Krąg rodzinny ks. Andrzeja Chylińskiego (1799–1862), proboszcza parafii Męka w dekanacie sieradzkim

Urodzony w 1799 r. Andrzej Chyliński, po nauce w seminarium we Włocławku, został w 1823 r. wyświecony na księdza. Był początkowo wikariuszem w Mstowie, następnie administratorem w Przystajni, Wilkowiecku, Mierzynie, Woli Grzymalinie, w latach 1833–1843 w Wąsoszu, a w latach 1843–1862 administratorem i proboszczem parafii Męka w diecezji kujawsko-kaliskiej. Pochodził z rodziny rzemieślniczej, z małego prywatnego miasta Lubraniec pod Włocławkiem. Po śmierci ojca, na placówkach duszpasterskich księdza mieszkała jego rodzina, którą niewątpliwie utrzymywał. Pozycja duchownego wpłynęła na mariaże jego sióstr. Pewna akumulacja kapitału, która nastąpiła dzięki pracy brata, zapewne przydała się na posag. Szwagrami kapłana zostali: syn urzędnika – zapewne zubożałego szlachcica oraz syn mieszczan z Kielc. Krąg towarzyski krewnych księdza składał się z przedstawicieli lokalnej szlachty, inteligencji, urzędników niskiego szczebla, fachowców, jak też okolicznych chłopów. By dorównać drobnoszlacheckiemu otoczeniu, duchowny starał się podnieść status społeczny bliskich w aktach określając ich mianem „urodzonych”. Z chęcią ugruntowania aktualnej pozycji i zatarcia drobnomieszczańskiego pochodzenia należy wiązać ingerencję w treść zapisów metrykalnych rodzeństwa księdza, w których usunięto kwalifikatory mieszczańskie „uczciwy” i „sławetny” zastępując je określnikiem „pan”.

Between history and politics: the image of Mykhailo Hrushevsky in German Slavic studies of the first third of the 20th century

The article is dedicated to the reception of Mykhailo Hrushevsky’s academic achievements in German science and journalism during the first third of the 20th century, in the years of World War I and the interwar period. The authors emphasize that German scientists were generally honest about the achievements and activity of the Ukrainian historian. Despite their scepticism towards M. Hrushevsky’s Anti-Normanism ideology, they followed closely the emergence of his major scientific works. In the reception of the Ukrainian historian’s work, the academic motivation definitely dominated over the political one, although the latter indirectly appeared in many statements devoted to him. The authors prove the vivid presence of Hrushevsky’s thought in the German Slavic discourse of the period.

Katolicki tygodnik społeczny „Ład” wobec przemian ustrojowych w Polsce w latach 1988–1993. Przyczynek do dziejów polskiej chadecji

Artykuł przedstawia dzieje tygodnika katolickiego „Ład” oraz skupionych wokół niego środowisk chadeckich w latach 1988–1993. Prezentuje główne spory ideowe chadeków w dobie transformacji ustrojowej, przeobrażenia organizacyjne oraz ich stosunek do wydarzeń na scenie politycznej. Celem artykułu jest też wskazanie przyczyn klęski tradycyjnych partii chadeckich, które nie potrafiły utrzymać się na scenie politycznej, podobnie jak tygodnik „Ład”. Tekst dowodzi, że wynikało to zarówno z przyczyn obiektywnych, uniemożliwiających uzyskanie silnej pozycji przez partie odwołujące się do tradycji międzywojennych, ale i z powodu rozbicia ruchu chadeckiego i polskiej prawicy w ogóle oraz negatywnego odbioru społecznego rządów solidarnościowych. „Ład” i chadecy proponowali interesujące rozwiązania ustrojowe i gospodarcze, jednakże nie potrafili zająć wyraźnego stanowiska w konflikcie politycznym. Wiele ich koncepcji nie budziło zainteresowania opinii publicznej, te zaś, które miały potencjał na stanie się głośnymi, były „przechwytywane” przez inne partie. Pismo i jego środowisko pozostało zatem interesującym elementem historii polskiej myśli politycznej, jednak wobec zdeterminowania polskiej sceny politycznej przez inne kwestie nie zdołały przebić się ze swym umiarkowanym programem.

Dracula – "non omnis moriar". Facts and myths from the life of Vlad III the Impaler

Almost everyone has heard of the cruel Dracula, the vampire coming out of the grave and feeding on the blood of the living to live forever. But who was the prototype of the character who has permanently settled in the contemporary popular culture? In order to answer this and other questions, the presented article will describe the most important facts from the life of the Wallachian voivode, Vlad III the Impaler. Then, the most famous legends about Dracula will be presented, as they still influence the ever-growing myth of the Transylvanian vampire aristocrat, born in the nineteenth century on the pages of the novel by Irish writer Bram Stoker.

