Polityka w muzyce, muzyka w polityce. Przypadek zespołu Hucuł Kalipso

Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o zaangażowanie polityczne ukraińskiej muzyki popularnej na przykładzie zespołu Hucuł Kalipso (HK). Grupa z Czerniowców wykonuje „hucuł-hop”, czyli połączenie muzyki afroamerykańskiej z folklorem huculskim. W swoich tekstach HK porusza przede wszystkim tematykę społeczną, której istotną część stanowi polityka. Zawarty w utworach żartobliwy komentarz można uznać za krytykę zastanych na Ukrainie patologii: paternalizmu, korupcji, kumoterstwa i populizmu. HK należy do grupy świadomych społecznie popularnych artystów ukraińskich promujących nowoczesny patriotyzm.

Religious and Cultural Features of Church Records of Civil Statusparish Registers

This article is an attempt to review religious and cultural features and to find published images on the pages of parish registers of different creeds. To determine and study the relevant and cultural features of the information recording in the parish registers, we considered appropriate to consolidate the comparative and historical-cultural method. The interest of scholars and novelty are proved due to the extremely large information potential of the church reports of civil status, considering their large array in the state archives and satisfactory physical status, suitable for appendage.The study of ecclesiastical acts of civil status makes it possible to study the religious and cultural peculiarities via the records characteristic for representatives of different religions. We should separately mention the peculiarities of the entries in parish registers of the Orthodox population regarding the veneration of holy figures according to the church calendar, which impacted the naming of newborns. Jewish records are characterized by the rite of circumcision of newborn boys and records as for a marriage contract (“ksubba / ktubba”).German-language parish registers attract attention to the double names given to newborn babies, the obligation to declare an forthcoming marriage, and the presence of family information in records of the deceased.

Візуалізація мислення у процесі викладання УМІ: ментальні мапи

W artykule omówiono mapy mentalne jako jednego ze sposobów wizualizacji materiału I podniesienia poziomu oraz jakości stanu wiedzy studentów na zajęciach z języka ukraińskiego jako obcego na Uniwersytecie Wrocławskim. Zaprezentowano w nim wyniki autorskiego doświadczenia dotyczącego stworzenia oraz wykorzystania map na potrzeby zdalnego nauczania polskojęzycznych studentów-ukrainistów podczas pandemii covid-19. Na podstawie rezultatów ankietowania studentów stwierdzono konieczność wprowadzenia oraz aktywnego wykorzystania technologii wizualnych w dziedzienie nauczania języka ukraińskiego jako obcego. Pozwoli to zarówno na optymalizację procesu nauczania języka, jak i na zwiększenie wkładu twórczego studenta w procesie jego akwizycji.

Między stereotypem a mitem – huculski Józef Wittlin

W dwóch powieściowych dziełach Józefa Wittlina, w Soli ziemi i zachowanym fragmencie Zdrowej śmierci, znajdują się liczne odniesienia do tematyki huculskiej (Huculszczyzny i wschodniokarpackich górali). Pisarz wykorzystał stereotyp i mit wypracowane w XIX wieku, przenosząc je na dwie postaci głównych bohaterów. W powojennej korespondencji ze Stanisławem Vincenzem, autorem cyklu Na wysokiej połoninie, aluzyjne odwołania do Huculszczyzny Wittlin wiąże z własną sytuacją osobistą na emigracji. Autor opracowania stawia pytanie o związek, jaki istnieje między wątkami huculskimi w tekstach należących do historii literatury i w egodokumentach. Metodą, która pozwala opisać tę relację, jest antropologia doświadczenia wywodząca się z hermeneutyki Wilhelma Diltheya, a rozwinięta przez Edwarda M. Brunera. W dwóch powieściowych dziełach Józefa Wittlina, w Soli ziemi i zachowanym fragmencie Zdrowej śmierci, znajdują się liczne odniesienia do tematyki huculskiej (Huculszczyzny i wschodniokarpackich górali). Pisarz wykorzystał stereotyp i mit wypracowane w XIX wieku, przenosząc je na dwie postaci głównych bohaterów. W powojennej korespondencji ze Stanisławem Vincenzem, autorem cyklu Na wysokiej połoninie, aluzyjne odwołania do Huculszczyzny Wittlin wiąże z własną sytuacją osobistą na emigracji. Autor opracowania stawia pytanie o związek, jaki istnieje między wątkami huculskimi w tekstach należących do historii literatury i w egodokumentach. Metodą, która pozwala opisać tę relację, jest antropologia doświadczenia wywodząca się z hermeneutyki Wilhelma Diltheya, a rozwinięta przez Edwarda M. Brunera.

