ZASTUPLJENOST SPORTSKIH I KULTURNOUMETNIČKIH AKTIVNOSTI U SLOBODNOM VREMENU OSOBA SA INTELEKTUALNIM SMETNJAMA

U radu su predstavljeni rezultati empirijskog istraživanja koje je imalo za cilj sagledavanje i analiziranje zastupljenosti sportskih i kulturno-umetničkih aktivnosti u slobodnom vremenu osoba sa intelektualnim smetnjama. Ukupno je učestvovalo 85 osoba sa intelektualnim smetnjama, uzrasta od 14 do 45 godina. Za potrebe ovog istraživanja korišćena je deskriptivna metoda i tehnika anketiranja. Analizirani rezultati prikazuju da osobe sa intelektualnim smetnjama najčešće slobodno vreme provode slušajući muziku i gledajući televiziju. Sportske i kulturno-umetničke aktivnosti prisutne su u slobodnom vremenu ove populacije, ali je izrazito nizak nivo participacije osoba sa intelektualnim smetnjama u sportskim i kulturno-umetničkim aktivnostima sa osobama tipičnog razvoja. Takođe, dobijeni rezultati prikazuju da najčešći razlozi neuključenosti jesu strah od diskriminacije i stigmatizacije, nedostatak finansijskih sredstava, dok je trećina ispitanika navela da se nikada nije pružila prilika da osobe sa intelektualnim smetnjama učestvuju u kulturno-umetničkim aktivnostima zajedno sa osobama tipične populacije. Slobodne aktivnosti jesu jedinstvena prilika kroz koju je moguće razvijati poštovanje i prihvatanje različitosti osoba sa intelektualnim smetnjama od strane osoba tipičnog razvoja. Slobodnom vremenu osoba sa intelektualnim smetnjama treba posvetiti značajnu pažnju i omogućiti im veći prilaz sportskim i kulturno- umetničkim aktivnostima kako bi bez prepreka svoje slobodno vreme provodili produktivno i kvalitetno.

STAVOVI SREDNJOŠKOLACA O MODELIMA ISKUSTVENOG UČENJA

Posljednje decenije u pedagoškoj nauci prepoznatljive su i po razvijanju posebne teorije iskustvenog učenja. U osnovi teorijskih shvatanja većeg broja autora nalaze se suptilni problemi iskustva, odnosa ličnog i vanjskog svijeta, transformacije iskustva, iskustvenog učenja, reflesije (kritička refleksija), dometi i ograničenja (vrijednosti) iskustvenog učenja. Teorijskom analizom savremene pedagoške literature identifikovano je osam modela iskustvenog učenja: iskustveno učenje samorefleksijom, iskustveno učenje grupnom refleksijom, učenje iz doživljenog iskustva, učenje iz tuđeg iskustva, učenje iz zamišljenog iskustva, iskustveno učenje u porodici, iskustveno učenje u nastavi, iskustveno učenje u slobodnom vremenu. Cilj empirijskog istraživanja bio je ispitivanje stavova srednjoškolaca o vrijednostima osnovnih modela iskustvenog učenja. Primijenjena je empirijska naučno-istraživačka metoda (survey istraživački postupak) na prigodnom uzorku od 308 učenika srednjih škola sa područja Banja Luke, Prijedora i Mrkonjić Grada. Upotrijebljen je posebno konstruisan skaler (SVMIU) sa osam podskalera sa ukupno 40 tvrdnji na petostepenoj skali likertovog tipa. Rezultati empirijskog istraživanja potvrdili su osnovnu hipotezu da srednjoškolci imaju izgrađene statvove o vrijednosti iskustvenog učenja (Mean 3,41 od maksimalno 5,00) kao i hipotezu o međusobnoj povezanosti njihovih stavova o vrijednostima pojedinih modela iskustvenog učenja (značajnost na nivou 0,01). Rezultati istraživanja ukazuju na potrebu daljnjih proučavanja povezanosti iskustvenog učenja sa učenjem u nastavi (formalno učenje) i drugim oblicima neformalnog i informalnog učenja.

KONSTRUKTIVISTIČKA PERSPEKTIVA U OBRAZOVANJU – OD POUČAVANJA DO UČENJA

U ovom radu akcenat je na konstrukivističkoj perspektivi u obrazovanju, u čijem središtu se nalazi učenik, a proces učenja ima aktivnu, konstruktivnu i socijalnu prirodu. Pomenuta perspektiva predstavljena je od njenog nastanka, do mesta i uloge koju zauzima u savremenom društvu. Cilj rada odnosi se na sagledavanje osnovnih ideja i elemenata konstruktivizma značajnih za novonastale promene i situacije u savremenom svetu, te za savremeno obrazovanje današnjeg društva. Teorijskom analizom zaključuje se da obrazovni potencijal konstruktivističke perspektive pomera granice obrazovanja od poučavanja do učenja, i da kao takav predstavlja savremeni sistem obrazovanja značajan u pripremi mladih za suočavanje sa izazovima društva, i u razvijanju njihovih sposobnosti za fleksibilno prilagođavanje svetu koji se brzo menja.

