Psychological theories of aggression

This paper aimed to provide a short exposition of the main theories of aggression. The choice of the theories reflected, in part, the historical progression and rising complexity of the theories over time. A brief overview of the following theoretical perspectives on aggression was presented: Freud’s psychoanalytic theory; Lorenz’s ethological theory; Behaviorist theory; Frustration-aggression hypothesis; Cognitive neo-association theory; and Social learning theory. These theories are representatives of the traditional perspective, which posits that by piecing together fragments of data gained through research, we arrive at the truth about aggression. A radically different perspective was offered through the constructivist perspective, which argues that any theory is just one way of organizing the data. Drawing from personal construct theory, a different psychological perspective on aggression was proposed.

Neke karakteristike sajber vršnjačkog nasilja i sajber viktimizacije u populaciji osoba sa ometenošću – Pregled istraživanja

Usled sve većeg prepoznavanja opasnosti povezanih sa sajber viktimizacijom i sajber vršnjačkim nasiljem usmerenim protiv osoba sa ometenošću, uočljiv je porast interesovanja za ovu pojavu. Oslanjajući se na nalaze studija ometenosti, cilj rada je da ukaže na osnovne karakteristike sajber vršnjačkog nasilja i sajber viktimizacije osoba sa ometenošću ili smetnjama u razvoju, prvenstveno dece i adolescenata. Najpre je približeno pojmovno određenje sajber viktimizacije i sajber vršnjačkog nasilja, uporedo sa viktimizacijom tradicionalnim vršnjačkim nasiljem. Nakon toga, izdvojeni su podaci o rasprostranjenosti ove pojave, kao i posledice, odnosno konsekvele koje obuhvataju funkcionalne i fenomenološke karakteristike, neželjene ishode i potencijalne protektivne faktore i faktore rizika. Analiza rezultata izdvojenih istraživanja o sajber viktimizaciji i sajber vršnjačkom nasilju u navedenoj populaciji je sprovedena kako bi se otvorila nova istraživačka pitanja i ukazalo na potrebu aktualizovanja izučavanja ovog problema u našoj sredini.

Evaluacija efektivnosti grupnih i individualnih obuka u organizaciji u cilju unapređivanja kompetencija zaposlenih

Predmet rada je evaluacija efektivnosti grupnih i individualnih obuka u organizaciji. Cilj rada je pružanje odgovora na pitanje da li su sprovedene grupne i individualne obuke bile efektivne u smislu unapređivanja kompetencija zaposlenih. Korišćena metoda je strukturirani intervju. Rezultati su pokazali da su ispitanici procenili da su i grupne i individualne obuke bile visoko efektivne kako na ličnom, tako i na profesionalnom planu. Međutim, verujemo da je tako visoko ocenjena efektivnost obuka više proizvod sinergije celokupnog rada organizacije na organizacionim promenama i preduzetih obrazovnih intervencija, nego isključivo same obrazovne aktivnosti.

Photovoice i (re)socijalizacija prestupnika

Photovoice predstavlja inovativni metod participatornog akcionog istraživanja, zasnovan na teorijskim konceptima vizuelne i kritičke kriminologije i saznajnim vrednostima dokumentarne fotografije. On omogućava da se određeni socijalni problem sagleda iz perspektive onih koji su njime najviše pogođeni, a u cilju njegovog rešavanja i iniciranja pozitivnih društvenih promena. Photovoice je osmišljen tako da učesnicima istraživanja omogućava psihološku podršku, osnaživanje i lični razvoj posredstvom kreativnog izražavanja kroz fotografisanje. Photovoice doprinosi tome da zajednica i donosioci odluka sagledaju i razumeju potrebe učesnika iz njihovog sopstvenog ugla – kroz njihove fotografije i propratne tekstove. Imajući u vidu sve učestaliju primenu photovoice metoda u društveno-humanističkim naukama, a posebno u kontekstu istraživanja i osnaživanja marginalizovanih grupa, autor najpre analizira teorijske osnove photovoice metoda, a potom i primere njegove primene u cilju sagledavanja potreba i unapređenja resocijalizacije prestupnika u inostranstvu. U zaključnim razmatranjima, autor diskutuje prednosti i ograničenja photovoice metoda, ukazujući na postojanje potrebe za njegovom primenu u istraživanjima posvećenim resocijalizaciji i postpenalnom prihvatu prestupnika u našoj zemlji.

Zatvorska socijalna klima – pojam, faktori i značaj zatvorske socijalne klime

Sve intenzivnije usmeravanje stručne naučne pažnje ka izučavanju zatvorske socijalne klime, poslednjih decenija, od izuzetne je važnosti, jer rezultati istraživanja ukazuju na podatak da karakteristike zatvora (fizičke, arhitektonske, socijalne, organizacione i dr.) zapravo posreduju između prestupnika i rehabilitacionih ili terapijskih mera. Drugim rečima, socijalna ili institucionalna klima potencijalno može da olakša uspešnu rehabilitaciju osuđenika ili pak, da ometa njen napredak. Pregledom literature uočljiv je veliki broj različitih terminoloških određenja i definisanja pojma zatvorske socijalne klime, pa se ona često definiše i kao materijalna, socijalna i emocionalna stanja date jedinice i podrazumeva interakciju između navedenih faktora. Opšte konceptualizacije socijalne klime uključuju relacionu klimu, psihosocijalno okruženje, socijalnu atmosferu, socijalno okruženje i atmosferu odeljenja. Socijalna klima se takođe može meriti procenom stvarne, poželjne i očekivane socijalne klime i kako je doživljavaju osuđenici, zaposleni stručni radnici u zatvoru ili pojedinci iz društvene zajednice. U ovom radu, autor nastoji da osvetli pojam zatvorske socijalne klime, kao i faktore koji je determinišu. Poseban naglasak u radu je stavljen na percepciju zatvorske socijalne klime od strane stručnih radnika, uticaju koji socijalna klima ostvaruje na ponašanje osuđenika, kao i sagledavanju svih onih aspekata koji proizilaze iz radnog okruženja, vrste radne organizacije i odnosa, a koji utiču na formiranje socijalne klime u zatvorskoj sredini.

