Το συστηματικό αναπλαστικό λέμφωμα από μεγάλα κύτταρα (Σ-ΑΛΜΚ) αποτελεί σπάνιο Τ-κυτταρικής αρχής λέμφωμα, από μεγάλα λεμφοειδή κύτταρα και χαρακτηριστικά εκφράζει το αντιγόνο CD30/Ki-1. Μεγάλο ποσοστό των Σ-ΑΛΜΚ εκφράζουν την κινάση του αναπλαστικού λεμφώματος (ALK-anaplastic lymphoma kinase). Το πρωτοπαθές δερματικό αναπλαστικό λέμφωμα από μεγάλα κύτταρα (ΠΔΑΛΜΚ) είναι επίσης ένα Τ-κυτταρικής αρχής λέμφωμα του δέρματος, το οποίο ανήκει στις λεγάμενες πρωτοπαθείς δερματικές CD30+ Τ-κυτταρικής αρχής λεμφοϋπερπλασίες. Πρόσφατα, τα ΑΛΜΚ, ALK+ αποτελούν αυτόνομη κατηγορία στη νεώτερη κατάταξη της Π.Ο.Υ., όπου και διαχωρίσθηκαν από τα ΑΛΜΚ, ALK-. Τα ΑΛΜΚ, ALK+ εμφανίζουν πολύ συχνά την μετάθεση t(2;5)(p23;q35) μεταξύ των ΝΡΜ και ALK γονιδίων που οδηγεί στην δημιουργία ενός νέου «χιμαιρικού» γονιδίου, του ΝΡΜ-ALK, που δύναται να προκαλέσει ογκογένεση. Εκτός από την παραπάνω μετάθεση, έχουν αναφερθεί σε ποσοστό περίπου 20% των Σ-ΑΛΜΚ και άλλες 9 μεταθέσεις που εμπλέκουν το γονίδιο της ALK. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνηθούν σε μια σειρά 45 περιπτώσεων ΑΛΜΚ, T-Null-κυτταρικής αρχής, από 42 ασθενείς το προφίλ των γενετικών/μοριακών αλλαγών σε σχέση με κλασσικές παραμέτρους που μελετιόνται στα ΑΛΜΚ. Ειδικότερα μελετήθηκαν με μεθόδους ανοσοϊστοχημείας (ΑΙΧ) η ALK πρωτεΐνη, ανάστροφης αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (RT-PCR) η μετάθεση t(2;5)(p23;q35) και φθορίζοντος υβριδισμό in situ (FISH) οι μεταθέσεις και χρωμοσωμικές ανωμαλίες του ALK γονιδίου. Διερευνήθηκε επίσης, με PCR, η παρουσία ανασυνδυασμού του Τ-κυτταρικού υποδοχέα τύπου γ (TCR-γ, T-cell receptor γ). Επιμέρους στόχους αποτέλεσαν η διερερεύνηση της έκφρασης των ισομορφών (mRNA) και της πρωτεΐνης hTERT, η διερεύνηση του γονιδιακού προφίλ του CCND1 γονιδίου, της έκφρασης του mRNA της cyclin Dl και της πρωτεΐνης Cyclin Dl με ΑΙΧ, καθώς και η ανίχνευση της πρωτεϊνικής έκφρασης των Fascin και MUC-1 (EMA, CD227) με ΑΙΧ. Επιπρόσθετα, στην περίπτωση της μελέτης του CCND1, εφαρμόσθηκε η μέθοδος της ταυτόχρονης φθορίζουσας ανοφαινοτυπικής και γονιδιακής ανάλυσης (FICTION). Οι ανοσοϊστοχημικές και in situ τεχνικές πραγματοποιήθηκαν στην πλειονότητα των περιπτώσεων σε ιστικές μικροσυστοιχίες (ΤΜΑ), μία σύγχρονη τεχνική, η οποία επέτρεψε την σημαντική μείωση του κόστους, του χρόνου, και του χρησιμοποιούμενου βιοπτικού υλικού της μελέτης. Τα αποτελέσματα συσχετίσθηκαν με γνωστές κλινικοπαθολογικές παραμέτρους. Από την μελέτη μας προέκυψαν οι εξής παρατηρήσεις και συμπεράσματα: 1) Οι μοριακές τεχνικές ανίχνευσης (RT-PCR και FISH) των ανωμαλιών του ALK γονιδίου συνδυαστικά ή και μεμονωμένα εμφανίζουν υψηλή ειδικότητα και μπορούν να αναδείξουν θετικές περιπτώσεις, οι οποίες είναι αρνητικές στην ανοσοϊστοχημεία για την ALK1. 