M. Lipsky (1980), Street-Level Bureaucracy: The Dilemmas of the Individual in Public Service, Russell Sage Foundation, New York.

Δε διατίθεται περίληψη

Γεωγραφικές προκλήσεις και προσβασιμότητα των κοινωνικών υπηρεσιών στην ελληνική επαρχία

Tο παρόν άρθρο βασίζεται σε μια επιτόπια έρευνα σε δύο δήμους της ελληνικής υπαίθρου που διερεύνησε τη σχέση μεταξύ της γεωγραφικής απόστασης και της χρήσης των υπηρεσιών υγείας σε μια ομάδα ηλικιωμένων και ατόμων με ειδικές ανάγκες. Ο προβληματισμός του άρθρου αποτελεί συνέχεια της αναγνώρισης του «πολυκλαδικού χαρακτήρα των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας» (Townsend (1962), και των πολλών διαφορετικών παραγόντων που ενδέχεται να επηρεάσουν τη «διαφορική πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη σε διάφορες ομάδες» (Oliver & Mossialos (2004). Η ανάλυση των αποτελεσμάτων δείχνει ότι οι μετακινήσεις των ηλικιωμένων και Α.με.Α σχετίζονται με την τοποθεσία της κατοικίας και την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Ταυτόχρονα διαπιστώνεται ότι η αυξημένη απόσταση από τον πάροχο μειώνει τη χρήση των υπηρεσιών υγείας επειδή οι επιλογές των χρηστών περιορίζονται από χωρικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Οικονομικές ανισότητες, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός: Η διεθνής εμπειρία και η περίπτωση της Ελλάδας κατά την περίοδο της πρόσφατης κρίσης

Η διερεύνηση των ζητημάτων της ανισότητας, της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην περίοδο της κρίσης και τα ευρήματα των σχετικών εμπειρικών μελετών μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στο δημόσιο πολιτικό και κοινωνικό διάλογο. Στην κατεύθυνση αυτή η παρούσα μελέτη, αρχικά, συνοψίζει τα κυριότερα ευρήματα για τις οικονομικές ανισότητες με βάση την διεθνή εμπειρία. Στη συνέχεια παρουσιάζει τα αποτελέσματα από τις διαθέσιμες έρευνες σε σχέση με το μέγεθος και τη μεταβολή των κοινωνικών δεικτών, όπως είναι η εισοδηματική ανισότητα, η φτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός και άλλοι δείκτες ευημερίας στην Ελλάδα κατά την πρόσφατη περίοδο της κρίσης. Όπως προκύπτει από την ανάλυση, η μείωση του μεριδίου του εισοδήματος από εργασία αποτελεί πλέον διεθνή τάση, ενώ η εισοδηματική ανισότητα (σε παγκόσμιο επίπεδο) παραμένει σε ιστορικώς υψηλά επίπεδα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι κοινωνικοί δείκτες της ανισότητας και της φτώχειας επιδεινώθηκαν σημαντικά τα πρώτα έτη της πρόσφατης κρίσης, κυρίως όμως σε σχέση με το βιοτικό επίπεδο των νοικοκυριών πριν από την κρίση. Έτσι, ο επαναπροσδιορισμός των βασικών παραμέτρων της κοινωνικής πολιτικής φαίνεται να προβάλλει ως επιτακτικά αναγκαίος από την πρόσφατη οικονομική κρίση και την τρέχουσα συγκυρία.

Κοινωνική επιχειρηματικότητα και σωφρονιστική. Προτεινόμενο μοντέλο εργασιακής επανένταξης έγκλειστων και αποφυλακισμένων στην Ελλάδα

