Η μέθοδος της Αισθητηριακής ολοκλήρωσης σε παιδιά με Αυτισμό

Η σημερινή παρουσίαση εστιάζει στη μέθοδο της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης και στις τεχνικές παρέμβασης σε παιδιά με Αυτισμό. Ο όρος «αισθητηριακή ολοκλήρωση» άρχισε να χρησιμοποιείται τη δεκαετία του 1960, όταν η Jean Ayres έγραψε τα πρώτα επιστημονικά άρθρα αναφερόμενη στον όρο αυτόν (James, 2011). Η Α.Ο. είναι «η ικανότητα του ατόμου να συνθέτει, να οργανώνει και να επεξεργάζεται τις εισερχόμενες αισθητηριακές πληροφορίες που λαμβάνει από το σώμα και το περιβάλλον, ώστε να παράγει στοχοκατευθυνόμενες αντιδράσεις», (Arkwright, 1998). Η ίδια τόνιζε τη σημασία της ΑΟ, καθώς και τα οφέλη που έχει σε ένα παιδί με Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές. Η μέθοδος στηρίζεται στο παιχνίδι και μέσα από αυτό, το παιδί προσλαμβάνει αισθητηριακά ερεθίσματα. Επιπλέον, αναπτύσσονται οι προσαρμοστικές αντιδράσεις, η ικανότητα επεξεργασίας και εκτέλεσης μίας δραστηριότητας, ο κινητικός σχεδιασμός, ο χρονισμός και η επίλυση προβλήματος (Ayres, 1972, Koomar & Bundy, 2002). Οι ειδικοί άρχισαν να μελετούν τα συμπτώματα του Αυτισμού και έπειτα προέβησαν σε μια σειρά επιστημονικών ερευνών ώστε να εξακριβώσουν αν όντως η μέθοδος αυτή είναι αποτελεσματική. Τα παιδιά που συμμετείχαν στις έρευνες ήταν αγόρια και κορίτσια με ΔΑΦ, ηλικίας 3-12 ετών (Fombonne, 2003). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι υπήρξαν θετικές αλλαγές στην αισθητηριακή επεξεργασία, στις κοινωνικές δεξιότητες, στις Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής, στις κινητικές δεξιότητες και στο συναισθηματικό τομέα. Κατέληξαν λοιπόν, ότι η μέθοδος δρα πολυαισθητηριακά και βοηθά στην ομαλή αυτορρύθμιση των αισθητηριακών συστημάτων του παιδιού με ΔΑΦ.

Ομοιότητες ΔΕΠΥ και Χαρισματικότητας

Η χαρισματικότητα θεωρείται ότι συμβάλλει θετικά σε υψηλότερα επίπεδα εκπαιδευτικών και επαγγελματικών επιτευγμάτων. Ωστόσο, ορισμένοι ερευνητές πρότειναν ότι υπό κάποιες συνθήκες μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματικά, συμπεριφορικά και κοινωνικά προβλήματα. Σύμφωνα με κάποιες άλλες έρευνες, η παρορμητικότητα, η υπερκινητικότητα και η απροσεξία των χαρισματικών ατόμων προκύπτουν από την ψυχοκινητική υπερδιέγερση και δεν αποτελούν καθαρές ενδείξεις ΔΕΠΥ. Κατά συνέπεια υπάρχει ελλιπής ή λανθασμένη ή διττή διάγνωση της ΔΕΠΥ και της χαρισματικότητας. Η διττή διάγνωση αναφέρεται σε μαθητές οι οποίοι έχουν υψηλό νοητικό δυναμικό και παράλληλα εμφανίζουν χαρακτηριστικά από μία ή περισσότερες διαταραχές. Υπάρχουν έρευνες που έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά με ΔΕΠΥ και υψηλή νοημοσύνη δεν διαφέρουν σημαντικά όσον αφορά τα κλινικά χαρακτηριστικά και την ανταπόκριση στη θεραπεία σε σχέση με τα παιδιά με ΔΕΠΥ και χαμηλότερη νοημοσύνη. Με βάση τα ευρήματά τους, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ΔΕΠΥ είναι μια έγκυρη διαταραχή μεταξύ ατόμων με υψηλή νοημοσύνη. Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η εκδήλωση απροσεξίας και/ ή υπερκινητικότητας/ παρορμητικότητας σε αυτή τη συγκεκριμένη ομάδα παιδιών μπορεί να διαφέρει σε σύγκριση με άλλα, συμπεριλαμβανομένων των (i) μη χαρισματικών παιδιών με ΔΕΠΥ, (ii) χαρισματικών παιδιών χωρίς ΔΕΠΥ, και (iii) παιδιά μη χαρισματικά και χωρίς ΔΕΠΥ. Στόχος της παρούσας εισήγησης είναι η σύγκριση των πεδίων αυτών σε σχέση με τα χαρακτηριστικά που εμφανίζουν οι μαθητές των παραπάνω ομάδων.

