Η ελευθερία του άλλου

Ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η κατανόηση των εννοιών της ελευθερίας και της παιδείας στη φιλοσοφία του Hegel μέσα από την ανάλυση των θέσεών του σε μια σειρά από κείμενα που πραγματεύονται τη σχέση των ατόμων με την πολιτική κοινότητα. Παρότι τα ύστερα εγελιανά έργα λειτουργούν ως θεωρητικός ορίζοντας για την έρευνα, η παρουσίαση πρώιμων ιδεών σε αδημοσίευτα γραπτά του Hegel προηγείται, προκειμένου να διερευνηθούν τυχόν συνάφειες ή διαφορές μεταξύ τους.Σημείο εκκίνησης αποτελούν ορισμένα χειρόγραφα του νεαρού Hegel, τα ο-ποία συντάχθηκαν κατά την περίοδο της Βέρνης και της Φραγκφούρτης. Εκεί, ο Hegel αποπειράται να προσδιορίσει τη σχέση της ατομικής ελευθερίας με την πολιτική κοινότητα σε νεωτερικό και προνεωτερικό πλαίσιο. Στο χειρόγραφο Η θετικότητα της χριστιανικής θρησκείας (Die Positivität der christlichen Religion, 1795/1796) ο Hegel διακρίνει την ελευθερία ως αυτονομία από την εξωτερική αυθεντία. Παράλληλα υπογραμμίζει τη σημασία του κράτους για την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και της εσωτερικότητας. Την ίδια περίοδο ο Hegel στρέφει την προσοχή του στην αρχαία δημοκρατία, την οποία προσεγγίζει ως κατεξοχήν παράδειγμα εναρμόνισης του ατό-μου με την κοινότητά του. Στο χειρόγραφο Το πνεύμα του εβραϊσμού (Der Geist des Judentums, 1798) η αυτενέργεια αναδεικνύεται ως συστατικό στοιχείο της πολιτικής αυτονομίας. Μεταξύ των ετών 1799 και 1802 ο Hegel συγγράφει μία σειρά κειμένων για την κατάσταση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όπου εκθέτει την υπεροχή του όλου εν σχέσει προς τα μέρη ως ουσιαστικό χαρακτηριστικό της κρατικής συγκρότησης. Η θέση αυτή επανέρχεται στο χειρόγραφο Φιλοσοφία του πνεύματος (Philosophie des Geistes, 1805/06), στο οποίο εντοπίζονται οι απαρχές της ύστερης εγελιανής πολιτικής φιλοσοφίας. Κατά την ανάλυση του χειρογράφου προκύπτει η επικριτική στάση του Hegel στις προκείμενες και τα αποτελέσματα των θεωριών του κοινωνικού συμβολαίου, όπως και η σημασία που αποδίδει στην παιδεία (Bildung) και την αλλοτρίωση (Entäußerung) για την ενότητα της μερικής με τη γενική βούληση. Η ιστορικώς ανακύπτουσα νεωτερική αρχή της ατομικότητας (Individualität) και ο προσδιορισμός του κράτους ως τεχνάσματος (List) οδηγούν την έρευνα στην εξέταση του εγελιανού στοχασμού περί ελευθερίας στο ύστερο έργο Βασικές γραμμές της φιλοσοφίας του δικαίου (Grundlinien der Philosophie des Rechts, 1820).Σε αυτό το σημείο η έρευνα εστιάζει κυρίως στο τρίτο μέρος του κειμένου με τον τίτλο ήθος (Sittlichkeit), εκθέτοντας τον τρόπο με τον οποίο το ορθολογικό κράτος θεμελιώνεται στην καλλιέργεια των ατόμων και στην άρση του ατομισμού. Η αναβίβαση της ιδιαιτερότητας στην πολιτική οπτική προκύπτει ως αποτέλεσμα της παιδευτικής λειτουργίας της αστικής κοινωνίας εν συνόλω και του θεσμού των σωματείων ειδικότερα. Για τον Hegel η εξασφάλιση θέσης και ικανοποίησης υποκειμενικών σκοπών σε μη πολιτικά πεδία δράσης συμβάλλει στη διαμόρφωση του πολιτικού φρονήματος, όπου το ατομικό πράττειν προσδιορίζεται από καθήκοντα και δικαιώματα. Μετά την έκθεση της λειτουργίας των επιμέρους κρατικών εξουσιών η έρευνα μεταβαίνει καταληκτικά στην εγελιανή οπτική περί παγκόσμιας ιστορίας, την οποία προσεγγίζει ως ορθολογική ανασυγκρότηση των ιστορικών φαινομένων βάσει της έννοιας της ελευθερίας.

