O NORMALNOM I PATOLOŠKOM

Egzaktno gradiranje i jasno demarkiranje normalnog i patološkog prilično je zahtjevan poduhvat unaprijed osuđenna nedorečenost. Ipak, ova tematika osobito nas profesionalce koji se bavimo tim širokim područjem mentalnogzdravlja ne treba ostaviti nijemima. Usuđujem se reći da niti ne smije, osobito kada želimo pristupiti psihopatologiji kaopraktičari, do dakako i naučnici, istraživači opserveri, analitički statističari i sl. Sugeriram da je propozicije, i tezeiznesene u ovom tekstu poželjno kombinovati u skladu sa vlastitom vokacijom i erudicijom, dakako i ličnimpreferencama u kontekstu različitosti teoretskih orijentacija, a pozivajući se na epistemologiju.

ANALIZA KORELACIJE MORFOMETRIJSKIH KARAKTERISTIKA GLAVE REPATOG JEDRA I INTENZITETA ANKSIOZNOG POREMEĆAJA

Repato jedro (nc. caudatus) funkcionalno pripada ekstrapiramidalnom motornom sistemu. U posljednjevrijeme repato jedro se funkcionalno dovodi i u vezu sa regulacijom emocija, a naročito pojavom depresije. Ciljnašeg rada je bio da se ispita funkcionalna povezanost repatog jedra u regulaciji drugog učestalog poremećajaemocija tj. anksioznosti. Ispitanici i metode: Istraživanje je obuhvatilo ukupno trideset i jednu osobu oboljelu odgeneralizovanog anksioznog poremećaja (F41.1). Dijagnoza anksioznog poremećaja je postavljana na osnovuDSM-V kriterijuma, a intenzitet anksioznosti je procjenjivan primjenom Bekove skale za anksioznost. Veličinaglave repatog jedra određivana je na aksijalnim nekontrasnim CT snimcima na površini najvećeg poprečnogpresjeka primjenom AutoCAD 2007 digitalne morfometrije. Statistički podaci su obrađivani u SPSS 16.0programskom paketu. Statistički zaključci izneseni su na osnovu dvosmjernog p < 0.05. Rezultati: U ovoj studijimi smo ustanovili pozitivnu korelaciju intenziteta anksioznosti i površine najvećeg poprečnog presjeka glave nc.caudatusa lijevo (B = 0.135, p = 0.027). Međutim utvrdili smo pozitivnu korelaciju obima poprečnog presjekaglave repatog jedra i intenziteta anksioznosti obostrano (lijevo B = 0.383, p = 0.001; desno B = 0.342, p =0.007). Zaključak: Rezultati našeg istraživanja ukazali su na pozitivnu korelaciju površine presjeka glaverepatog jedra lijevo i intenziteta anksioznosti. Budući da je korelacija obima presjeka glave repatog jedra iintenziteta anksioznosti potvrđena obostrano, ukazujemo na mogućnost da je matematički parametar obimaglave repatog jedra pouzdaniji parametar u procjeni intenziteta anksioznosti od površine.

VJEŠTAČENJE MOBINGA

Rad razmatra vještačenje mobinga. U radu se daju osnovne smjernice za vještačenje mobinga,te razmatraju zakonske odrednice mobinga.

