Remains of the Baikal yak (Poehpagus mutus baikalensis N. Verestchagin, 1954) from Late Pleistocene localities of Southern Siberia

136 bones of the postcranial skeleton and a part of the skull of a female Baikal yak (Poephagus mutus baikalensis N. Verestcthagin, 1954), originating from 18 cave locations and open-type Paleolithic sites in Altai-Sayan, Transbaikalia and Central Mongolia were examined. The material includes 38 metacarpals and 9 metatarsals of the yak. Morphometric differences in the structure of the postcranial skeleton of the yak and the bison (Bison priscus Bojanus, 1827) were revealed. The body size of the Baikal yak significantly exceeded that of the wild Tibetan yak (Poephagus mutus Przewalski, 1883). The largest representatives of P. m. baikalensis inhabited the Altai Mountains. In most of the sites, located in the mid-mountain landscapes of Southern Siberia (with absolute heights of 500–700 m), only a few remains of the Baikal yak were found, accounting for 0.01% to 1–2% of the number of megafauna remains. Most likely, herds of yaks did not live here permanently, but appeared only sporadically, during seasonal migrations. In higher mountainous areas (from 1000–1500 m) of Gorny Altai and Khangai Mountains in Central Mongolia, the proportion of the remains of the Baikal yak increases significantly – up to 16–22%. Like the contemporary P. mutus, the Pleistocene yak found its ecological optimum in the high-mountainous parts of ridges and mountain plateaus, dominated by cold, dry mountain-steppe landscapes with herb-grass vegetation and a small amount of snow. During the periods of cryochrones, the area of P. m. baikalensis apparently expanded significantly, incorporating the adjacent foothill territories. During the periods of thermochrones, it was most likely limited to the high-mountainous areas of the mountain uplifts of Southern Siberia.

THE AMVROSIIVKA BISON BONE BED AND FEATURES OF ITS USE

The Amvrosiivka Upper Palaeolithic complex, composed of a camp site and nearby bison bone bed is located in the Donetsk oblast’, at the top of the Kazenna ravine, a right tributary of the Krynka river, which drains into the Mius river. The site is dated by an average of 19000—18000 uncal BP and belong to Epigravettian tradition. The results of the long-term research the Amvrosiivka bison bone bed was analyzed in the article. The features of topography (a gully-terrace on board of a ravine), planigraphy, stratigraphy of a bone bed (the ledges-thresholds and some sterile layers in cultural remains distribution), and also the seasons of the kill of animals (alternative, with prevalence of cold) was summarized. Data about the bison bones (Bison priscus, MNI = 650 and bones with cultural modifications) is presented. The prevalence of the hunter projectile weapon details (27 bone points and about 90 flint micropoints-inserts), and also flint tools for butchering animals among the archaeological finds is determined. The interpretation of the bone bed at the same times was controversial: as a refuse dump near dwelling (Evseev), as a resulted from a one-time (Pidoplichko) or repeated (Efimenko) mass drive of bison, or as a ritual locale (Boriskovskij). At present the site is interpreted as a place of numerous mass drive of bison and, mainly, primary butchering of hunting bag, and also, probably, storages of meat products in the form of the frozen carcasses of bison in a cold season (Krotova, Snizhko, Julien). The ethnoarchaeological data about methods of collective kills by Paleoindian and Indian pedestrian hunters on bison of the North America (Frison 2004) for the reconstruction of possible variants of the mass drive of bison in Amvrosiivka is used. The conclusion is made that for the purpose organization of the series of mass drive of bison at different seasons the hunters in Amvrosiivka used a natural trap — the gully-terrace on a board of ravine — the right tributary of a Kazenna ravine. This terrace with one abrupt and rather high (4—5 m) board, obviously, used for a drive of bison from above, a plateau (method of «jump») that the hunters, obviously, at a certain stage having added with the restraining structure (pens) which should keep the escaped and wounded animals. The variant of a possible shelter from below, a thalweg of the Kazenna ravine (an «arroyo trap» method) also is not excluded.

A Middle Pleistocene steppe bison find within the Dürnstein Castle (Wachau, Lower Austria)

In the course of foundation works in the Dürnstein Castle cervical and front leg bones of a large Bison priscus bull were discovered in fluvial sediments. The small city of Dürnstein with its medieval centre is part of the UNESCO Wachau Cultural Landscape and is built mainly on Palaeozoic basement rocks. The find location is completely overbuilt, but remnants of fluvial sediments on the bones together with the altitude of the site approximately 17 m above the Danube point to a Middle Pleistocene fluvial aggradation level not younger than ca. 240,000 years, and the maximum age is 400,000 years. The fossil bearing location is interpreted as a small sandy bay of the Pleistocene Danube, protected from later degradation and erosion. Morphometric comparisons and taphonomic analyses of the bones allow the reconstruction of a scenario in which the bison probably had drowned in a flood and its carcass was buried quickly before destruction by scavengers or erosion. The study includes a comparison with bison specimens of an unpublished small megafaunal assemblage from adjacent Krems-Kreuzbergstraße. Processing marks on parts of these bones point to an anthropogenic Middle Palaeolithic influence and translocation. In addition, a tentative chronological sketch of the regional Bison species succession (B. menneri, B. schoetensacki, B. priscus) from the Early to the Late Pleistocene is presented.