Το παρόν άρθρο αφορά στη διερεύνηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης Κοινωνικών Επιχειρήσεων εντός και εκτός σωφρονιστικών καταστημάτων στην Ελλάδα από έγκλειστους και πρώην έγκλειστους αντίστοιχα. Αρχικά γίνεται μια ιστορική αναδρομή στο δικαίωμα για εργασία για τα άτομα που διαβιούν σε καταστήματα κράτησης ενώ ακολουθεί κριτική αποτίμηση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου στη χώρα σε σχέση με τις ευκαιρίες απασχόλησης που αυτό προσφέρει. Αποτιμώνται οι προοπτικές ανάπτυξης Κοινωνικών Επιχειρήσεων τόσο εντός όσο και εκτός των καταστημάτων κράτησης ενώ προτείνεται ένα μοντέλο συνεργασίας ανάμεσα σε φορείς του Τρίτου, Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα. Αναπτύσσονται οι λόγοι για τους οποίους οι Κοινωνικές Επιχειρήσεις και γενικότερα οι φορείς του Τρίτου Τομέα δύνανται να δραστηριοποιηθούν επιτυχώς στο πεδίο της κοινωνικής και εργασιακής ένταξης ή επανένταξης έγκλειστων ή αποφυλακισμένων ενώ παρατίθενται παραδείγματα συμπράξεων από το εξωτερικό. Θεμελιώνεται η επιχειρηματολογία υπέρ της αναγκαιότητας των συμπράξεων τόσο σε όρους οικονομίας όσο και απόδοσης καθώς επίσης υπογραμμίζεται η ανάγκη για ανάπτυξη προγραμμάτων των οποίων η αποτελεσματικότητα θα αποτιμάται βάσει ανάπτυξης δεικτών. Με γνώμονα τα παραπάνω καλά παραδείγματα αναπτύσσεται ένα πρότυπο μοντέλο σύμπραξης μεταξύ Τρίτου, Ιδιωτικού και Δημοσίου Τομέα το οποίο δομείται και αναλύεται στα επιμέρους χαρακτηριστικά του στην πρόταση μας και αφορά την εφαρμογή πιλοτικού προγράμματος στις αγροτικές φυλακές της χώρας.

Κοινωνικά προβλήματα, κοινωνική πολιτική και λογοτεχνία (Ντίκενς) στην Βρετανία κατά τον 19ο αιώνα

Το άρθρο αυτό αποσκοπεί στην συσχέτιση της λογοτεχνίας (Ντίκενς) με τα κοινωνικά προβλήματα και την κοινωνική πολιτική στην Βρετανία του 19ου αιώνος. Αρχικά προσεγγίζει το ερώτημα για πολιτικές αναγνώσεις λογοτεχνικών έργων, και κατόπιν παρουσιάζει εν συντομία τον τρόπο με τον οποίο η Αγγλία, αλλά και γενικά Βρετανία, κατόρθωσε να γίνει τόσο ισχυρή μέσα από την παραγωγή και εξαγωγή βαμβακιού. Γίνονται αναφορές στις εφευρέσεις που βοήθησαν στην ταχεία παραγωγή ενώ περιγράφονται οι συνθήκες ζωής και εργασίας των εργατών. Δίνεται έμφαση στους μη προνομιούχους του 19ου αιώνα, φτωχούς και πένητες, παράλληλα πληροφορούμαστε για τις εργασίες που αναγκάζονταν να κάνουν γυναίκες και παιδιά για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Επιπλέον, γνωστοποιούνται νόμοι του αιώνα που σκοπό είχαν να βελτιωθεί η ζωή των μη προνομιούχων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα άτομα του 19ου αιώνα που διέφεραν από την πλειονότητα με τις πράξεις τους, και συχνά χαρακτηρίζονταν από τρίτους ως σοσιαλιστές. Κλείνοντας, τονίζεται η προσφορά του Ντίκενς στην κριτική των κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών τις εποχής μέσα από τα έργα του αλλά και η επιρροή του σε άλλους λογοτέχνες.