Relations between the RSFSR and the Ukrainian SSR in the 1920s: diplomatic and administrative-institutional aspects

The article discusses the specifity of the relations between the RSFSR and the Ukrainian SSR in 1919–1929. The authors present the relations between the goverments of the two republics and actions of the Russian side aiming to transforme into the unitary state, initially rather loosely connected among them the constituent elements of the Soviet state. Relations between RSFSR and the Ukrainian SSR were burdened with significant disavantages from the very beginning, as the former appropriates the rights of the union center. The article explains also the role and the place of the permanent representations of the union republics in Moscow, as well as the influence of the commissioners (Ukrainian government representatives in Moscow) on Soviet Russia’s policy towards Ukraine. Permenent ignoring by the government in Moscow of Ukraine’s needs and expectations, prompted the leadership of the party and the government of Ukrainian SSR to seek protection of its economic interests at the institutional level. With the creation of the USSR, the legal status of the republics included in that state changed. Relations between the republics lost their interstate character. In place of the existing ones, new representations were established to ensure the maintenance of permanent ties between the government of the RSFSR and the governments of the union republics.

Relacja na temat kościoła parafialnego w Nawarzycach i nieistniejącej świątyni w Lubczy z roku 1898

Rzymskokatolicka parafia w Nawarzycach (woj. świętokrzyskie, diecezja kielecka) ma średniowieczną metrykę (wzmiankowana po raz pierwszy w 1345 r.). Znajduje się tam murowany kościół pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Anny, wybudowany w połowie XVII stulecia z fundacji opata jędrzejowskiego, Bernarda Łaszewskiego. Wystrój świątyni pochodzi w większości z około 1780 r. i utrzymany jest w stylu barokowo-rokokowym. Wnętrze skrywa kilka wysokiej klasy zabytków, takich jak kamienna chrzcielnica w formie misy, wsparta na grzbietach lwów, oraz drewniana ambona w kształcie łodzi, podtrzymywana przez cztery nagie syreny. Przedstawione do edycji źródło przechowywane jest w zbiorach kieleckiego Archiwum Diecezjalnego. Rękopis ten nie był dotychczas publikowany i wyzyskiwany przez historyków w szerszym zakresie. Jest on o tyle cenny, że zawiera wiele interesujących, nieznanych dotąd faktów na temat kościoła w Lubczy, zniszczonego przez kalwinów w okresie reformacji, jak również samej parafii – inkorporowanej do parafii nawarzyckiej w 1690 r.

How to govern the city? Polish debates about urban policy during the First World War

The subject of the article are Polish debates on urban policy during the First World War. This four-year period of time was, on the one hand, a huge economic and humanitarian crisis in the cities of the Kingdom of Poland. On the other hand, society achieved the possibility of self-organization through the organization of civic committees, but later also by taking part in municipal elections to councils established in the areas occupied by Central Powers and political campaigns in Warsaw or Łódź – two biggest and the most important cities in the Kingdom of Poland. Author analyzes the most representative aspects of an urban discourse from that period (including press and specialist literature published in Warsaw and Łódź), with particular emphasis on the issue of the dispute about the optimal shape of urban policy, scope of the self-government and the proper direction of urban development on the eve of Poland’s regaining independence and other Central and Eastern European countries. although the issue of municipal self-government appeared in almost every newspaper at that time, the new framework for city politics in Poland emerged in discussions between specialists and authors with the biggest knowledge and longtime experience in writing about this subject.

Pamięci Profesora Stefana Pytlasa (1945–2020) – znakomitego znawcy dziejów Łodzi przemysłowej

W dniu 23 lutego 2020 r. zmarł emerytowany profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Łódzkiego (UŁ) doktor habilitowany Stefan Pytlas. Z pewnością należy zaliczyć go do nielicznego grona najwybitniejszych znawców dziejów Łodzi przemysłowej, a w szczególności łódzkiej burżuazji. Jego monografia poświęcona tej grupie społecznej w latach 1864–1914 weszła na stałe do kanonów polskiej historiografii. Zmarły Profesor był przez dwie kadencje Dziekanem Wydziału Filozoficzno- Historycznego UŁ i w ostatnich latach zatrudnienia w tej uczelni kierował Katedrą Historii Polski XIX w. Ponadto przez pół wieku związany był z działalnością Polskiego Towarzystwa Historycznego, w którym w latach 1997–2003 pełnił funkcję prezesa Oddziału Łódzkiego. Przez wiele lat zaangażowany był w prace redakcyjne „Rocznika Łódzkiego”, a w latach 1995–1997 był redaktorem naczelnym tego najstarszego łódzkiego czasopisma naukowego.