Джерела праці Ґвідо де Батталії про Тараса Шевченка

У статті зроблено уточнення щодо першодруку праці Ґвідо де Батталії Тарас Шевченко, його життя і твори. Перш ніж вийти окремим відбитком вона друкувалася під назвою Шевченко, український поет у 1–7, 9–11, 13–18 номерах львівського часопису “Tygodnik Naukowy” за 1865 р. Доповнено джерела, якими користувався польський критик. Авторка доходить висновку, що у зв’язку з обмеженим біографічним й літературознавчим матеріалом на тему Шевченка і його творчості Ґ. де Батталія виявив самостійність мислення й об’єктивність суджень на підставі поетичних творів українського поета, зокрема й заборонених в Росії. Його праця носить як інформативний, так і полемічний характер. Критик полемізував передусім з Ф. Фаленським, частково з Л. Совінським, солідаризуючись з Я. Лямом у питанні формування нової української ідентичності й у питанні значення Шевченка в цьому процесі. Попри ряд помилок і неточностей саме завдяки цій праці з життям і творчістю Шевченка знайомилося молоде покоління галицьких українців у 1860-х рр. й читачі-поляки.

„Przecież ja nie jestem taki głupi, jak wyglądam”

Przedmiotem pracy jest opracowanie edytorskie korespondencji Stanisława Vincenza i Iwana Senʹkiwa. Jego podstawą są skany mikrofilmów pochodzące z Archiwum Stanisława Vincenza w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu. Stanisław Vincenz (1888–1971) był pochodzącym z Huculszczyzny pisarzem i eseistą. Ukraiński etnograf – Iwan Senʹkiw (1913–?) poznał go w 1934 roku w Słobodzie Rungurskiej w czasie spotkania pasjonatów panidealizmu szwajcarskiego filozofa i psychologa Rudolfa Marii Holzapfla. Wspólne zainteresowania stały się spoiwem przyjaźni korespondentów. Łączyła ich także bliska więź z Jerzym Stempowskim. Pierwszą część pracy poświęcono opisowi relacji korespondentów, a zwłaszcza roli, jaką w życiu Iwana Senʹkiwa odegrał Stanisław Vincenz. Podjęto próbę scharakteryzowania najważniejszych wątków poruszanych w listach oraz stylu epistolograficznego Stanisława Vincenza. W nocie edytorskiej przedstawiono podstawowe problemy, jakie stwarzają listy Stanisława Vincenza. Kolejna część pracy zawiera transkrypcję korespondencji z lat 1951–1965. Listy opatrzono niezbędnymi objaśnieniami.

У пошуках пізнання Піднебесної. Розвінчання український стереотипів про Китай

Стаття досліджує стереотипи іноземних студентів китайських університетів про китайців, та вплив стереотипів на формування світогляду у іноземних студентів стосовно Піднебесної. Результати показали, що іноземні студенти змінили своє ставлення до китайських студентів після навчання у Китаї.

Stereotyp mowy Ukraińca w świetle historii mówionej (na podstawie chrestomatii "Hołosy z Pidlaszszia i Hołosy z Berestejszczyny" Hryhorija Arkuszyna)

