Οι ΟΒΡ είναι μια τάξη μεταφορικών πρωτεϊνών των εντόμων που μεταφέρουν οσμές από τον αέρα στους υποδοχείς των οσφρητικών νευρώνων στις κεραίες των κουνουπιών. Η δομική και βιοχημική μελέτη των πρωτεϊνών αυτών συντελεί στην κατανόηση των κανόνων που διέπουν την αναγνώριση των οσμών σε μοριακό επίπεδο και μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων διαταρακτών της φυσιολογικής οσφρητικής λειτουργίας των κουνουπιών με βελτιωμένη συγγένεια και εξειδίκευση. Τέτοιες ενώσεις αποσκοπούν στο να μειώσουν την ικανότητα των κουνουπιών να εντοπίζουν τον ανθρώπινο στόχο και έτσι να συμβάλλουν στη μείωση μετάδοσης ασθενειών, όπως η ελονοσία, που μεταφέρονται με διαβιβαστές.Στo πλαίσιo αυτής της διδακτορικής διατριβής μελετήθηκαν οι πρωτεΐνες δέσμευσης οσμογόνων μορίων του ανωφελή κώνωπα AgamOBP1, AgamOBP4, AgamOBP5 και AgamOBP48. Η κρυσταλλογραφική μελέτη των συμπλόκων της AgamOBP1 με τα δύο πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα εντομοαπωθητικά, του DEET και της Ικαριδίνης, αποκάλυψε ένα κοινό τρόπο πρόσδεσης, την ικανότητα στερεο-εκλεκτικής αναγνώρισης της Ικαριδίνης από την AgamOBP1 καθώς και ένα νέο κέντρο πρόσδεσης εντομοαπωθητικών. Η μελέτη της πρωτεΐνης AgamOBP4 αποκάλυψε την ευκαμψία της πρωτεΐνης σε όξινο περιβάλλον. Ο προσδιορισμός της δομής των συμπλόκων αυτής με το ινδόλιο και το 1-ΝΡΝ αποκάλυψε την ύπαρξη δύο διακριτών υποκέντρων πρόσδεσης που σε συνδυασμό μπορούν να τύχουν εκμετάλλευσης για το σχεδιασμό βελτιστοποιημένων προσδετών. Η πρωτεΐνη AgamOBP48 αποτελεί το πρώτο παράδειγμα στα δίπτερα μιας OBP που σχηματίζει ένα σταθερό ομοδιμερές τρισδιάστατης ανταλλαγής αυτοτελών περιοχών, δημιουργώντας έτσι ένα συνδυαστικό κέντρο πρόσδεσης. Η φθορισμομετρική μελέτη πρόσδεσης ενός μεγάλου αριθμού ενώσεων από την συλλογή του USDA με γνωστή φυσιολογική δράση στις πρωτεΐνες AgamOBP1, -4 και -5, έδειξε ότι ενώσεις που προσδένονται ισχυρά στις OBP δεν επάγουν απαραίτητα μια επιθυμητή φυσιολογική απόκριση στο κουνούπι.Συνολικά τα αποτελέσματά μας, υποδεικνύουν ότι για την ανακάλυψη και το σχεδιασμό νέων απωθητικών/ελκυστικών με βάση τη δομή των OBP θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη εκτός από την επιθυμητή συγγένεια, τόσο η κατάσταση ολιγομερισμού όσο και ο τρόπος σύνδεσης, αφού πιθανόν αυτός ο τελευταίος παράγοντας είναι ο καθοριστικός για την εκλεκτικότητα και την εκδήλωση της βιολογικής δράσης.
Antennal expression pattern of two olfactory receptors and an odorant binding protein implicated in host odor detection by the malaria vector Anopheles gambiae