Εκπαιδευτικές παρεμβάσεις που αφορούν στην ομαλή ένταξη χαρισματικών με διάγνωση ΔΕΠΥ

Οι χαρισματικοί μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και συγκεκριμένα με ΔΕΠΥ είναι μια μοναδική υποομάδα μαθητών που παρουσιάζουν τόσο ανώτερη διανοητική ικανότητα όσο και ειδικά προβλήματα μάθησης. Επίσης, γνωστοί ως "δύο φορές χαρισματικοί" και "διττά χαρισματικοί" (twice exceptional), οι χαρισματικοί μαθητές με ΔΕΠΥ έχουν γνωστικές, ψυχολογικές και ακαδημαϊκές ανάγκες που διαφέρουν από εκείνες είτε των χαρισματικών πληθυσμών είτε εκείνων με ΔΕΠΥ. Συχνά αυτοί οι μαθητές δεν αναγνωρίζονται ούτε ως χαρισματικοί, ούτε ως έχοντες ανάγκη για ειδικές εκπαιδευτικές παρεμβάσεις λόγω του συνδυασμού των προηγμένων δυνατοτήτων και δυσκολιών τους. Η υψηλή πνευματική λειτουργία συχνά αντισταθμίζει τη μαθησιακή δυσκολία, αποκρύπτοντας τόσο το χαρισματικό δυναμικό όσο και τη διαταραχή. Πολλές από τις μέχρι τώρα ισχύουσες πρακτικές υπαγορεύουν ότι ένας μαθητής μπορεί να αναγνωριστεί και να υποβοηθηθεί είτε έχοντας ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είτε χαρισματικότητα, αλλά όχι και τα δύο. Σύμφωνα με έρευνες, υποστηρίζεται ότι με τις κατάλληλες εκπαιδευτικές πρακτικές ένας μαθητής με ΔΕΠΥ μπορεί να φτάσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του αν το υλικό που θα του δοθεί είναι αρκετά «προκλητικό» ώστε να ξεπεράσει τη διαταραχή του και να αφοσιωθεί στη μάθηση. Σκοπός της παρούσας εισήγησης είναι να εξετάσει την ένταξη των χαρισματικών παιδιών με ΔΕΠΥ στην γενική εκπαιδευτική διαδικασία και να παρουσιάσει ορισμένες πρακτικές που θα πρέπει να ακολουθηθούν ως προς την επίτευξη αυτού του στόχου.

Διγλωσσία και Δυσλεξία: Προκλήσεις και Υποστηρικτικές Πρακτικές

Οι δίγλωσσοι μαθητές με δυσλεξία πολύ συχνά λαμβάνουν μη έγκυρες και αναξιόπιστες διαγνωστικές εκτιμήσεις, αφού οι επιστήμονες αγωγής δυσκολεύονται να εντοπίσουν τις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες και να τις διαφοροποιήσουν από τις μαθησιακές δυσκολίες. Δυστυχώς, η τακτική του «περίμενε μέχρι να αποτύχει», τα μη σταθμισμένα εργαλεία, η απουσία άτυπης αξιολόγησης, η προκατάληψη και η ανεπαρκής έρευνα των παιδαγωγών πάνω σε θέματα Ειδικής Αγωγής και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, οδηγούν συνήθως σε συνεχή σχολική αποτυχία. Ο εκπαιδευτικός, δυσκολεύεται να διαχειριστεί τα σύγχρονα σχολικά ζητήματα, ενώ ο δίγλωσσος μαθητής, χαρακτηρίζεται άλογα ως τεμπέλης και απομακρύνεται από τα σχολικά του καθήκοντα. Η παρούσα βιβλιογραφική ανασκόπηση ενημερώνει τους νέους εκπαιδευτικούς για τις προκλήσεις που συναντά ένας δίγλωσσος μαθητής με δυσλεξία στο γενικό σχολείο και προτείνει ορισμένες χρήσιμες εκπαιδευτικές πρακτικές. Με γνώμονα τον προβληματισμό, την κριτική και τη διάθεση για αλλαγή, κάθε εκπαιδευτικός οφείλει να υποστηρίζει τις δυνατότητες του μαθητή και να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις αδυναμίες του.