ČUDOTVORNO ISCELJENJE OPSEDNUTIH U STAROM SRPSKOM FRESKO-SLIKARSTVU

Brojne su scene čudesnih izlečenja bolesnika u ciklusima Hristovih isceljenja u freskoslikarstvuDečana, Ravanice, Kalenića, Morače i drugih srpskih manastira.Scene čudesnih ozdravljenja bolesnih sa raznim neuropsihijatrijskim bolestima čestouključuju isceljenje jednog ili dva opsednuta (besna) čoveka sa nečistim duhom u Gerasi(Marko V, 1-20) ili u okolini Gadare (Matija VIII 28-34; Luka VIII 26-39). Isceljenjaopsednutih vezana su za isterivanje nečiste sile koja je zaposela telo. Sputanost opsednutihsimbolički je iskazana lancima, kao i njihovim životom u grobu, koji oni ne prepoznaju kaomesto smrti i neživota. Pod uticajem Hristovih isceliteljskih moći, demoni i zli duhovi izlazeiz usta opsednutih i ulaze u svinje, koje se zatim utapaju u jezero/more.Crkva Vaznesenja Gospodnjeg je manastirska zadužbina kralja Stefana Uroša IIIDečanskog. Služeći se umerenim realizmom, dečanski majstori stvorili su između 1338. i1350. jedan od najvećih ciklusa Hristovih čuda u vizantijskoj i srpskoj umetnosti. Brojna suHristova isceljenja opsednutih bolesnika na dečanskim freskama: isceljenje besnog koji bešenem i slep, isceljenje dvojice sa nečistim duhom u Gadari, izlečenje kćeri Hananejke, kojumuči đavo, isceljenje sumanutog u Kapernaumu i izlečenje besnog čoveka u Gerasi.Na freskama resavsko-moravske škole u Ravanici, Kaleniću i Manasiji, na počasnim,mestima naslikani su prizori čudotvornih Hristovih isceljenja. Iako prekrasne, one se manjezadržavaju na pojedinostima koje bi se mogle koristiti kao izvori za istoriju medicine uodnosu na ranije doba. U vizantijskoj i staroj srpskoj umetnosti, za razliku od Hristovih čuda,izuzetno je retko prikazivana scena moći arhanđela da isceljuje opsednute ljude. Na jednojfresci u manastiru Lesnovo (XIV vek) prikazan je Arhanđel Mihailo kako isceljuje monahaMihaila u koga je ušao demon.Pored religioznog karaktera, scene čudotvornih isceljenja opsednutih u starom srpskomfresko-slikarstvu, pružaju dragocene informacije o izgledu i životu osoba sa mentalnimporemećajima i različitim duševnim bolestima i odnosu okoline prema njima u doba kada sustvorene.

UTICAJ POPLAVA NA POJAVU DEPRESIJE I RETRAUMATIZACIJU PTSP-A KOD POGOĐENOG STANOVNIŠTVA

Uvod: Ovaj rad istražuje koliki je uticaj poplava na pojavu depresije i retraumatizacijuposttraumatskog stresnog poremećaja kod pogođenog stanovništva. Ubrzo nakonkatastrofalnih situacija najčešće dolazi do poremećaja normalnog psihičkog funkcionisanjačovjeka, a depresija i PTSP su svakako dva najčešća odgovora na takvu situaciju. Cilj ovogistraživanja je da ispita koliko sva ta dešavanja utiču na pojavu depresije i PTSP-a i u kojojmjeri.Metode: Analizirano je 123 ispitanika na području grada Banjaluke i grada Doboja. Njih 86je ispunjavalo Bekovu skalu depresije, a ostatak, njih 37, Skalu uticaja događaja (Impact ofEvents Scale - 15 pitanja). Istraživanje je sprovođeno na teritoriji dva navedena grada uperiodu od 30.10. do 13.11.2014Rezultati: Ukupni rezultati su pokazali da postoji značajan uticaj poplava na pojavu depresijei rettraumatizaciju PTSP-a kod pogođenog stanovništva. Od 86 ispitanika koji su popunjavaliBekovu skalu depresije, njih 28 je imalo neki oblik depresije uzrokovan nedavnimpoplavama. S druge strane, rezultati analize Skale uticaja događaja – koji nam pokazujumoguće prisustvo ili odsustvo PTSP-a kod pogođenog stanovništva – nam pokazuju da, od 37ispitanika, njih 36 je doživjelo neki oblik traume, i događaj je kod njih ostavio značajneposljedice, tako da kod njih možemo govoriti o PTSP-u.Zaključak: Jasno je na koji način katastrofična iskustva mogu uticati na svakodnevni životpogođenih. U ovom slučaju, poplave su dovele do toga da je veći dio ispitanika prošao krozneku vrstu traume koja je kod njih ostavila značajne posljedice, što se manifestovalo pojavomdepresije i retraumatizacijom PTSP-a, a nekada vjerovatno i kombinacijom oba ovaporemećaja.

