Jednym z największych osiągnięć umysłowych czasów, określanych mianem Wieków Średnich, było powstanie uniwersytetów. Uniwersytety, stając się motorem rozwoju cywilizacji, powoływane były przez Kościołów i były przejawem wysokiego poziomu kultury europejskiej i chrześcijańskiej. Z czasem jednak, doszły do głosu tendencje sekularystyczne i upaństwawiające. Stąd też, w XIX w., z inicjatywy papieża Leona XIII tworzono lub reaktywowano uniwersytety, które w swojej nazwie zyskały przydomek katolickie. Celem artykułu jest przedstawienie kluczowych trendów współczesności – takich jak globalizacja, pluralizm wartości, urynkowienie oraz budowanie społeczeństwa wiedzy – mających wpływ na funkcjonowanie uniwersytetów, w tym uczelni katolickich. Niniejszy artykuł omawia także status prawnego, ale przede wszystkim naturę oraz misję katolickich uniwersytetów.