Η δυνατότητα να αναγνωρίζουμε τα αντικείμενα που μας περιβάλουν και να αξιοποιούμε την πλούσια οπτική πληροφορία που τα χαρακτηρίζει, αποτελεί μια σημαντική πρόκληση για τον τομέα της όρασης υπολογιστών. Τα αντικείμενα αποτελούν στοιχεία κλειδιά για ένα ευρύ πεδίο εφαρμογών που εκτείνεται από την κατανόηση χαρακτηριστικών σκηνής και τον αυτοματισμό, μέχρι την ασφάλεια και τη ρομποτική. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς τον εντοπισμό και την αναγνώριση 2Δ/3Δ αντικειμένων χρησιμοποιώντας τεχνικές βαθιάς μάθησης, που συνοδεύτηκαν από τη σημαντική βελτίωση στον τομέα της υπολογιστικής ισχύος. Ωστόσο, η εύρεση αποτελεσματικών αλγορίθμων για την κατανόηση των χαρακτηριστικών ενός αντικειμένου παραμένει μια ανοιχτή πρόκληση, μιας και οι υπάρχουσες ερευνητικές εργασίες επικεντρώνονται κυρίως στα χαρακτηριστικά εμφάνισης των αντικειμένων, όπως το σχήμα και το χρώμα, αγνοώντας τη λειτουργικότητά τους. Στην παρούσα διατριβή αναπτύσσονται μοντέλα και τεχνικές για την κατανόηση της λειτουργικότητας των αντικειμένων, η οποία καθορίζει τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα αντικείμενα αυτά από τον άνθρωπο. Αρχικά, εξετάζεται η επίδραση της λειτουργικότητας των αντικειμένων ως πρόσθετο χαρακτηριστικό για την αναγνώρισή τους. Το χαρακτηριστικό αυτό εξάγεται παρατηρώντας ακολουθίες αλληλεπίδρασης ανθρώπου-αντικειμένου. Μάλιστα, αξιοποιώντας πρόσφατα αποτελέσματα από έρευνες στον τομέα των νευροεπιστημών, εφαρμόζεται για πρώτη φορά η λεγόμενη «αισθητικοκινητική» μάθηση στο πεδίο της όρασης υπολογιστών, χρησιμοποιώντας μοντέλα βαθιάς μάθησης ώστε να συνδυαστούν χαρακτηριστικά εμφάνισης και λειτουργικότητας (μέσω κίνησης) με σκοπό τη βελτίωση της αναγνώρισης 2Δ/3Δ αντικειμένων σε βίντεο και εικόνες. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται ένα μοντέλο κωδικοποίησης-αποκωδικοποίησης πληροφορίας για τον εντοπισμό και το διαχωρισμό (σε επίπεδο εικονοστοιχείου) του μέρους του αντικειμένου που υποστηρίζει συγκεκριμένες χρήσεις. Η παραπάνω διαδικασία είναι εφαρμόσιμη και σε δεδομένα βίντεο και εικόνας. Μάλιστα, το συγκεκριμένο μοντέλο έχει τη δυνατότητα να επικεντρώνεται στο σημείο της επαφής του ανθρώπου με το αντικείμενο κατά τη διάρκεια της αλληλεπίδρασης, χωρίς την ανάγκη χρησιμοποίησης πρόσθετης πληροφορίας όπως είναι η κλάση ή η ακριβής τοποθεσία του αντικειμένου. Τέλος, παρουσιάζεται η πρώτη εκτενής βάση δεδομένων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκπαίδευση και την αξιολόγηση μοντέλων που επεξεργάζονται χαρακτηριστικά λειτουργικότητας αντικειμένων. Η συγκεκριμένη βάση δεδομένων είναι διαθέσιμη για δημόσια χρήση και αποτελείται από δεδομένα RGB-D βίντεο (περιέχοντας δηλαδή σε κάθε πλαίσιο εικόνας και δεδομένα χρωματικού πεδίου και δεδομένα βάθους) τα οποία απεικονίζουν αλληλεπιδράσεις ανθρώπων με αντικείμενα. Ακόμα, περιέχει επισημειώσεις για τα παραπάνω δεδομένα σε μορφή κλάσεων για τα αντικείμενα και τις αλληλεπιδράσεις, σε επίπεδο βίντεο, εικόνας, αλλά και εικονοστοιχείου. Η αποτελεσματικότητα των μοντέλων που σχεδιάστηκαν για τους παραπάνω σκοπούς αποδεικνύεται μέσω εκτενών πειραμάτων που αξιοποιούν δεδομένα από την παραπάνω βάση. Συγκρίνοντας τα παραπάνω αποτελέσματα με αντίστοιχα της βιβλιογραφίας εξάγονται δύο συμπεράσματα. Πρώτον, είναι σαφής η βελτίωση στην αναγνώριση αντικειμένων όταν αξιοποιείται η λειτουργικότητά τους ως πρόσθετο χαρακτηριστικό, και δεύτερον είναι δυνατός ο ακριβής εντοπισμός και διαχωρισμός του μέρους του αντικειμένου που υποστηρίζει μια συγκεκριμένη λειτουργικότητα σε δεδομένα βίντεο και εικόνας, και μάλιστα χωρίς να είναι απαραίτητη η ύπαρξη πρόσθετης πληροφορίας για το αντικείμενο.
Editorial: Behavioral and Neural Bases of Object Affordance Processing and Its Clinical Implications
