Αντικείμενο της διατριβής συνιστά η πρόσβαση στην ελληνική Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, καθώς και η γέννηση των εισαγωγικών εξετάσεων από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του Πανεπιστημίου έως την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964. Ερευνητική μέθοδος αποτέλεσε η αρχαιολογική και γενεαλογική μέθοδος του M. Foucault. Μελετήθηκαν τα Πρακτικά Συνεδριάσεων της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Αθηνών (1917 - 1930), του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1928 – 1955), τα Πρακτικά συνεδριάσεων των σχολών, οι νόμοι, τα διατάγματα και ο ημερήσιος Τύπος. Διαπιστώθηκε πως με την ίδρυση του Πανεπιστημίου καθιερώθηκε η πρακτική της ελεύθερης εγγραφής με προϋπόθεση την προσκόμιση του απολυτηρίου Γυμνασίου λόγω της παγίωσης του νέου θεσμού και της ανάγκης εύρεσης φοιτητών. Με την καθιέρωση της συνταγματικής μοναρχίας (1864), την έναρξη της εκβιομηχάνισης και την άνοδο της αστικής τάξης, μολονότι εξασφαλίζονται οι βασικές ατομικές ελευθερίες, αρθρώνονται λόγοι περί «εισιτήριας δοκιμασίας». Στους νέους, έμμεσους πειθαρχικούς καταναγκασμούς, που ενεργοποιούνται, ανήκει και η εξέταση: αποσπά τη γνωστική «αλήθεια» των ατόμων, συνδυάζοντας την επιτήρηση και την κανονιστική κύρωση. Οι άνθρωποι εκείνης της εποχής αναφέρονται στην εξέταση ως τρόπο ελέγχου των γνώσεων της εγκύκλιας παιδείας και περιορισμού του αυξανόμενου αριθμού των φοιτητών. Η εξεταστική πρακτική θεσμοθετείται με τον Οργανισμό του 2905 (1922) με μελλοντική πρόβλεψη της ισχύος της το 1926 – 27. Η καθιέρωση οφείλεται στην κατοχύρωση της νομιμότητας των δημόσιων υπαλλήλων (1911) και στην ψήφιση νόμων που ρυθμίζουν τις προσλήψεις στο δημόσιο τομέα, έπειτα από συμμετοχή σε προβλεπόμενους δημόσιους διαγωνισμούς. Ο ίδιος Οργανισμός καθορίζει τα πτυχία των σχολών αντιστοιχίζοντάς τα με αντίστοιχα επαγγελματικά δικαιώματα. Η καθιέρωση της εισιτήριας εξέτασης στο Χημικό του Πανεπιστημίου (1924) συνδέεται: με την πίεση που ασκήθηκε από τον «πολυτεχνικό λόγο», με το ζήτημα της υπερπαραγωγής των χημικών στη χώρα, καθώς και με την πιθανότητα συγχώνευσης του Χημικού του Πανεπιστημίου και του Χημικού του Πολυτεχνείου. Το 1926 θεσμοθετείται η εισιτήρια εξεταστική πρακτική, ενώ το 1930 συναρθρώνεται και ο numerus clausus στο πλαίσιο μιας επιχειρηματολογίας κοινωνικού κινδύνου λόγω της υπερπαραγωγής επιστημόνων. Ο προσδιορισμός του αριθμού εισακτέων, αποτέλεσμα της βιο – εξουσίας, φροντίζει για την ασφάλεια και τη ρύθμιση του πληθυσμού, ώστε να διασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή. Στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα επικράτησαν οι ακόλουθοι σχηματισμοί εξεταστικού λόγου που έλαβαν τη μορφή επίσημης πρακτικής: α) η εξεταστική πρακτική εντός του πανεπιστημιακού χώρου (1926 – 1938 και 1945 – 1954), β) η πρακτική του εισιτήριου διαγωνισμού εντός του πανεπιστημιακού χώρου (1954 – 1962), γ) η εξεταστική πρακτική ενταγμένη στα χωρικά πλαίσια της Μέσης Εκπαίδευσης με συγκρητικά στοιχεία πολυεπίπεδων εκπαιδευτικών φορέων (1938 – 1939 και 1964 – 1965). Στην τελευταία πρακτική, εντάσσεται η εξεταστική πρακτική του Ακαδημαϊκού Απολυτηρίου, με την οποία συγκροτείται μία τελετουργικοποίηση του εξεταστικού λόγου στο πλαίσιο του κρατικού φιλελευθερισμού: το κράτος δεν προασπίζεται μόνον τις ατομικές ελευθερίες, αλλά παράγει, κατασκευάζει «μορφές» ελευθερίας, καθιερώνοντας ταυτόχρονα ελεγκτικές πρακτικές.
Gedanken zu Ausbildungspltzen und Numerus clausus
