Cele i sposoby realizacji polityki społecznej w dobie postępu technologicznego

Celem artykułu jest naukowa refleksja nad potrzebą uwzględnienia kwestii rozwoju nowych technologii we współczesnej polityce społecznej w Polsce. Artykuł koncentruje się na omówieniu trzech wybranych obszarów polityki społecznej, na które szczególnie intensywnie oddziałują zmiany technologiczne: polityce rynku pracy, obszarze edukacji oraz usług opiekuńczych z uwzględnieniem elementów polityki senioralnej. Publikacja inicjuje dyskusję nad aktualnymi wyzwaniami i dylematami stojącymi przed polską polityką społeczną i odwołuje się do doświadczeń pandemii związanych z intensyfikacją technologicznie zapośredniczonych form komunikacji i sposobów korzystania z usług społecznych. Argumentuje, że rozwój nowych technologii zmienia zarówno cele, jak i sposoby realizacji polityki społecznej. Czerpiąc z dorobku determinizmu technologicznego i nowego instytucjonalizmu, autorka zmierza do konkluzji, że konsekwencją zmian technologicznych powinny być adekwatne zmiany instytucjonalne i formalno-prawne zapewniające większą kompatybilność systemowych rozwiązań z codzienną praktyką życia obywateli.

Ginące zawody jako konsekwencja zmian technologicznych na polskim rynku pracy

Celem opracowania jest przegląd źródeł w obszarze zjawiska znikania zawodów. Sformułowano hipotezę wyjściową, zgodnie z którą przyczyną wypierania zawodów są nowe technologie oraz zastosowania sztucznej inteligencji. Wykazanie tej tezy czyni zasadnym sformułowanie hipotezy o możliwości identyfikacji konsekwencji i zagrożeń zjawiska ginących zawodów na polskim rynku pracy. Zastosowano metodę krytycznej analizy literatury, której wnioski pozwoliły na wykazanie obu hipotez.

Pracownie badań nad lokalnymi problemami społecznymi

W artykule ukazano koncepcję planowania strategicznego zaadaptowaną do realiów pomocy społecznej i starano się dowieść, że koncepcja ta znacząco wpływa na rozwój badań nad lokalnymi problemami społecznymi, jakie prowadzi się w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej. Ta coraz bardziej znacząca aktywność, dotycząca głównie diagnozowania i prognozowania, wpływa zarówno na wyodrębnianie się nowych zadań pomocy społecznej, a w konsekwencji nowych elementów jej struktur organizacyjnych, które nazwano w tytule artykułu lokalnymi pracowniami badań nad polityką społeczną, jak i na potrzebę przekazywania tych zadań specjalistom polityki społecznej.

Bariery formuł deliberacyjnych w świetle badania praktyk budżetowania obywatelskiego w Polsce prowadzonych w okresie pandemii COVID-19

Problematyka artykułu ma wyraźny związek z pandemią COVID-19 i jej negatywnym wpływem na partycypację. W 2020 r. pandemia i związany z nią lockdown czasowo przerwały deliberację w procesach budżetowych w ponad stu polskich miastach. Jednak zarazem w ogólnym pejzażu oraz w kształcie topografii budżetowania obywatelskiego w Polsce wiele się nie zmieniło. Nadal jest to teren dla deliberacji niełatwy, choć jest ona możliwa. Autorzy artykułu podjęli próbę przybliżenia skutków oddziaływania tych elementów ustawowej regulacji budżetów obywatelskich, które nie sprzyjają rozwojowi deliberacji. Wyniki analiz odniesiono do znanej w literaturze modelowej typologii partycypacji w budżetowaniu obywatelskim, z uwzględnieniem przypadków trzech polskich miast.

Instrumenty finansowe w ekonomii społecznej wobec kryzysu związanego z pandemią COVID-19

Sektor ekonomii społecznej to istotny obszar realizacji polityki publicznej w zakresie pomocy społecznej i rynku pracy. Podmioty ekonomii społecznej mają do dyspozycji instrumenty publicznego wsparcia finansowego, w tym zwrotnego, umożliwiające im rozwój i realizację celów gospodarczych i społecznych. W okresie pandemii COVID-19 otrzymały nowe instrumenty wspierające o wyjątkowym charakterze na tle dotychczasowych rozwiązań. Istotnym zagadnieniem jest elastyczność reagowania polityki publicznej oraz umiejętność wspólnego - władzy publicznej wraz ze środowiskiem interesariuszy non-profit - wypracowania i wdrożenia wsparcia, by uchronić ten wrażliwy na kryzysy gospodarcze sektor przed konsekwencjami związanymi z ograniczeniami funkcjonowania podczas pandemii COVID-19. Przedsiębiorstwo społeczne, czy też szerzej przedsiębiorczość społeczna, to z pewnością jedne z najbardziej fascynujących innowacji ostatnich dekad, ciągle wymykające się satysfakcjonującemu teoretycznie wyjaśnieniu.

Prewencja zachowań samobójczych jako zadanie polityki zdrowia publicznego. Doświadczenia Finlandii, inspiracja dla Polski?