ŠKOLSKI USPEH KOD DECE SA PONAŠANJIMA KARAKTERISTIČNIM ZA HIPERKINETIČKI POREMEĆAJ

U poslednjih nekoliko decenija istraživanja ukazuju na porast broja dece sa hiperkinetičkim poremećajem. Jedan od mnogih problema sa kojima se ova deca suočavaju je i niže školsko postiguće, uprkos prosečnoj inteligenciji. Ove rane poteškoće u obrazovanju često imaju dugoročno loše ishode – niži nivo obrazovanja i manju uspešnost u obavljanju zanimanja u odraslom dobu. Negativna iskustva u okviru školskog sistema imaju negativne uticaje i na odnose sa roditeljima, nastavnicima i vršnjacima, doprinose nižem samopouzdanju i emocionalnim poteškoćama. U radu smo ispitivali razlike u školskom postignuću između dece koja pokazuju ponašanja karakteristična za hiperkinetički poremećaj i dece koja ne ispoljavaju probleme u održavanju pažnje i hiperaktivnosti. Uzorak se sastojao od učiteljskih procena oko 800 učenika nižih razreda osnovnih škola. Učitelji su na skali IVJER procenjivali prisutnost simptoma prosečnom ocenom na polugodištu. Rezultati pokazuju da deca koja pokazuju ponašanja karakteristična za hiperkinetički poremećaj imaju statistički značajno niži školski uspeh u odnosu na decu bez simptoma (U=36025.0, p≤.001). Kada pogledamo razlike po podtipu hiperkinetičkog poremećaja, vidimo da deca sa ponašanjima karakterističnim za mešoviti i pretežno nepažljivi tip imaju niže školsko postignuće nego deca sa ponašanjima karakterističnim za pretežno hiperaktivni tip i deca bez simptoma (χ2=192.62, p≤.001). Naši rezultati ukazuju na to da nije hiperaktivnost, već problem pažnje ono što doprinosi nižem školskom uspehu.

IT TEHNOLOGIJE U RAZVOJU MUZIČKE PISMENOSTI DETETA PREDŠKOLSKOG UZRASTA

Muzika se u savremenom vaspitno obrazovnom procesu prilagođava svakodnevici i razvija u kontekstu modernih tehnologija. Prateći potrebe, interesovanja i sposobnosti predškolskog deteta, vaspitač koristi muziku kroz sva dostupna sredstva zvučne reprodukcije kombinujući je sa sopstvenim potencijalom i mogućnostima muzičkog izražavanja. Rad je rezultat sve većeg intelektualnog i muzičkog potencijala predškolskog deteta koje od učenja muzike očekuje aktivno uvezivanje različitih čula, od zvuka do boje. Cilj je kreiranje muzičke računarske aplikacije kroz koju se učenje muzike realizuje putem usvajanja znanja o bojama. Upotrebom aplikacije u okviru programskog jezika Max/MSP/Jitter (Max) određen je metod. Max je vizuelni programski jezik čije je okruženje bazirano na kombinovanju gotovih objekata i aplikacija u konfiguracije namenjen muzici i multimediji. Rezultat rada sagledava se u savladavanju osnovnih pojmova muzičke opismenjenosti kroz boju kao nosioca organizovanja muzičkog toka. Potencijal ovog programa namenjenog deci predškolskog uzrasta je u tome da se učenje muzike u savremenom vaspitno-obrazovnom sistemu razume i realizuje kroz kompromis sa razvojem zahteva savremene tehnologije, čiji je muzika neodvojiv deo.

OPAŽANJA RODITELJA I UČITELJA O ZASTUPLJENOSTI SADRŽAJA NARODNE TRADICIJE U ŠKOLSKIM AKTIVNOSTIMA UČENIKA MLAĐEG ŠKOLSKOG UZRASTA

Savremeno društvo se nalazi u ekspanziji tehnološkog napretka i vrlo često se tradicionalne vrednosti “ostavljaju po strani” i pored toga što su u nekim oblastima nezamenljive, jer predstavljaju kulturnu baštinu i resurs koji može biti od velike koristi za učenje najmlađih generacija. Cilj istraživanja je bio da se utvrde opažanja roditelja i učitelja o zastupljenosti tradicionalnog narodnog stvaralaštva u školskim aktivnostima učenika mlađeg školskog uzrasta. Uzorak je činilo 71 roditelj učenika mlađeg školskog uzrasta i 51 učitelj. Rezultati istraživanja pokazuju da postoje razlike u odgovorima roditelja i učitelja u odnosu na opažanja i realizaciju nastave u vezi sa tradicionalnim narodnim stvaralaštvom kroz tri oblasti: 1) Nastavne aktivnosti 2) Vannastavne aktivnosti i 3) Aktivnosti roditelja i učitelja. Dobijeni rezultati ukazuju na potrebu planskog delovanja relevantnih činilaca po pitanju razvijanja svesti o značaju tradicionalnog narodnog stvaralaštva za savremeno društvo. Zaključujemo da se tradicionalno narodno stvaralašto izučava u okviru redovne nastave i vannastavnih aktivnosti. Postoji potreba da se aktivnosti tradicionalnog narodnog stvaralaštva implementiraju u Školski razvojni plan i druga dokumenta. Uključivanje Saveta roditelja i Učeničkog parlamenta su neke od mogućnosti da se tradicionalnom narodnom stvaralaštvu posveti pažnja, jer je ono značajno za razvoj nacionalnog identiteta dece osnovnoškolskog uzrasta. Poznavajući sopstvenu narodnu tradiciju učenici će poštovati i tradicionalno narodno stvaralaštvo svih naroda.