W artykule przedstawiono, z wykorzystaniem metody socjolingwistycznej, obraz świadomości językowej ukraińskojęzycznych wspólnot zamieszkujących Podlasie południowe i Polesie białoruskie. Wskazano, wyzyskując wypowiedzi respondentów zawarte w dwóch tomach chrestomatii, na cechy zarówno łączące te dwie grupy użytkowników gwary ukraińskiej, jak i odróżniające oraz wyodrębniające je. Do elementów wspólnych tkwiących w świadomości lokalnych grup, a wynikających z doświadczeń historycznych respondentów, należą odniesienia do czasów II Rzeczypospolitej. Są to: wspólne terytorium państwowe i złożone relacje językowe oraz konfesyjne (por. „mowa prawosławna”). Inną cechą łączącą, jak pokazano w przywołanych wypowiedziach respondentów ukraińskojęzycznych, jest podobna sytuacja komunikatywna. Wspólnoty lokalne na Podlasiu południowym, podobnie jak na Polesiu białoruskim, funkcjonują w warunkach bilingwizmu (niekiedy nawet w warunkach wielojęzyczności). W artykule przedstawiono sytuacje „przełączania kodu językowego”. Opisano je z perspektywy socjolingwistycznej, uwzględniając m.in. kryteria wieku i wykształcenia respondenta. Odrębnym i ważnym zagadnieniem – w świetle wypowiedzi respondentów – jest obserwacja świadomości językowej wspólnot usytuowanych poza granicami państwowymi w zakresie powiązań genetycznych gwary z językiem ogólnonarodowym. Poddane analizie wypowiedzi respondentów reprezentujących wspólnoty ukraińskojęzyczne w Polsce i na Białorusi pokazują zróżnicowany stan świadomości językowej owych społeczności. Jedni (nieliczni) wiążą język ze świadomością narodową, inni pojmują język jako wyznacznik identyfikacji ze wspólnotą lokalną. W artykule przywołano wypowiedzi respondentów uzasadniające zróżnicowanie stanu świadomości wspólnot ukraińskojęzycznych. Są to m.in.: wiek, wykształcenie, stopień mobilności użytkowników języka i zdolność jego obserwacji.

Подолання стереотипів про український/неукраїнський Донбас у сучасних українських літературно-художніх, есеїстичних практиках та акціях культурної дипломатії

У статті досліджується траєкторія зміни суспільних стереотипів про тотальну неукраїнськість/антиукраїнськість Донбасу, яка уможливлюється завдяки сучасній українській літературі, культурним практикам, заходам і проєктам культурної дипломатії. Ключовим художнім текстом, довкола якого вибудовується аналітичне поле, обрано п’єсу Сергія Жадана “Хлібне перемир’я”, а контекстами стають його романи “Інтернат” та “Ворошиловград”, роман Вікторії Амеліної “Дім для Дома”, книга Олександра Михеда “Я змішаю твою кров з вугіллям. Зрозуміти український Схід”, проєкт PEN Ukraine “Мости замість стін, або Що об’єднує українців”, аналітичні дослідження-звіти Національної академії наук України та Українського центру економічних та політичних досліджень імені Олександра Разумкова, присвячені аналізу передумов, стану та наслідків війни на Донбасі, а також сучасні проєкти культурної дипломатії на Сході України. Наголошено, що саме українська культура сьогодні стає дієвим інструментом розбудови громадянського діалогу з людьми українського Сходу. Підкреслено, що культурні амбасадори України повсюдно створюють ефективні площадки для уможливлення такого діалогу і привертають увагу українського та світового співтовариства до його необхідності у контексті постколоніальних і посттоталітарних практик, а також у майбутніх повоєнних культурних стратегіях держави Україна.

Glosa w kwestii Ukraina między Wschodem a Zachodem

Autor pracy wychodzi od znanej i niemal oczywistej tezy o usytuowaniu Ukrainy pomiędzy bizantyńskim Wschodem a łacińsko-europejskim Zachodem i bierze pod uwagę wiele aspektów uzasadniających trafność tego twierdzenia: geograficzny, polityczny, historyczny, religijny, kulturowy, przy czym ukazuje, że każdy z nich jest wielorako powiązany z pozostałymi. Następnie dokonuje syntetycznego przeglądu faktów historycznych, kulturowych, ukraińskiego piśmiennictwa polityczno-ideowego, utworów literackich znakomitych twórców ukraińskich oraz anonimowych kozackich pieśni i dum pod kątem obecnej w nich myśli okcydentalistycznej, świadczącej o świadomym przyjmowaniu i rozwijaniu nowoczesnych, europejskich myśli: politycznej, wolnościowej i demokratycznej, przez myślicieli ukraińskich harmonijnie łączonych z cenionymi przez nich wartościami chrześcijańskimi. Celem przedstawionej syntezy jest charakterystyka nurtu prozachodnioeuropejskiego, ukazanie jego źródeł oraz rozwoju od czasów podległości Ukrainy wobec carskiej Rosji (po Ugodzie Perejasławskiej), w końcu funkcji, jaką pełnił: oporu wobec imperialnej, absolutystycznej i rusyfikacyjnej polityki dynastii Romanowów, także krystalizacji narodowej świadomości Ukraińców oraz ich dążeń wolnościowych.