Κριτική Σκέψη και Κριτική Σκέψη και Χαρισματικότητα

Οι Tamilson και Kalbfleisch, 1998, αναφέρουν ότι: «αν ένας μαθητής εμπλακεί σε ένα αναλυτικό πρόγραμμα που είναι πέρα από το επίπεδο της ετοιμότητάς του, τα αποτελέσματα του άγχους και η υπερπαραγωγή νευροδιαβιβαστών θα εμποδίσουν τη μάθηση» (Koob, Cole, Swerdlow, le Model, 1990). Αντίθετα «αν ένα αναλυτικό πρόγραμμα είναι κάτω από το επίπεδο ετοιμότητας του μαθητή, ο εγκέφαλος δεν αναγκάζεται να ανταποκριθεί, με συνέπεια να μην απελευθερώνει τα επίπεδα ντοπαμίνης, νοραδρεναλίνης, σεροτονίνης και άλλα νευροχημικά που απαιτούνται για την ιδανική μάθηση. Το αποτέλεσμα είναι η απάθεια» (Shultz, Dayan & Montague, 1997)Οι χαρισματικοί μαθητές διαθέτουν δυναμικό διαφορετικό των τυπικών μαθητών σε διάφορους τομείς σκέψης. Έχουν αναπτυγμένη, σε σχέση με τους τυπικούς συνομηλικούς, την ικανότητα επίλυσης προβλήματος, τη δημιουργική ικανότητα και την κριτική σκέψη. Για να μπορούν να καλλιεργήσουν τις ικανότητες και να εξελίξουν το δυναμικό τους θα πρέπει να τους παρασχεθεί αυτό το είδος εκπαίδευσης που ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους ώστε να οδηγηθούν στην ατομική ευτυχία και να συνδράμουν στην κοινωνική ευημερία.Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται ενδεικτικά παραδείγματα διδακτικών ενοτήτων καλλιέργειας της Κριτικής Σκέψης των χαρισματικών μαθητών. Η μεθοδολογία στην οποία βασίζονται είναι αυτή τη σωκρατικής συζήτησης που σκοπό έχει να αναδείξει και να εξελίξει την κριτική ικανότητα των εμπλεκόμενων μαθητών.

Διαχείριση σχολικής τάξης : Ένα καθημερινό πρόβλημα

Η διδασκαλία δεν μπορεί να αποδώσει, χωρίς τη διαχείριση της σχολικής τάξης. Η διαχείριση της σχολικής τάξης είναι ένα δύσκολο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί και ιδιαίτερα οι νέοι. Η ορθή διαχείριση της σχολικής τάξης διαμορφώνει καλό κλίμα, μεγιστοποιεί το διδακτικό χρόνο, εξασφαλίζει τη συμμετοχή των μαθητών στη διδασκαλία, δημιουργεί θετικό μαθησιακό περιβάλλον, προλαμβάνει τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές και αντιμετωπίζει συγκρουσιακές καταστάσεις. Ιδιαίτερη βαρύτητα προσλαμβάνει η διαχείριση της σχολικής τάξης, όταν υπάρχουν μαθητές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ,οι οποίοι και πρέπει να ενταχθούν ομαλά στην τάξη και το σχολείο και να εφαρμοσθούν διαφοροποιημένες διδακτικές παρεμβάσεις. Για την επιτυχημένη διαχείριση της τάξης χρειάζονται συνέργειες της σχολικής κοινότητας και εντός της τάξης δημιουργία πλαισίου πρόληψης και σωστής διδακτικής παρέμβασης.