Hegel-Studien Band 55

Aus dem Inhalt: Hegels Moral- und Handlungsphilosophie Armando Manchisi: Die Idee des Guten bei Hegel: Eine metaethische Untersuchung Giulia Battistoni/Thomas Meyer: Handlung, Vorsatz, Schuld: Karl Ludwig Michelet als Interpret der hegelschen Handlungstheorie Stephan Zimmermann: Die „allgemeine Handlungsweise“: Zu Hegels Begriff der Sitte. Der objektive Geist im Kontext von Hegels Philosophie des Geistes Eduardo Assalone: Ethical Mediation in Hegel’s Philosophy of Right Jean-Baptiste Vuillerod: La dialectique de l’homme maître et de la femme esclave: La Phénoménologie de l’esprit à l’aune des manuscrits d’Iéna Emanuele Cafagna: Die Garantie der Freiheit: Hegels Begriff der Korporation als Bestandteil der Verfassung Alberto L. Siani: Von Tragödie und Komödie zum absoluten Geist: Die Funktion der Kunst in Hegels Naturrechtsaufsatz Markus Gante: Freiheit und das Wissen der Freiheit: Absoluter Geist und zweite Natur Martin Walter: Was geschah mit den Restbeständen der 3. Auflage von Hegels Enzyklopädie (1830) Literaturberichte und Kritik Bibliographie

Atheism? A Critical Analysis Stephen E. Parrish

<p content-type="flush left">Summary <p content-type="flush left">Parrish offers a fine in-depth analysis of the arguably strongest worldview in the West, naturalism. He puts its philosophical underpinnings to the test and finds its answers to life’s biggest questions considerably wanting. Written for a non-specialist audience, this book is an excellent overview over the pressing issues in metaphysics, philosophy of mind, ethics and aesthetics. It provides substantial and yet lucid reasons for the rational superiority of Christian perspectives on life. <p content-type="flush left">Zusammenfassung <p content-type="flush left">Parrish bietet eine hervorragende, in die Tiefe gehende Analyse der im Westen wohl am stärksten vertretenen Weltanschauung, des Naturalismus. Er stellt dessen philosophischen Unterbau auf den Prüfstand und findet, dass dessen Antworten auf die bedeutendsten Lebensfragen sich als sehr unzulänglich erweisen. Das Buch, das für eine allgemeine Leserschaft geschrieben ist, bietet einen ausgezeichneten Überblick über die vordringlichen Anliegen in der Metaphysik, der Philosophie des Geistes, der Ethik und Ästhetik. Es liefert grundlegende und dabei einleuchtende Gründe für die rationale Überlegenheit von christlichen Lebensperspektiven. <p content-type="flush left">Résumé <p content-type="flush left">Parrish offre une belle analyse en profondeur du naturalisme, la vision du monde qui, c’est incontestable, domine en Occident. Il en teste les fondements philosophiques et conclut à la très grande faiblesse des réponses proposées aux principales questions existentielles. Écrit pour un public non averti, ce livre est un excellent survol des questions essentielles qui se posent en matière de métaphysique, de philosophie de l’esprit, d’éthique et d’esthétique. Il présente des arguments substantiels, mais clairs, asseyant la supériorité rationnelle des conceptions chrétiennes de la vie.

