W niniejszym artykule zostało podjęte zagadnienie dotyczące osoby Matki Bożej w teologii prawosławnej. Najpierw poruszono kwestię tytułów, które przypisane zostały Maryi, omówiono też treści sześciu spośród Dwunastu Wielkich Świąt roku liturgicznego, w których Bogurodzica zajmuje poczesne miejsce. Na końcu zaś naszej refleksji przeszliśmy do święta Poczęcia św. Anny i związanego z nim katolickiego dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. W tym kontekście ukazaliśmy, jak teologia prawosławna ustosunkowuje się do tego katolickiego dogmatu. Jako źródło naszej refleksji posłużyły nam przede wszystkim teksty liturgiczne, jak również orzeczenia pierwszych siedmiu soborów powszechnych, które są traktowane przez prawosławnych jako jedyne miejsce możliwości ogłaszania dogmatów. Analizując refleksję na temat osoby Maryi w teologii prawosławnej, najpierw trzeba podkreślić, że oparta jest ona przede wszystkim na liturgicznym życiu Kościoła, zgodnie z zasadą lex orandi, lex credendi. Prawosławne prawdy wiary o Bogurodzicy formułowane są w świetle tekstów liturgicznych, których autorami byli częstokroć Ojcowie Kościoła. Ponadto teksty te wynikają bezpośrednio z treści biblijnych, zwłaszcza Ewangelii, jak i apokryfów opisujących dzieciństwo lub kres doczesnego życia Matki Bożej. Sam układ świąt związanych z Maryją każe chrześcijaninowi przebywać pielgrzymi szlak wraz z nią, od Jej narodzenia do jej zaśnięcia. Wyraźnie też widać, że poczesne miejsce wśród świąt maryjnych zajmuje zwiastowanie. To w tym właśnie wyda- rzeniu znajduje się źródło doniosłości powołania Maryi z Nazaretu jako Matki Boga. Dlatego św. Jan Chryzostom nazwał zwiastowanie „Świętem Korzenia”. Widać zatem, że wątek inkarnacyjny w teologii jest bardziej doceniany i rozbudowany w refleksji teologicznej na Wschodzie niż na Zachodzie, który koncentruje się jedynie niemal na Misterium Paschalnym Chrystusa. Jednak Maryja łączy w sobie oba te wątki w swojej postawie, które można zawrzeć w trzech słowach: fiat, magnificat, stabat. Mariologia prawosławna, choć w dużym stopniu jest podobna do katolickiej, nie przyjmuje treści dogmatów o Niepokalanym Poczęciu i Wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny. Po pierwsze: z prawosławnego punktu widzenia, to nie papież, a jedynie sobór powszechny może ogłosić dogmat, który domaga się potem przyjęcia go przez lud Boży (recepcja). Po drugie, treść obydwu tych dogmatów zbudowana jest na antropologii św. Augustyna, która w swej istocie różni się od antropologii Ojców greckich.
BISKUP KAZIMIERZ JÓZEF KOWALSKI (1896-1972) JAKO PREKURSOR ODNOWY LITURGICZNEJ W DIECEZJI CHEŁMIŃSKIEJ, W ŚWIETLE „ORĘDOWNIKA DIECEZJI CHEŁMIŃSKIEJ”