Διεπιστημονική Συνεργασία στις Ψυχοκοινωνικές Παρεμβάσεις: Η Περίπτωση των Προσφύγων – Εγχειρίδιο για Επαγγελματίες

Το εγχειρίδιο παρουσιάζει τις πρακτικές κατευθυντήριες γραμμές για τη διεπιστημονική ψυχοκοινωνική υποστήριξη των προσφύγων που αναπτύχθηκαν από το "InterAct - Interdisciplinary cooperation in psychosocial interventions", ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα Erasmus+ συνεργαζόμενων ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ισπανία και τη Σουηδία. Το έργο στόχευε στην αναγνώριση των παραγόντων επιτυχούς συνεργασίας των κλάδων της ψυχολογίας, εργοθεραπείας, φυσιοθεραπείας, κοινωνικής εργασίας και εκπαίδευσης στις ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις για οικογένειες, παιδιά και ενήλικες πρόσφυγες. Η διεπιστημονική ομάδα του προγράμματος InterAct πραγματοποίησε συνεντεύξεις και ομάδες εστίασης με 28 πρόσφυγες σε διάφορα στάδια επανεγκατάστασης, 30 φοιτητές προγραμμάτων υγείας και κοινωνικών επιστημών και 23 επαγγελματίες από τομείς της ψυχικής υγείας, εκπαίδευσης, κοινοτικών προγραμμάτων, απασχόλησης, τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και υπηρεσιών ασύλου σε διαφορετικές χώρες της Ευρώπης. Εφαρμόστηκε ποιοτική ανάλυση του υλικού λαμβάνοντας υπόψη τις ήδη υπάρχουσες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την ψυχοκοινωνική υποστήριξη των προσφύγων. Οι βασικές διαστάσεις της διεπιστημονικής ψυχοκοινωνικής στήριξης που αναδείχθηκαν περιλαμβάνουν τα πρότυπα δεοντολογίας, την ισότιμη συμπερίληψη των προσφύγων ως ενεργών ατόμων, το σεβασμό στην πολιτισμική διαφορετικότητα, την βιωσιμότητα και μακροπρόθεσμες στρατηγικές, την προσέγγιση με βάση την κοινότητα, τη σημαντικότητα του τοπικού πλαισίου, τη διεπιστημονική ομάδα και την αυτοφροντίδα. Οι βασικές αυτές κατευθυντήριες γραμμές συνοδεύονται από σενάρια που έχουν προκύψει από τις συνεντεύξεις με στόχο την εξοικείωση του αναγνώστη με τη διεπιστημονική ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Επίσης, το εγχειρίδιο παρουσιάζει το “Εννοιολογικό Πλαίσιο Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης με βάση την Κοινότητα” που αναπτύχθηκε από το πρόγραμμα InterAct με σκοπό την δημιουργία κοινοτήτων χωρίς αποκλεισμούς, όπου το κάθε άτομο έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει και να έχει σκόπιμες και ουσιαστικές δράσεις. Το εννοιολογικό πλαίσιο ενσωμάτωσε βασικές αρχές από κοινοτικές, ψυχοκοινωνικές και συμμετοχικές προσεγγίσεις καθώς και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δεοντολογία, και την κοινωνική δικαιοσύνη. Το πλαίσιο αυτό προορίζεται ως εργαλείο αναστοχασμού για την ανάπτυξη στρατηγικών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης ή/και την αξιολόγηση των υπαρχουσών υπηρεσιών σε διαφορετικά πλαίσια (π.χ., κέντρα υποδοχής προσφύγων, δήμους, νοσοκομεία, σχολεία) για την προαγωγή της ψυχικής ευεξίας και υγείας οικογενειών, παιδιών και ενηλίκων προσφύγων.

Η Εκπαίδευση Χαρισματικών Ατόμων στην Ιαπωνία

Ένα άτομο χαρακτηρίζεται ως χαρισματικό εάν επιδεικνύει εξαιρετικές ικανότητες σε έναν ή περισσότερους τομείς της βιοψυχοκοινωνικής του συγκρότησης. Κάποιες από αυτές τις ικανότητες είναι πολύ γενικές και μπορεί να καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα της ζωής του ατόμου, όπως η ικανότητα της δημιουργικής σκέψης, η ικανότητα της κριτικής αλλά και της αφαιρετικής σκέψης, η φαντασία, οι αρχηγικές ικανότητες και η συνεχής στοχοθεσία. Κάποιες φορές υπάρχουν συγκεκριμένα προτερήματα και ταλέντα τα οποία εμφανίζονται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως είναι η ιδιαίτερη ικανότητα στα μαθηματικά, στην επιστήμη ή στις τέχνες. Η Ιαπωνία δεν διέθετε ιδιαίτερα σχολεία για τα χαρισματικά παιδιά. Ωστόσο, το 2005, το υπουργικό συμβούλιο της Ιαπωνίας ενέκρινε και καθιέρωσε το τρίτο βασικό σχέδιο επιστήμης και τεχνολογίας (2006-10), το οποίο περιλαμβάνει «την καλλιέργεια της ατομικότητας και της ικανότητας των χαρισματικών παιδιών (sainou)». Εισήγαγαν τέσσερα Προγράμματα για την Εκπαίδευση των χαρισματικών μαθητών, εκτός σχολικού πλαισίου καθώς πιστεύουν πως η χαρισματικότητα μπορεί να διδαχθεί. Η παρούσα μελέτη περιγράφει τις τάσεις στην εκπαιδευτική πολιτική της Ιαπωνίας αναφορικά με την Εκπαίδευση των χαρισματικών μαθητών.