Kriminalni argo (šatrovački) i pozajmljenice iz romskog jezika

Polazeći od pretpostavke da leksika jednog jezika ‒ standardnog ili nekog drugog njegovog oblika ‒ svedoči o temeljnim društvenim procesima, članak se bavi nastankom i razvojem takozvanog šatrovačkog govora. Da bi se postigao ovaj cilj, neophodno je prvo uvesti pojmovnu razliku između srodnih fenomena: žargona, slenga i argoa (šatrovačkog, kanta ili kriptolekta). Iako se ovi jezički varijeteti često smatraju spontano nastalim i efemernim, u radu će biti pokazano da se često radi o trajnim jezičkim pojavama koje karakterišu kriminalne i marginalizovane subkulture. U posebnom fokusu će biti nastanak nove leksike pozajmljivanjem iz romskog jezika. Članak istražuje genezu i funkciju ovih govornih praksi, ističući sličnosti koje postoje u više evropskih jezika i koje svedoče o sličnim društvenim procesima. Konačno, rad ima cilj i da ukaže na poroznost simboličkih granica između marginalizovanih i etabliranih načina izražavanja kroz njihovo međusobno prožimanje.

Prevencija suicidalnosti osuđenih u zatvoru

Prepoznavanje, prevencija i intervencija su deo multifaktorskog pristupa redukciji suicidalnosti osuđenih. U skladu sa tim, prvi cilj rada je da se ukaže na značaj mutifaktorskog i multidimenzionalnog modela reagovanja na suicidalnost osuđenih u zatvoru, uvažavajući sledeće segmente: procenu rizika suicidalnosti; nadzor posle prijema i osiguravanje bezbednosti suicidalnog osuđenog; trening zatvorskog osoblja; ključne veštine intervenisanja u slučaju pokušaja suicida; preventivnih aktivnosti od strane drugih osuđenih; multisektorske komunikacije, a u cilju prevencije suicida osuđenih. Drugi cilj rada se odnosi na prikaz CAPRA modela kao predlog alata u obuci zatvorskog osoblja i u rešavanju problema suicidalnosti osuđenih. U radu se koriste analiza i sinteza teorijskih i empirijskih nalaza kroz proučavanje relevantne literature u različitim naučnim izvorima podataka. Od važnosti za prevenciju suicidalnosti osuđenih jeste osvešćivanje zatvorske uprave i osoblja o naučnim saznanjima iz oblasti prevencije i tretmana suicidalnosti osuđenih, a da bi se donela odluka o najdelotvornijoj intervenciji, potrebno je sveobuhvatno i sistematsko znanje o svim faktorima multidimenzionalnog pristupa preventivnom reagovanju.

Mračna Tetrada i nepovoljni sredinski uslovi kao facilitatori konzumacije psihoaktivnih supstanci

Mračna Tetrada je psihološki koncept koji opisuje amoralnu i antisocijalnu strnau ljudske ličnosti pomoću četiri crte - Makijavelizma, narcizma, psihopatije i sadizma. Cilj ovog istraživanja bio je ispitati vezu između dimenzija Mračne Tetrade ličnosti, nepovoljnog sredinskog okuženja tokom razvoja i konzumacije psihoaktivnih supstanci (PAS). Korišćenjem “online“ ankete u prikupljen je uzorak od 239 ispitanika (55.65% ženskih ispitanika). Rezultati su pokazali da je psihopatija najvažniji prediktor upotrebe PAS-a jer nezavisno pozitivno predviđa sve ispitivane klase psihoaktivnih supstanci. Narcizam je pokazao nezavistan pozitivan doprinos pri predikciji konzumacije cigareta i kanabisa ali i ukupne mere upotrebe supstanci. Makijavelizam i sadizam su imali pozitivne korelacije sa nekim od ispitivanih kriterijuma ali ne i nezavistan doprinos u regresionim modelima što znači da se detektovane bivarijantne asocijacije mogu svesti na relacije između drugih mračnih crta i konzumacije PAS-a, najverovatnije psihopatije. Nisu pronađene veze između nepovoljne sredine i kreterijumskih varijabli kao ni interakcije mračnih crta i sredine pri predikciji. U radu se diskutuju implikacije nalaza uzimajući u obzir i ograničenja samog istraživanja.

Potreba i mogućnosti pravnog sagledavanja i tretmana nestanka beba

Predmet rada, očigledan iz samog naslova, proizašao je iz našeg interesovanja postoji li adekvatna društveno-pravna reakcija na nestanak beba iz porodilišta, a naročito na domaćem terenu. Reč je o pojavi za koju se tvrdi da je decenijama prisutna ne samo u Srbiji već praktično svim državama. Pri tom je, u Srbiji, duži niz godina, od roditelja koji tvrde da im je beba ukradena iz porodilišta, ali i odlukom Evropskog suda za ljudska prava u slučaju Zorica Jovanović protiv Srbije, traženo da se donese zakon koji bi to tretirao na odgovarajući način. Otuda ne čudi da se u Srbiji na njemu radilo još od 2014. godine. Kada je donet odmah je izazvao kontraverze, pa tako i naše sumnje. Otuda i želju da ga analiziramo, te da na taj način ukažemo i na moguće puteve, načine i elemente neophodne za korekciju njegovih manjkavosti, ukoliko ih uočimo, što nam i jeste cilj ovoga rada.