2) Τα ΑΛΜΚ και ειδικότερα τα Σ-ΑΛΜΚ εμφανίζουν συχνά επαύξηση του χρωμοσώματος 2 με τη μέθοδο FISH χωρίς διευκρινισμένη έως τώρα παθογένεση και κλινική σημασία. 3) Η χρωμοσωμική ανωμαλία που σχετίζεται με την πολυσωμία του γονιδίου CCND1 και η τρισωμία/πολυσωμία του χρωμοσώματος 11 που ανευρέθη στο 39% των ΑΛΜΚ της μελέτης μας, πιθανώς είναι συνέπεια της συνήθους παρατηρούμενης ανευπλοειδίας σε αυτά τα νεοπλάσματα. 4) To mRNA της Cyclin Dl εκφράζεται σε υψηλό ποσοστό των ΑΛΜΚ (71%), συχνότερα στην ομάδα των ΑΛΜΚ με χρωμοσωμικές ανωμαλίες του ALK γονιδίου καθώς και στις περιπτώσεις συστηματικής νόσου. 5) Παρά την επαύξηση του CCND1 γονιδίου και την έκφραση του mRNA της Cyclin Dl, δεν παρατηρήθηκε σε καμία ΑΛΜΚ περίπτωση λειτουργική Cyclin Dl πρωτεΐνη, η οποία επομένως, δεν φαίνεται να διαδραματίζει ρόλο στην ανάπτυξη των ΑΛΜΚ. 6) Στη μελέτη μας παρατηρήσαμε μειωμένη έκφραση του Bdel hTERT mRNA και υψηλότερη συχνότητα του Bplus hTERT mRNA. Λαμβάνοντας υπόψη την γενικά καλή πρόγνωση των ΑΛΜΚ, ALK+, φαίνεται απίθανο ότι η έκφραση της hTERT σχετίζεται με την πρόγνωση αυτών των νεοπλασμάτων. Η απουσία έκφρασης της hTERT σε περισσότερο από το ένα τρίτο των ΑΛΜΚ, ALK - μπορεί να βοηθήσει στην περαιτέρω κατηγοριοποίηση της ετερογενούς αυτής ομάδας λεμφωμάτων. Στα σημαντικά στοιχεία της μελέτης μπορεί να θεωρηθεί και η ανίχνευση των εναλλακτικά ματισμένων μορφών της hTERT με in situ τεχνικές. Οι τεχνικές αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω σε μελέτες λεμφωμάτων, όπου η αξιολόγηση της hTERT στα εκχυλίσματα ιστών με βασισμένες στην RT-PCR τεχνικές είναι πιθανό να παράγουν λανθασμένα αποτελέσματα. 7) Η υπερέκφραση της Fascin κατά κύριο λόγο στα Σ-ΑΛΜΚ έναντι των ΠΔΑΛΜΚ, πιθανότατα αποτελεί ένδειξη της επιθετικότερης βιολογικής συμπεριφοράς του νεοπλάσματος. 8) Στη μελέτη μας παρατηρήσαμε διαφορά ως προς την έκφραση της πρωτεΐνης MUC-1 σε όγκους ασθενών νεαρής ηλικίας (≤35 έτη) σε σχέση με τους >35 έτη και στα Σ-ΑΛΜΚ, ALK+ έναντι των Σ-ΑΛΜΚ, ALK-. Οι παραπάνω διαφορές ίσως σχετίζονται με δυσμενέστερη βιολογική συμπεριφορά, θεωρητικά λόγω της αντίστασης στα χημειοθεραπευτικά των νεοπλασμάτων που εκφράζουν την ως άνω πρωτεΐνη.
Μορφολογική, ανοσοϊστοχημική και μοριακή διερεύνηση των αναπλαστικών λεμφωμάτων (ALCL)