Strefy wpływu miast a migracje ludności w regionie policentrycznym

Obszary wiejskie w zapleczu dużych miast podlegają silnym procesom migracyjnym. To powoduje różne konsekwencje przestrzenne i funkcjonalne, w tym tworzenie się nowych stref oddziaływania na styku miast i wsi. Celem pracy jest wskazanie miast, które wytworzyły własne strefy wpływu migracyjnego na obszarach wiejskich w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM). Badanie opiera się na wielkości i kierunkach migracji w latach 2002–2017. Najsilniejszej presji migracyjnej podlegają gminy wiejskie, które graniczą z większymi miastami. W regionie policentrycznym strefy oddziaływania miast są zróżnicowane i nakładają się wzajemnie. Miasta oddziałują na obszary wiejskie w różnych kierunkach.

Imigranci w polskich miastach. Przykład Pabianic w regionie łódzkim

Celem pracy jest prezentacja ruchów imigracyjnych w Pabianicach, które są jednym z miast regionu łódzkiego. W związku z rozwojem przemysłu cudzoziemcy przybywali tam od początków XIX w. Dzięki nim miasto rozwinęło się jako znaczący ośrodek przemysłu włókienniczego, a oni sami oraz ich potomkowie stali się jego obywatelami. Drugim okresem intensywnego napływu cudzoziemców był początek XXI w., zwłaszcza czas po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej (UE). W poszukiwaniu pracy do Pabianic przybyli najliczniej cudzoziemcy spoza UE, głównie z Ukrainy i z Indii. Hindusi pracują we własnych hurtowniach tkanin oraz osiedlają się na dłużej, zaś Ukraińcy i inne nacje znajdują zatrudnienie w handlu, gastronomii, przemyśle i na budowach w systemie rotacyjnym – pracują w Polsce, wracają do własnego kraju i ponownie przyjeżdżają do Polski. Mieszkańcy Pabianic dostrzegają zarówno spuściznę cudzoziemców dziewiętnastowiecznych, jak i działalność obecnych imigrantów. Ich stosunek do cudzoziemców jest na ogół pozytywny.

Rozwój gospodarki nocnej w miastach historycznych – aspekty przestrzenne i funkcjonalne. Przykład krakowskiej dzielnicy Kazimierz

Miasta historyczne stanowią szczególną kategorię ośrodków miejskich w Polsce, a z uwagi na potencjał kulturowy ważnym kierunkiem ich rozwoju staje się współcześnie turystyka i sektory z nią powiązane. Jednym z takich sektorów jest tzw. gospodarka nocna (ang. night-time economy, w skrócie NTE) identyfikowana na podstawie kryterium dostępności czasowej (21:00–5:00) i kryterium funkcjonalnego (jako ogół działalności zaspokajających szeroko rozumiane potrzeby wolnoczasowe ludzi poza ich domem w porze nocnej). Celem artykułu jest charakterystyka gospodarki nocnej w historycznej dzielnicy śródmiejskiej Krakowa – Kazimierzu. Autorzy, opierając się na przeprowadzonej w 2019 r. inwentaryzacji terenowej oraz wywiadach z przedstawicielami lokalnej społeczności, zobrazowali przestrzenne i funkcjonalne aspekty tego zjawiska.

Rozwój miast metropolitalnych Polski w kontekście rozwoju zrównoważonego

Celem artykułu jest określenie poziomu rozwoju zrównoważonego miast metropolitalnych w Polsce w ramach trzech podstawowych wymiarów tego zjawiska. W analizie uwzględniono wymiar społeczny (w tym instytucjonalny), gospodarczy i środowiskowo-przestrzenny. Zastosowano metodę taksonomiczną, pozwalającą na porządkowanie badanych jednostek terytorialnych w sposób zhierarchizowany. Określono poziomy ich rozwoju w poszczególnych wymiarach z uwzględnieniem struktury cech, które je opisują. Zidentyfikowanie struktury cech pozwala na określenie, w jakiej odległości od idealnej struktury tych cech są badane miasta. Badania przeprowadzono w ujęciu dynamicznym, analizując cztery wybrane okresy czasowe (2002, 2007, 2015 i 2019 r.). Badania pokazały, że każde z badanych miast cechuje duże zróżnicowanie struktury opisujących je cech oraz duże podobieństwo w zakresie osiąganych poziomów rozwoju.

Aspekty wiejskości w krajobrazie kulturowym dużego miasta na przykładzie Krakowa

Celem artykułu jest charakterystyka wybranych aspektów wiejskości uwidaczniających się we współczesnym krajobrazie kulturowym Krakowa. Analizie poddano cztery aspekty tradycyjnie związane z krajobrazem wsi: wiejskie układy osadnicze, toponimię, użytkowanie gruntów i rolnictwo oraz wybrane elementy kultury ludowej. Zwrócono uwagę zarówno na przejawy wiejskości uwidaczniające się w formie materialnej, jak i stanowiące elementy dziedzictwa niematerialnego. W artykule pod-niesiono kwestię wielowymiarowości tego zjawiska i potrzebę interdyscyplinarnych badań w tej dziedzinie.