Συμβολή στη μελέτη των χωροχρονικών μεταβολών της παλαιοοικολογίας των Πλειστοκαινικών Bovini της Ευρώπης με χρήση μορφολειτουργικών και γεωμορφομετρικών μεθόδων

Στην παρούσα διατριβή εξετάζονται τα πρότυπα εξέλιξης των παλαιοοικολογικών προσαρμογών των ευρωπαϊκών εκπροσώπων της ομοιογένειας Bovini στη δυτική Παλαιοαρκτική Ζώνη με την αξιοποίηση «ταξινομικά-ανεξάρτητων» κλασσικών γραμμικών μεθόδων και γεωμετρικών τεχνικών μορφομετρικής ανάλυσης. Το υλικό της έρευνας βρίσκεται κατατεθειμένο σε διάφορες συλλογές του ελληνικού χώρου και του εξωτερικού και αποδίδεται σε taxa που χρονολογικά εμπίπτουν στο διάστημα από το Ανώτατο Βιλλαφράγκιο έως το Πλειστοκαινικό/Ολοκαινικό όριο. Περιλαμβάνει δείγματα οδοντοστοιχιών και στοιχείων του μετακρανιακού σκελετού από ποικίλες απολιθωματοφόρες θέσεις της Ελλάδας, της Μεσογειακής Λεκάνης και της ευρύτερης ηπειρωτικής Ευρώπης. Οι μελετώμενες μορφές δύναται να αποδοθούν σε διακριτές κλάσεις μεγέθους και μορφολογικές τάσεις τόσο σε χρονική όσο και χωρική κλίμακα, υποδεικνύοντας την προσαρμογή τους σε ένα ετερογενές παλαιοπεριβάλλον. Εντός του γένους Bison παρατηρείται μία κλιμακωτή αύξηση της σωματικής μάζας με αφετηρία τους βίσωνες του ανώτερου Κάτω Πλειστοκαίνου, η οποία φαίνεται να αντιστρέφεται κατά την έναρξη του Ολοκαίνου. Το πρότυπο της μασητικής φθοράς που αντανακλά ο συνδυασμός υψηλού μασητικού προφίλ και στρογγυλεμένου περιγράμματος των οδοντικών κώνων των πλειστοκαινικών πληθυσμών των γενών Bison-Bos σχετίζεται με την κατανάλωση ενός σχετικά μεγάλου εύρους στοιχείων βλάστησης από τα μετρίως υψοδοντικά αυτά αρτιοδάκτυλα. Όσον αφορά την ποικιλομορφία του μετακρανιακού σκελετού, η πιο ευκρινής εξελικτική τάση, που ερμηνεύεται κατά κύριο λόγο ως δευτερογενής απόκριση στην ακραία αύξηση του σωματικού μεγέθους, εκφράζεται από τη διαχρονική βράχυνση των στοιχείων του περιφερικού τμήματος των άκρων τους. Σε σχέση με το προγονικό Leptobos, οι φυλετικές ενδοπληθυσμιακές διαφορές είναι οξύτερες εντός των πληθυσμών όλων των απολιθωμένων και αρτίγονων taxa βισώνων, καθώς και του Bos primigenius. Ο αυξημένος βαθμός απόκλισης των φαλαγγών στο περιφερικό άκρο των μεταποδίων χαρακτηρίζει ποικίλα taxa και σωματικά μεγέθη, πιθανόν ως μία προσαρμογή αντιμετώπισης ενός ασταθούς υποστρώματος, όπως προτείνεται στην περίπτωση των περιοδικά ελωδών εδαφών στο περιβάλλον των πρωτόγονων βισώνων της περιοχής της Μυγδονίας. Οι αλλαγές στο σχετικό μήκος του αστραγάλου παρουσιάζουν έναν πιο συντηρητικό χαρακτήρα, ενώ το ευρύτερο περιφερικό αρθρικό τόξο του οστού στους πιο πρόσφατους ευμεγέθεις εκπροσώπους των ειδών Bison priscus και Bos primigenius πιθανόν αντανακλά μία ενισχυμένη κινητική απόδοση σε σχέση με τους αρχαιότερους πληθυσμούς του Κατώτερου και Μέσου Πλειστοκαίνου. Συγκριτικά με τον αστράγαλο, το λειτουργικό μήκος της πτέρνας ακολουθεί ένα περισσότερο ξεκάθαρο πρότυπο βράχυνσης στις μορφές των Bovina. Ο γερμανικός βίσωνας συνιστά πιθανότατα το πιο στενοτυπικό είδος μεταξύ των Leptobovina, ενώ τα νοτιότερα πρωτόγονα taxa ήταν εξειδικευμένα σε κατά βάση ξηρότερα ενδιαιτήματα μειωμένης δενδροκάλυψης. Τα δύο ευρύοικα εξελιγμένα είδη βισώνων απαντούσαν σε μία πληθώρα περιβαλλόντων, με τους πρισκοειδείς βίσωνες να συνιστούν τις πιο καιροσκοπικές μορφές του γένους Bison. Τέλος, αν και γενικά υποδηλώνεται η δραστηριοποίηση του Bos primigenius σε ένα περιβάλλον με σχετικά περιορισμένα φυτικά εμπόδια, η συγκεκριμένη μορφή εμπίπτει ως ένα βαθμό στο πιο «κλειστό» και υγρό άκρο του παλαιοπεριβαλλοντικού φάσματος.