BOLESTI ZAVISNOSTI KOJE NISU UZROKOVANE PSIHOAKTIVNIM SUPSTANCAMA

Iako je pojam ‘zavisnost’ istorijski povezan s patološkom upotrebom psihoaktivnih supstanci, medicinskaistraživanja tokom posljednjih nekoliko decenija promijenila su naše razumijevanje ovog poremećaja. Postalo jeočigledno da su različita ponašanja takođe dio ove bolesti. Postoji mnogo dokaza da se zavisnosti opsihoaktivnim supstancama i bihejvioralne zavisnosti preklapaju u više segmenata, uključujuci komorbiditet, tokbolesti, genetsku i neurobiološku podlogu, razvoj tolerancije i mogućnost tretmana. Zavisnosti koje nisu u vezisa psihoaktivnom supstancom tema su mnogih rasprava. Od samog početka usmjeravanja pažnje naučnika naovaj fenomen, postajala su podijeljena mišljenja među njima, a sada kada je pojam bihejvioralnih adikcijazvanično uvršten u evropske i američke dijagnostičke priručnike postoji strah od medikalizacije i‘patologiziranja’ čitavog niza uobičajnog, a možda i neophodnog ljudskog ponašanja. Sa druge strane,prihvatanjem ovih stanja kao patologije savremene civilizacije, moglo bi se pomoći pojedincu i njegovoj okolinikada oni i nisu svjesni težine svoga stanja. Cilj ovog rada jeste da ukaže na savremeni problem koji se sve višeširi među mlađim generacijama, na njegove oblike i simptome.

MEDICINSKA ETIKA, MEDICINSKO PRAVO I DEONTOLOGIJA

Rad govori o pojmu i predmetu medicinske etike, pojmu morala, deontologije i sve toobuhvaćeno pravnim propisima i standardima, koji se u velikom broju tačaka spajaju, ali irazilaze od pojma morala. Medicinska etika se izdvaja iz okvira fundamentalnih nauka, jer jesama po sebi medicina kao nauka ozbiljna i odgovorna grana. Usko vezana za medicinskuetiku jeste i psihijatrija koja je vrlo bitna sa etičkog načela kao implicitni dio dobročinstva,gdje se teži uspostaviti etička relacija pacijenta i ljekara i prevazići prethodni paternalnipristup liječenja.

FUNKCIONALNA POVEZANOST TALAMUSA I PSIHOTIČNIH MANIFESTACIJA KOD SHIZOFRENIJE

Uvod: Shizofrenija je hronično duševno oboljenje koje se karakteriše organskim promjenama u sivoj i bijelojmasi mozga. Morfološke promjene moždanih struktura mogu imati prediktivnu vrijednost u procjenidijagnostike i razvoja ovog teškog duševnog poremećaja. Cilj našeg rada je bio da se ispita da li postojipovezanost morfoloških karakteristika talamusa (veličine i oblika) i intenziteta psihotičnih manifestacija kodpacijenata oboljelih od shizofrenije. Ispitanici i metode: Istraživanje je obuhvatilo ukupno trideset i jednuosobu oboljelu od shizofrenije. Dijagnoza shizofrenije je postavljana na osnovu DSM-V kriterijuma, a intenzitetpsihotičnih manifestacija je procjenjivan primjenom skale za procjenu psihotičnih poremećaja- BPRS (BriefPsychiatric Rating Scale). Morfometrijske karakteristike talamusa određivane su na aksijalnim nekontrasnimCT snimcima na površini najvećeg poprečnog presjeka primjenom AutoCAD 2007 digitalne morfometrije.Statistički podaci su obrađivani u SPSS 16.0 programskom paketu. Statistički zaključci izneseni su na osnovudvosmjernog p < 0.05. Rezultati: Ispitivanjem povezanosti intenziteta psihotičnih manifestacija (BPRS skora)pacijenata sa shizofrenijom od površine najvećeg poprečnog presjeka talamusa ustanovili smo veći intenzitetpsihotičnih manifestacija kod osoba sa manjom površinom presjeka talamusa na lijevoj hemisferi mozga(regresioni koeficijent B = -0.070, p = 0.001). Nismo uočili statistički značajnu povezanost obima talamusa nalijevoj hemisferi mozga i psihotičnih manifestacija (regresioni koeficijent B = -0.024, p = 0.803), kao nipovezanost veličine i obima talamusa sa intenzitetom psihotičnih manifestacija na desnoj hemisferi mozga(površina desno: regresioni koeficijent B = -0.023, p = 0.314; obim desno: regresioni koeficijent B = -0.059, p= 0.585 ). Zaključak: U našoj studiji mi smo utvrdili da je kod pacijenata sa shizofrenijom prisutan većiintenzitet psihotičnih manifestacija kod osoba sa manjom površinom presjeka talamusa na lijevoj hemisferimozga. Veličina talamusa može poslužiti kao biomarker nastanka i razvoja shizofrenije.

