procesów homeostazy i allostazy, a zdrowienie jako skuteczny wysiłek podejmowany przez organizm w celu zarządzania tymi procesami. Zdrowie jest zarówno byciem w dobrej formie, jak i zdolnością dążenia do dobrej formy. Żywotność i efektywność procesów homeostazy łączę z ludzką zdolnością do bycia obecnym. Podobnie sztukę rozumiem jako specyficzne ludzkie doświadczenie trudnego, często bolesnego procesu dążenia do dobrej formy, jak i samą formę, którą za Robertem Plantem Armstrongiem (1971) nazywam „poruszającą obecnością”. Twórcze procesy ekspresyjne, w wyniku których takie formy powstają, widzę jako kierowane potrzebą adaptacji i transcendencji, a obecność jako warunek, który pozwala nam bezpośrednio spotkać zarówno to, co tożsame, jak i inne. Poświecenie równej uwagi procesowi i formie uważam za kluczowe w arteterapii.