Urban network in Poland during last millennium

The article attempts to find in the history of Poland facts and processes that influenced the contemporary shape of the Polish urban network. In comparison with other parts of Europe, the process of urbanisation in Central and Eastern Europe was significantly delayed. During the last millennium, the Polish state changed its borders many times, mainly in the east-west direction, because the Baltic Sea from the north and the Sudeten and Carpathian ranges from the south effectively inhibited territorial changes in the north-south direction. The process of shaping and strengthening the urban settlement network in Poland to the present day has been divided into five periods. The first, lasting from the 8th century until the union of Kreva in 1385, encompasses the beginnings of the establishment and spreading of urban settlement network; the second – the merger of the urban network with the Grand Duchy of Lithuania and its strengthening in the joint state; the third – the disappearance of Poland from the map of Europe and the breakup of the settlement network into three parts: tsarist Russia, the Habsburg monarchy, Prussia, and the start of industrialisation of the partitioned land; the fourth refers to the period when Poland, after 123 years, reappeared on the administrative map of Europe (1918-1939); and the fifth one covers the period from 1945 to the present day. When undertaking scientific research on the contemporary urban network of Poland, many political, social and economic factors should be taken into account. These should be taken into account when making hypotheses, drawing conclusions and developing economic and geographical theories.

Zmiany pokrycia terenu na wybranych obszarach południowych obrzeży Łodzi w latach 1973–2017: studium przypadku

Celem artykułu jest omówienie zmian pokrycia terenu dwóch obszarów położonych na południowych obrzeżach Łodzi. Badanie przeprowadzono na podstawie analizy danych o pokryciu terenu, uzyskanych ze zdjęć lotniczych wykonanych w 1973 r. i ortofotomapy z 2017 r. Przez 44 lata w mieście zachodziły znaczące zmiany, które znalazły odzwierciedlenie w zmianach pokrycia terenu. Powierzchnia obszarów poddanych badaniu wynosiła łącznie 190 ha, a w analizowanym okresie zmiany pokrycia terenu objęły 115 ha, co stanowi ponad 60% powierzchni badanych obszarów. Zmiany nastąpiły głównie na terenach trawiastych i rolniczych, które były przekształcane w grunty przeznaczone pod zabudowę.

Rozwój pasażerskiego transportu lotniczego w Polsce w latach 1989–2019 – jego skutki dla portów lotniczych i implikacje dla miast

Artykuł przedstawia zarys najważniejszych zmian, które zaszły w polskich dużych miastach wskutek rozwoju transportu lotniczego po przemianach ustrojowych. Zmiany te miały charakter zarówno przestrzenny – dotyczyły m.in. rozbudowy infrastruktury lotniskowej i okołolotniskowej oraz układu transportowego, jak i funkcjonalny. Wzrost dostępności transportowej był istotnym czynnikiem wyboru lokalizacji firm i dużych wydarzeń, a także wpłynął na rozwój turystyki, powodując dalsze konsekwencje w postaci rozwoju infrastruktury hotelowej i nowych form zakwaterowania.

Stadion piłkarski w przestrzeni miasta: przemiany lokalizacji dużych obiektów infrastruktury piłkarskiej

W artykule omówiono zmiany w przestrzennym rozmieszczeniu dużych obiektów infrastruktury sportowej (stadionów) umożliwiających organizację rozgrywek piłkarskich. Celem pracy jest wskazanie kierunków zmian przestrzennego rozmieszczenia dużych stadionów piłkarskich w miastach oraz identyfikacja cech zagospodarowania ich bezpośredniego sąsiedztwa. Badaniem objęto 895 stadionów piłkarskich, mieszczących przynajmniej 10 tys. widzów oraz ich otoczenie. Uwzględniono stadiony z 47 (na 55) państw należących do Unii Europejskich Związków Piłkarskich (UEFA). Przeprowadzona analiza cech zagospodarowania bezpośredniego sąsiedztwa stadionów dała możliwość określenia zarówno korzyści, jak i potencjalnych trudności wynikających z tworzenia coraz większych obiektów w coraz większej odległości od centralnej części miasta. W pracy wykazano, że w przypadku wszystkich wyróżnionych kategorii wielkościowych miast wzrosła średnia odległość położenia stadionów od centrum. Stadiony budowane współcześnie (powstałe po 2000 r.) wznoszone są na obszarach peryferyjnych miasta, a w sąsiedztwie tych obiektów rzadziej występuje zabudowa mieszkaniowa, zaś standardem stają się duże przestrzenie parkingowe.

Społeczne doświadczanie miasta na przykładzie Łodzi – biografie z lat dzieciństwa i młodości

Celem artykułu jest zobrazowanie różnych aspektów życia społecznego w przestrzeni powojennej Łodzi przy wykorzystaniu metody biograficznej (9 wywiadów biograficznych/osobistych narracji). Praca stanowi studium relacji społecznych uwzględniających punkt widzenia indywidualnego narratora, który pozwala przenieść się w minione lata, poznać wygląd miasta oraz sposoby spędzania czasu przez jego mieszkańców. Uzyskane wyniki pokazują różnorodny przebieg życia i różne warunki mieszkaniowe oraz codzienne czynności, jakimi zajmowali się w okresie swojego dzieciństwa i młodości badani mieszkańcy Łodzi.