DELUZIONI POREMEĆAJ – SOMATSKI TIP

Deluzioni poremećaj spada u kategoriju psihotičnih poremećaja. Nekada smatran rijetkim, u psolejdnjevrijeme pomjeren je u centar kliničke pažnje. Još uvijek nema dokaza o efikasnom tretmanu ovog poreećaja.Somatski tip deluzionog poremećaja je posebno intrigantan jer pacijenti odbijaju prihvatiti da su psihičkioboljeli i, po pravilu se protive psihijatrijskom liječenju. Prikaz slučaja: pacijent dobi od 40 godina primljen jena Kliniku za psihijatriju sa tegobama vezanim uz somatske sisteme. Čvrsto je vjerovao da ima intracerebralnuaneurizmu. Predhodno je podvrgavan obimnim medicinskim ispitivanjima i pregledima koji su bili negativni.Započet je tretman sa malim dozama risperidona i paroksetina bez ikakvog pozitivnog učinka tokom tri sedmiceliječenja. Pacijent je insisitrao na otpustu navodeći da želi biti podvrgnut detaljnijim dijagnostičkimprocedurama. Nakon otpusta prekinuo je sa medikacijom i nije se pojavio na zakazanim kontrolnim pregledima.Zaključak: iako rijedak, somatski tip deluzionog poremećaja je prisutan u kliničkoj praksi, posebno nanepsihijatrijskim odjeljenjima. S obzirom na teškoću prihvaćanja psihičkog porijekla tegoba, očekivan jejednostrani prekid terapijskog odnosa od strane pacijenta.

ANALIZA KORELACIJE MORFOMETRIJSKIH KARAKTERISTIKA TALAMUSA I INTENZITETA POREMEĆAJA PAŽNJE I HIPERAKTIVITETA ODRASLIH

Uvod: Prefrontalni asocijativni korteks je sjedište izvršnih funkcija ("executive functions") među kojima je ipažnja. Preko talamičke radijacije i pedunculi thalami anterior, talamus je u značajnoj mjeri povezan sa čeonimrežnjem i zonama koje regulišu izvršne funkcije i pažnju. Cilj ovog rada je bio da se ispita uloga talamusa ukontroli i modulaciji psihičke funkcije pažnje posmatranjem korelacije veličine talamusa i intenzitetapsihopatoloških fenomena kod pacijenata sa poremećajem pažnje i hiperaktivitetom odraslih (ADHD) (F90.0).Ispitanici i metode: Istraživanje je obuhvatilo ukupno trideset i jednu osobu oboljelu od poremećaja pažnje ihiperaktiviteta odraslih (ADHD). Dijagnoza poremećaja pažnje je postavljana na osnovu DSM-V kriterijuma, aintenzitet pormećaja je procjenjivan primjenom skale za procjenu intenziteta poremećaja pažnje i hiperaktivitetaodraslih (Adult ADHD Self-Report Scale (ASRS-v1.1) Symptom Checklist). Veličina talamusa određivana je naaksijalnim nekontrasnim CT snimcima na površini najvećeg poprečnog presjeka primjenom AutoCAD 2007digitalne morfometrije. Statistički podaci su obrađivani u SPSS 16.0 programskom paketu. Statistički zaključciizneseni su na osnovu dvosmjernog p < 0.05. Rezultati: Uočili smo negativnu korelaciju površine najvećegpoprečnog presjeka talamusa lijevo i intenziteta poremećaja pažnje (regresioni koeficijent B = -0.042, p =0.009). Negativna korelacija površine najvećeg poprečnog presjeka talamusa i intenziteta poremećaja pažnjeuočena je i na desnoj hemisferi mozga (regresioni koeficijent B = -0.027, p = 0.012). Ispitivanjem povezanostiobima presjeka talamusa i intenziteta poremećaja pažnje, nije uočena statistički značajna korelacija obostrano(p > 0.05). Zaključak: Rezultati našeg istraživanja ukazuju da je veći intenzitet poremećaja pažnje bio udružensa manjim presjekom talamusa. Nalazi u literaturi koji negiraju takvu povezanost obavezuju nas na istraživanjesuptilnijih mehanizama regulacije psihičke funkcije pažnje od strane talamusa i drugih regiona mozga.