TOTAL PHYSICAL RESPONSE: THEORETICAL FRAMEWORKS AND GENERAL PRINCIPLES

The focus of this paper is one of the methods of foreign language learning called Total Physical Response, which falls in line with neurolinguistic principles and naturalness of language acquisition. In the paper we identify the neurolinguistic background on which this method of foreign language instruction rests, namely we discuss how the acquisition of the mother tongue is mirrored in Total Physical Response – the teacher uses imperatives and body movements, which students then imitate, just like children observe their parents speaking and doing things. Furthermore, we discuss the role of left and right hemispheres of the brain in Total Physical Response and how this method develops and emphasizes the creative, physical side of language acquisition thus avoiding simultaneous reception and production. In addition, we also try to present some of the principles that teachers rely on in the teaching process and types of the TPR method in the classroom, depending on the materials used. Finally, we attempt to identify certain drawbacks of this method, which essentially present its limitations.

PEDAGOŠKE IDEJE KOMENSKOG U SVETLU SAVREMENIH KONCEPCIJA PREDŠKOLSKOG VASPITANJA

Pedagoške misli i ideje Jan Amosa Komenskog nalaze mesto u gotovo svim istorijskim osvrtima i pregledima problematike vaspitanja i obrazovanja. Njegovi pogledi su vekovima inspirisali mnoge mislioce, a tako je i sa onima iz modernog doba. Razlog tome svakako jesu brojni doprinosi i sveubuhvatnost njegovih teorijskih shvatanja i praktičnih preporuka. Želeo je da iz temelja izgradi didaktiku i položio je nove filozofske temelje vaspitno-obrazovnog rada razvijajući čitav system obrazovanja i vaspitanja. Poseban značaj, i za ovaj rad ključan, jeste njegov stav i pozitivan odnos prema učenju i razvoju u ranom detinjstvu. Cilj ovog rada jeste sagledavanje pedagoških ideja Komenskog kroz njihovo dovođenje u vezu sa modernim shvatanjima potencijala ranog i predškolskog uzrasta. Kao posebno važno, i u okviru ovog rada izdvojeno, jeste njegovo zalaganje za univerzalno obrazovanje tj. obrazovanje za sve, zatim ideje koje se odnose na rano vaspitanje u Materinskoj školi, pridajući veliku važnost vaspitanju dece ranog uzrasta, kao i shvatanje igre i mogućnosti učenja u ovom uzrastu.

PRINCIP OČIGLEDNOSTI KROZ DELO „ORBIS SENSUALIUM PICTUS“

Koreni današnjeg sistema obrazovanja potiču od jednog od najznačajnijih pedagoga svih vremena, Jana Amosa Komenskog (1592-1670). Cilj ovog rada jeste analiza primene principa očiglednosti u delu „Orbis sensualium pictus“ Jana Amosa Komenskog. Cilj se ostvaruje na teorijskom nivou, primenom metode teorijske analize i istorijske metode, uz tehniku analize sadržaja. U ovom radu poseban akcenat se stavlja na važnost Komenskog za formulisanje i primenu principa očiglednosti. Sredinom XVII veka Jan Amos Komenski je formulisao princip očiglednosti u delu „Velika didaktika“, nazivajući ga „zlatnim pravilom didaktike“. U radu se razmatraju misli Komenskog o značaju senzorne percepcije iznete u delu „Velika didaktika“, kao i objašnjenje opštepoznatog stava „da se pred čula iznosi što god se može“. U pogledu primene „zlatnog pravila didaktike“ posebna pažnja je posvećena delu „Orbis sensualium pictus“ („Svet u slikama“), prvom ilustrovanom udžbeniku za decu. U radu su predstavljene ilustracije pojedinih apstraktnih pojmova i elemenata udžbenika koji su značajni za izučavanje inovativnosti pristupa učenicima, sadržaju i primeni principa očiglednosti, kao što su: uvod, čula u čoveka, duša u čoveka, škola i učionica, moral. Nakon analize, izvodi se zaključak da je primenom principa očiglednosti u delu „Orbis sensualium pictus“ Komenski uspeo u zamisli da decu upozna ne samo sa spoljašnjim, već i sa unutrašnjim svojstvima posmatranih predmeta i pojava.