‘‘Classic’’ theories and current challenges concerning welfare state development

Στόχος του παρόντος άρθρου είναι μία πολύ συνοπτική παρουσίαση ‘κλασικών’ θεωριών που αφορούν στην ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα την ανάγκη η κοινωνική πολιτική να λάβει υπ’ όψιν της τις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το κράτος πρόνοιας, και να ‘μετασχηματίσει’ τις παλαιές θεωρίες, σε συμφωνία με νέες κατευθύνσεις στην έρευνα. Στο πρώτο μέρος του άρθρου παρουσιάζονται με τρόπο πολύ περιληπτικό και κριτικό ‘κλασικές’ θεωρητικές προσεγγίσεις. Αυτές περιλαμβάνουν την επιρροή της βιομηχανικής ανάπτυξης, των εθνικών αξιών και των εργοδοτών στην ανάπτυξη κοινωνικής πολιτικής, καθώς και τη θεωρία των πόρων εξουσίας και τον ιστορικό θεσμισμό. Περιλαμβάνουν όμως ακόμη τη γενικότερη τάση κατάταξης των κρατών πρόνοιας, η οποία βασίστηκε σε στοιχεία των προαναφερθεισών προσεγγίσεων και εισήγαγε νέες μεταβλητές όπως το φύλο. Το δεύτερο μέρος του άρθρου αφορά σε ισχυρές, σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το κράτος πρόνοιας όπως είναι η μετανάστευση και η αυξανόμενη εθνική ποικιλομορφία, η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και η πρόσφατη κρίση, καθώς και οι μεταβαλλόμενοι ρόλοι των φύλων. Οι προκλήσεις αυτές εγείρουν σημαντικές ερωτήσεις για το πεδίο της κοινωνικής πολιτικής και θέτουν σε δοκιμασία τα όρια παραδοσιακών αντιλήψεων για την κοινωνική πολιτική, προβάλλοντας ταυτόχρονα την ανάγκη για έναν εποικοδομητικό διάλογο ανάμεσα στο παλαιό και σε κάτι νεότερο, το οποίο θα συμπληρώσει το παλαιό. Ο διάλογος αυτός αποτελεί προαπαιτούμενο για τη σοβαρή και σύμφωνα με επιστημονικούς κανόνες διεξαγωγή έρευνας στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής. Η τελευταία ενότητα του άρθρου παρουσιάζει με τρόπο συνοπτικό τα συμπεράσματα.

The development of Greek migration policy and the invention of “para-legality” in labour relations of immigrants

Η διαχείριση της έξαρσης των μεταναστευτικών ροών από το 2015 και ειδικότερα της παράτυπης εισόδου και διαμονής χιλιάδων νέοεισερχομένων ατόμων στην Ελλάδα συνεπάγονται σημαντικές προκλήσεις για την εθνική μεταναστευτική πολιτική. Η μακρά πορεία νομοθετικών παρεμβάσεων για τη ρύθμιση της παράτυπης μετανάστευσης στη χώρα γνωρίζει πολύ πρόσφατα έναν νέο σταθμό, την επινόηση της παρα-νομιμότητας. Πρόκειται για τη νομοθετική αναγνώριση μιας νέας κατηγορίας μεταναστών στο ενδιάμεσο των έως σήμερα κατοχυρωμένων στη θεωρία τυποποιήσεων με κριτήριο την ειδική εκδοχή της νομιμότητας στη διαμονή. Οι διατυπώσεις των νέων ρυθμίσεων, αφενός εγγράφονται στο πλαίσιο της αναβίωσης μιας παραδοσιακά εργασι- οκεντρικής θεώρησης της μεταναστευτικής πολιτικής και αφετέρου, επικυρώνουν εκ νέου την κρατική επιλογή της διακριτικής μεταχείρισης στην αγορά εργασίας σε βάρος των μεταναστών εργαζομένων με άξονα υποκειμενικά χαρακτηριστικά.

Ενοποίηση του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης: Ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης ως Οργανωτικό Όχημα για την Νέα Αρχιτεκτονική των Συντάξεων

H οργάνωση ενός συστήματος κοινωνικής ασφάλισης είναι άμεσα συνυφασμένη με την ασκούμενη πολιτική του συστήματος αυτού. Η οργανωτική πολυδιάσπαση εξηγείται αφενός από τον μπισμαρκιανό χαρακτήρα του ελληνικού συστήματος αλλά και στις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς εργασίας και κοινωνίας. Στο παρόν άρθρο, διερευνούμε τις ανάγκες και τις κατευθυντήριες αρχές που οδήγησαν στην ενοποίηση των υπαρχόντων ταμείων κοινωνικής ασφάλισης. Ισχυριζόμαστε ότι η επιλογή να δρομολογηθούν μεγάλης έκτασης οργανωτικές αναδιαρθρώσεις ήταν απαραίτητη προϋπόθεση αλλά και παράγοντας επιτάχυνσης αλλαγών για το -ακόμα υπό διαμόρφωση- νέο ασφαλιστικό σύστημα.