Złożoność i niejednoznaczność zjawiska samobójstwa to główne czynniki utrudniające planowanie i wdrażanie działań zapobiegających zachowaniom suicydalnym. Zidentyfikowane w badaniach i opisane w literaturze przedmiotu czynniki ryzyka przybliżają jednak do tworzenia skutecznych strategii prewencyjnych, co wydaje się niezbędne, szczególnie w krajach o wysokich wskaźnikach samobójstw. Strategie te są wielowymiarowe i obejmują działania na różnych poziomach, a kierowane są zarówno do specyficznych grup docelowych (osób zagrożonych samobójstwem oraz grup zawodowych, które mogą wspierać takie osoby), jak i do społeczności lokalnych czy całego społeczeństwa (by uświadamiać zbiorowość na temat zdrowia psychicznego i zachowań samobójczych). W celu skutecznego opracowania strategii, dostosowanej do specyficznych warunków środowiskowych, niezbędne jest przeprowadzenie szczegółowej eksploracji zjawiska zachowań samobójczych, co następnie pozwala wdrażać rozwiązania oparte na dowodach naukowych (evidence-based policy). Niniejszy artykuł omawia proces badań, opracowania i wdrażania strategii zapobiegania samobójstwom w Finlandii oraz jej funkcjonowania od lat 90. XX w., a także roli w polityce publicznej. W tym kontekście omówiony został znaczny spadek wskaźnika samobójstw w Finlandii w tym okresie, a fiński przypadek potraktowany został jako potencjalna inspiracja dla profilaktyki zachowań samobójczych w Polsce.

Local spatial policy in Ukraine and Poland

The article aims to compare the local tools of Ukrainian and Polish spatial policy. It includes legal solutions (with a particular emphasis on the basics of development restrictions) and problems related to their application diagnosed in the literature on the subject. Based on the analysis of the spatial management systems of both countries, the similarities and differences were determined, referring them to the international discussion and suggesting directions for further research (on the spatial management systems of Central and Eastern European countries). Ukraine and Poland were selected for analysis in terms of similarities (partially similar historical conditions, location) and differences (status of a European Union Member State, spatial planning traditions).

Analiza oddziaływania instytucji zarządzania budżetowego na innowacyjność sektora publicznego

Artykuł przedstawia analizę oddziaływania wybranych instytucji zarządzania budżetowego na skłonność i zdolność jednostek sektora publicznego do tworzenia, wdrażania i upowszechniania innowacji w produkcji publicznej. Pozytywnie na innowacyjność oddziałują m.in. numeryczne reguły budżetowe, odgórny i skoncentrowany budżetowy proces decyzyjny, średniookresowe ramy budżetowe i programowy podział budżetu. Analiza stanowi podstawę oceny systemu zarządzania budżetowego w podsektorze rządowym w Polsce, który zaliczono do grupy systemów hamujących innowacyjność. Koncentracja publicznych procesów decyzyjnych w ramach procesu planowania budżetowego oraz integracja zarządzania budżetowego z innymi systemami zarządzania publicznego przy wykorzystaniu wspólnej architektury programowej zostały rekomendowane jako warunki wstępne skutecznego oddziaływania na innowacyjność sektora publicznego.

Migracja ukraińskich pracowników w Polsce podczas pandemii COVID-19

Około 1 mln migrantów przebywa obecnie w Polsce, głównie są to pracownicy z Ukrainy. Restrykcje w przekroczeniu granic Rzeczypospolitej Polskiej w dobie pandemii COVID- 19 oraz perspektywa recesji gospodarczej stały się czynnikami motywującymi do opuszczenia polskiego rynku pracy przez pracowników z Ukrainy. Ograniczenie handlu i usług w wielu polskich przedsiębiorstwach wymusiło redukcję personelu w obawie przed bankructwem. Przedsiębiorcy, którzy zwolnili swoich pracowników nie czekając na wsparcie rządu w postaci „tarczy antykryzysowej", postawili najczęściej na osoby o najniższym stażu pracy, niemające umów o pracę i pochodzące z mniejszości narodowych. Skutki gospodarcze i polityczne takich decyzji odczuje w dłuższej perspektywie cały rynek pracy. Analiza migracji ukraińskich pracowników w Polsce po wybuchu epidemii COVID-19 pozwoli ocenić skalę tej migracji i podjąć próbę odpowiedzi na pytanie: Czy polscy przedsiębiorcy działają w duchu interesu publicznego, czy jednak uprzedzeń wobec obcej siły roboczej? Badanie ma na celu analizę reakcji służb i instytucji publicznych na migracje spowodowane rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Dane wskazują, że nie radziły sobie one z wydaniem nowych kart pobytu, zezwoleń na pracę. Wystąpiły komplikacje związane z przekraczaniem granicy. Wszystko to świadczy o słabym przygotowaniu służb granicznych do migracji o tak dużej skali. Ponadto doszło do wzrostu liczby zwolnień obywateli Ukrainy w czasie trwania pandemii. Zauważono również wystąpienie przejawów rasizmu w społeczeństwie. W efekcie nasiliła się migracja.

Rola organizacji pozarządowych w procesie integracji migrantów w Polsce. Przykład Łomży

Celem artykułu jest przedstawienie roli organizacji pozarządowych w procesie integracji migrantów w Polsce. Egzemplifikacją teoretycznych rozważań jest analiza działań podejmowanych przez lokalną organizację pozarządową wobec migrantów w Łomży. Artykuł powstał na podstawie analizy desk research oraz badań terenowych, w których posłużono się techniką indywidualnych wywiadów pogłębionych prowadzonych z przedstawicielami władz lokalnych oraz organizacji pozarządowych. Analiza działań organizacji pozarządowej podejmowanych wobec migrantów w Łomży wykazała, że są to działania typowe dla tego typu podmiotów. Jednak fakt podejmowania działań w średniej wielkości mieście nadawał tej aktywności szczególną specyfikę, niespotykaną w dużych miastach.