Η αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού στο πλαίσιο μιας εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς

Ως αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού θεωρείται η πεποίθηση στην ικανότητά του να οργανώνει και να εκτελεί τις απαιτούμενες ενέργειες για την επίτευξη συγκεκριμένων εκπαιδευτικών στόχων, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην παραγωγή προσδοκώμενων αποτελεσμάτων. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο της κοινωνικής δικαιοσύνης, προβάλλει πάγιο το αίτημα για την παροχή ίσων ευκαιριών ποιοτικής εκπαίδευσης για όλους τους μαθητές. Σκοπός της έρευνας είναι να εξετάσει τα χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών με υψηλή αίσθηση αποτελεσματικότητας και τις συνέπειές της για τους ίδιους και για τον ποικιλόμορφο μαθητικό πληθυσμό της τάξης τους. Τα ευρήματα έδειξαν ότι υφίστανται ισχυρές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των θετικών πεποιθήσεων τους για την παροχή μιας εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς, των εκπαιδευτικών στρατηγικών που επιλέγουν και των μαθησιακών επιτευγμάτων. Συμπερασματικά προκύπτει ότι οι εκπαιδευτικοί, που καθοδηγούν ως μέντορες τους μαθητές τους στη ενεργή οικοδόμηση της γνώσης, αναγνωρίζοντας την ευθύνη τους και ικανοποιώντας διαφορετικές ανάγκες, επιτυγχάνουν υψηλούς δείκτες ακαδημαϊκής επίτευξης και συναισθηματικής ανάπτυξης για το σύνολο των ετερογενών μαθητών τους.

Διατροφικές παρεμβάσεις στα ASD παιδιά Η περίπτωση της GFCF δίαιτας

Ο αυτισμός αποτελεί μία σύνθετη νευροαναπτυξιακή διαταραχή, που οφείλεται σε εγκεφαλική δυσλειτουργία και εκδηλώνεται πρώιμα στην παιδική ηλικία. Τα τελευταία χρόνια, καθώς ολοένα και περισσότερες έρευνες εστιάζουν στην αλληλεπίδραση του μικροβιώματος του εντέρου με τη νευρολογική λειτουργία του εγκεφάλου, το ενδιαφέρον πλέον στρέφεται στους συσχετισμούς της παθοψυχολογίας του ASD με ζητήματα διατροφής. Σκοπός της έρευνας είναι να εξετάσει τη θετική επίδραση σύγχρονων διατροφικών προσεγγίσεων στην αντιμετώπιση των νευροψυχολογικών προβλημάτων των ASD παιδιών, αποβλέποντας στην ενδυνάμωση της λειτουργικότητας τους. Τα ευρήματα έδειξαν ότι τέτοιες διατροφικές στρατηγικές, όπως η GFCF δίαιτα, η κετογονική δίαιτα, η πρόσληψη κουρκουμίνης, το γάλα καμήλας και τα προβιοτικά, λειτουργούν ευεργετικά στην αντιμετώπιση των γαστρεντερικών διαταραχών και των τροφικών αλλεργιών, που επιτείνουν την εκδήλωση νευροσυμπεριφορικών συμπτωμάτων. Συμπερασματικά, προκύπτει ότι θεραπευτικές διατροφικές παρεμβάσεις, που βασίζονται στην επαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, αποβλέποντας στη βέλτιστη ανάπτυξη των ASD παιδιών και λαμβάνουν χώρα υπό ιατρική παρακολούθηση και αξιολόγηση, δύνανται να βελτιώσουν την κλινική και κοινωνική εικόνα τους, εξασφαλίζοντάς τους καλύτερη ποιότητα ζωής.