Οι νέες εξελίξεις στον τομέα των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) ώθησαν επιχειρήσεις και κυβερνήσεις να αναθεωρήσουν τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν ή/και συναλλάσσονται με τους ενδιαφερομένους καταναλωτές, πολίτες και επιχειρήσεις στην «Κοινωνία της Πληροφορίας». Ορισμένοι όμως επιχειρηματικοί τομείς δεν είναι συμβατοί με τις εξελίξεις. Ο αγροτικός τομέας συγκαταλέγεται σε αυτούς τους τομείς που παρουσιάζουν υστέρηση στην υιοθέτηση των ΤΠΕ. Εκτιμάται ότι η ανάπτυξη συστημάτων παροχής ηλεκτρονικών υπηρεσιών (η-υπηρεσιών) και ειδικότερα ηλεκτρονικών αγορών (η-αγορών) και ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (η-διακυβέρνησης) από σχετικούς δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά μεταξύ άλλων στη βελτιστοποίηση του τρόπου λειτουργίας των αγορών, της διεκπεραίωσης συναλλαγών με τους δημόσιους φορείς για την καλύτερη εξυπηρέτηση των εμπλεκομένων στην αλυσίδα αξίας του αγροτικού τομέα αλλά και γενικότερα στην ανταγωνιστικότητα του αγροτικού τομέα. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία δεν έχουν προταθεί πρότυπα πρόσβασης σε αγροτικές η-υπηρεσίες για την αποτελεσματικότερη διάχυση αυτών των υπηρεσιών στον τελικό χρήστη καθώς και στον τρόπο προσπέλασής τους. Επιπλέον, οι κινητές επικοινωνίες υπερέβησαν κάθε προσδοκία σε ταχύτητα διείσδυσης και ποσοστό χρήσης τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο. Διαφαίνεται ότι η εξάπλωση της χρήσης συσκευών κινητής επικοινωνίας, μπορεί να επηρεάσει δραστικά τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες/επιχειρήσεις έρχονται σε επαφή με δημόσιους φορείς καθώς και να αποτελέσει σημαντικό κίνητρο για την ανάπτυξη και προώθηση της η-διακυβέρνησης μέσω συσκευών κινητής επικοινωνίας ή κινητής διακυβέρνησης (κ-διακυβέρνηση), η οποία αποτελεί ιδιαίτερα δυναμική υποκατηγορία της η-διακυβέρνησης. Η παρούσα Διατριβή επικέντρωσε στο πρόβλημα της προδιαγραφής αγροτο-κεντρικού προτύπου παροχής η-υπηρεσιών (η-αγορών και η-διακυβέρνησης) μέσω του Διαδικτύου ή/και κινητών τηλεφώνων καθώς και στην υλοποίηση αντίστοιχων συστημάτων. Πιο συγκεκριμένα, αρχικά έγινε συστηματική επισκόπηση της βιβλιογραφίας για τις περιοχές του η-επιχειρείν, των τεχνολογιών πρόσβασης σε η-υπηρεσίες και των διαδικτυακών πυλών και διενεργήθηκαν δύο έρευνες για τον προσδιορισμό της ανάγκης αγροτικών η-υπηρεσιών καθώς και του τρόπου χρήσης τους. Στη συνέχεια, ορίσθηκε πλαίσιο καθορισμού κατάλληλων και βιώσιμων αγροτικών η-υπηρεσιών, το οποίο αποτελείται από σενάριο χρήσης, τεχνικό σενάριο και αξιολόγηση σεναρίων. Με βάση αυτό το πλαίσιο, προδιαγράφηκε πρότυπο παροχής η-υπηρεσιών μέσω της εφαρμογής της Rational Unified Process (RUP) σε συνδυασμό με τα εργαλεία μοντελοποίησης της γλώσσας Unified Modelling Language (UML). Κατόπιν, προτάθηκε αρχιτεκτονική για την ανάπτυξη συστημάτων διαδικτυακών πυλών ικανών να υποστηρίξουν την παροχή η-υπηρεσιών από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς ανά μελέτη περίπτωσης του αγροτικού τομέα. Το πρότυπο και η αρχιτεκτονική διερευνήθηκαν μέσω της ανάπτυξης δύο συστημάτων, του συστήματος BIOPRODUCT (http://bioproduct.aua.gr) για την περίπτωση της Βιολογικής Γεωργίας και του συστήματος EGOVAGRI (http://meli.aua.gr/egovagri/) για τις περιπτώσεις της Δασοπονίας, Λαχανοκομίας, Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας. Οι συγκεκριμένοι κλάδοι επιλέχτηκαν λόγω του διαφορετικού μεγέθους τους και της σημαντικότητάς τους γενικά για την ελληνική αγροτική οικονομία (Βιολογική Γεωργία, Λαχανοκομία), καθώς και για τη συμβολή τους στην αύξηση του γεωργικού εισοδήματος (Μελισσοκομία, Σηροτροφία) και στην ανάπτυξη των μειονεκτικών περιοχών (Δασοπονία). Οι υλοποιήσεις των συστημάτων βασίσθηκαν στις τεχνολογίες του Παγκόσμιου Ιστού και των διαδικτυακών πυλών, χρησιμοποιήθηκε ελεύθερο λογισμικό/λογισμικό ανοικτού κώδικα και αναπτύχθηκε κώδικας σε Perl, PHP, HTML, WSDL και BPEL. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκαν μετά από σχετική αξιολόγηση, οι πλατφόρμες ανάπτυξης διαδικτυακών πυλών Metadot και Joomla, μέσω των οποίων γίνεται η παροχή των υπηρεσιών η-διακυβέρνησης, ενώ οι υπηρεσίες κ-διακυβέρνησης υλοποιήθηκαν με τη χρήση του λογισμικού PlaySMS. Οι υπηρεσίες η-αγορών υλοποιήθηκαν με τη χρήση του λογισμικού osCommerce. Στη συνέχεια, με βάση τα υλοποιημένα συστήματα αναπτύχθηκαν υπηρεσίες Ιστού (Web services) για επιλεγμένες η-υπηρεσίες με στόχο την επίτευξη διαλειτουργικότητας με συστήματα που υποστηρίζονται από τρίτες οντότητες. Σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη των συστημάτων αποτέλεσε η ασφάλεια μεταφοράς των δεδομένων. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε το κρυπτογραφικό πρωτόκολλο TLS και κατάλληλα ρυθμισμένο firewall. Η συνεισφορά της παρούσας Διατριβής έγκειται στα εξής: - Ορισμός πλαισίου καθορισμού κατάλληλων και βιώσιμων η-υπηρεσιών με πεδίο εφαρμογής τον αγροτικό τομέα. - Προδιαγραφή αγροτο-κεντρικού προτύπου παροχής η-υπηρεσιών μέσω του Διαδικτύου ή/και κινητών τηλεφώνων. - Περιγραφή αρχιτεκτονικής συστημάτων παροχής η-υπηρεσιών μέσω του Διαδικτύου ή/και κινητών τηλεφώνων, - Υλοποίηση του συστήματος BIOPRODUCT. - Υλοποίηση του συστήματος EGOVAGRI. - Διαλειτουργικότητα των συστημάτων BIOPRODUCT και EGOVAGRI με τρίτα συστήματα. Σημειώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της παρούσας Διατριβής δημοσιεύτηκε στα επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων που παρατίθενται στην Ενότητα 1.4.