Intergenerational Occupational Persistence across the Worlds of Welfare in the EU

To άρθρο αυτό διερευνά τη διαγενεακή συσχέτιση του επαγγελματικού στάτους στο πλαίσιο των τεσσάρων καθεστώτων ευημερίας στην ΕΕ. Αξιοποιώντας μικροδεδομένα της EU-SILC 2005 μέσω πολυωνυμικών μοντέλων logit, το άρθρο αναδεικνύει την επίδοση διαφορετικών συστημάτων κοινωνικής προστασίας απέναντι στη διαγενεακή επαγγελματική στασιμότητα. Οι χώρες του φιλελεύθερου καθεστώτος ευημερίας επιδεικνύουν την υψηλότερη στασιμότητα και εκείνες του σοσιαλδημοκρατικού καθεστώτος ευημερίας τη χαμηλότερη, ενώ οι χώρες του συντηρητικού-κορπορατιστικού και του νοτιοευρωπαϊκού καθεστώτος ευημερίας βρίσκονται κάπου ενδιάμεσα. Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ένα επιτυχημένο παράδειγμα στην αναχαίτιση της διαγενεακής επαγγελματικής στασιμότητας από τους ρυθμιστικούς και αναδιανεμητικούς μηχανισμούς του σοσιαλδημοκρατικού κράτους πρόνοιας.

Διαχείριση της Κρίσης, Κατοικία και Υγεία: Γενίκευση και Μέτρηση της Στεγαστικής Επισφάλειας και της Επισφάλειας Υγείας στην Ελλάδα

Στην παρούσα εργασία αναλύονται, ως δομικοί προσδιοριστές των ανισοτήτων στην υγεία, η μακρο-οικονομική διαχείριση της κρίσης και η κοινωνική πολιτική της περιόδου 2008-2017, με έμφαση στις πολιτικές για τη στέγαση και την υγεία. Διατυπώνοντας ένα θεωρητικό επιχείρημα στο σημείο συνάντησης της μαρξιστικής κριτικής της πολιτικής οικονομίας (Gough 2008) και της φουκωικής «αναλυτικής της εξουσίας» (Φουκώ 1978 και Foucault 2007) (για τις δυνατότητες της σύνθεσης: Marsden 1999, Jessop 2008, Jessop και Sum 2013, Bidet 2016), αντλώντας δεδομένα από μελέτες της περιόδου, και αξιοποιώντας ειδικότερα την τυπολογία ETHOS (European Typology of Homelessness and Ηousing Εxclusion) της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας των Οργανώσεων που εργάζονται με τους Αστέγους (FEANTSA) (Edgar 2005) για την εκτίμηση της στεγαστικής επισφάλειας, τεκμηριώνεται ότι: (α) η διαχείριση της κρίσης μέσω της μακροοικονομικής και της κοινωνικής πολιτικής, γενικεύει, αντί να προλαμβάνει ή να αμβλύνει τη στεγαστική επισφάλεια και την επισφάλεια υγείας· (β) οι εξεταζόμενες όψεις της κοινωνικής πολιτικής δεν ανήκουν σε άλλο πολιτικό «παράδειγμα» από αυτό της μακροοικονομικής διαχείρισης – αντίθετα, αποτελούν μηχανισμό πολιτικής νομιμοποίησής της· γ) η στατιστική αποτύπωση των δεδομένων που συνδέονται με τη διαχείριση αυτή, όπως αντίστοιχα και η στατιστική «αφωνία», δεν αποτελούν ουδέτερη χρήση ή έλλειψη στοιχείων – αντίθετα, είναι μέρος της πολιτικής νομιμοποίησης της διαχείρισης αυτής: εξατομικεύουν και συσκοτίζουν παραμέτρους της στεγαστικής επισφάλειας και της επισφάλειας υγείας, περιορίζουν δηλαδή το πρόβλημα στα άκρα του σχετικού «φάσματος» και αντίστοιχα την πρόσληψή του στα όρια του πολιτικά «ανεκτού».