Непряма вербальна агресія

Статтю присвячено непрямій формі вербальної агресії, у якій найбільш яскраво виявлено катартичну функцію цього мовного феномену. Проведено порівняння з прямою формою і виокремлено позитивні аспекти непрямої вербальної агресії для мовця, його психічного здоров´я та соціальних контактів. Досліджено статеві та соціальні аспекти вживання, розроблено типологію адресата цієї форми вербальної агресії та типологію ситуацій, у яких до неї вдаються. Виокремлено постать «слухач»/«слухачі», яка дотепер залишалася поза увагою прагма- та психолінгвістичних досліджень. Емпіричну основу творять усні й письмові опитування мешканців м. Відень (200 осіб), що їх зібрано за допомогою квалітативних методів опитування (письмово з використанням короткого й розгорнутого питальника та усно у формі інтенсивного частково стандартизованого інтерв’ю) та проаналізовано методами контекстуального, прагмалінгвістичного та конверсаційного аналізу. Література References Bach, G. R., Goldberg H. (1980). Keine Angst vor Aggression. Frankfurt a. M.: Fischer. Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. Bauer, J. (2006). Prinzip Menschlichkeit. Hamburg: Hoffmann und Campe. Bering, D. (1978). Die Intellektuellen. Geschichte eines Schimpfwortes. Stuttgart: Klett-Cotta. Bußmann, H. (1990). Lexikon der Sprachwissenschaft. Stuttgart: Alfred Kröner. Dollard J., Doob, L. W., Miller, N. E., Mowrer, О. H., Sears, R. R. (1939). Frustration and Aggression. New Haven: Yale University Press. Eibl-Eibesfeldt, I. (Hg.) (1995). Die Biologie des menschlichen Verhaltens. München: Piper. Ermen, I. (1996). Fluch – Abwehr – Beschimpfung. Frankfurt a. M.: Peter Lang. Graber, H. G. (1931). Zur Psychoanalyse des Fluchens. Psychoanalytische Bewegung, 3, 57-68. Havryliv, O. (2009). Verbale Aggression. Frankfurt a. M.: Peter Lang. Havryliv, O. (2017). Verbale Aggression: das Spektrum der Funktionen. Linguistik Online Sprache und Gewalt/Language and Violence, 3(82), 27-48. Retrieved from https://bop.unibe.ch/linguistik-online. Гаврилів O. Вербальна агресія: між насильством і безсиллям. East European Journal of Psycholinguistics, 2017. Т. 4, № 2, C. 34-46. Жельвис В. И. Поле брани. М: Ладомир, 2001. Kiener, F. (1983). Das Wort als Waffe.. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht. Lorenz, K. (1966). On Aggression. New York: Harcourt, Brace & World, Inc. Lötscher, A. (1980). Lappi, Lööli, blööde Siech! Frauenfeld: Huber. Kürthy, I. von (2014). Sternschanze. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt. Merz, F. (Hg.) (1979). Geschlechterunterschiede und ihre Entwicklung. Ergebnisse und Theorien der Psychologie. Göttingen: Hogrefe Verlag für Psychologie. Mitscherlich, Margarete (Hg.) (1987). Die friedfertige Frau. Eine psychoanalytische Untersuchung zur Aggression der Geschlechter. Frankfurt a. M.: Fischer Taschenbuch. Opelt, I. (1965). Die lateinischen Schimpfwörter und verwandte sprachliche Erscheinungen. Heidelberg: Winter. Rosenberg, M. B. (2005). Gewaltfreie Kommunikation. Paderborn: Junfermann. Searle, J. R. (1991). Intentionalität. Eine Abhandlung zur Philosophie des Geistes. Frankfurt a. M.: Suhrkamp. Sornig, K. (1975). Beschimpfungen. Grazer Linguistische Studien, 1, 150-170. Ставицька Л. Українська мова без табу. К.: Критика, 2008. Stutz, P. (2017). Lass dich nicht im Stich. Ostfildern, Deutschland: Patmos References (translated and transliterated) Bach, G. R., Goldberg H. (1980). Keine Angst vor Aggression. Frankfurt a. M.: Fischer. Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. Bauer, J. (2006). Prinzip Menschlichkeit. Hamburg: Hoffmann und Campe. Bering, D. (1978). Die Intellektuellen. Geschichte eines Schimpfwortes. Stuttgart: Klett-Cotta. Bußmann, H. (1990). Lexikon der Sprachwissenschaft. Stuttgart: Alfred Kröner. Dollard J., Doob, L. W., Miller, N. E., Mowrer, О. H., Sears, R. R. (1939). Frustration and Aggression. New Haven: Yale University Press. Eibl-Eibesfeldt, I. (Hg.) (1995). Die Biologie des menschlichen Verhaltens. München: Piper. Ermen, I. (1996). Fluch – Abwehr – Beschimpfung. Frankfurt a. M.: Peter Lang. Graber, H. G. (1931). Zur Psychoanalyse des Fluchens. Psychoanalytische Bewegung, 3, 57-68. Havryliv, O. (2009). Verbale Aggression. Frankfurt a. M.: Peter Lang. Havryliv, O. (2017). Verbale Aggression: das Spektrum der Funktionen. Linguistik Online Sprache und Gewalt/Language and Violence, 3(82), 27-48. Retrieved from https://bop.unibe.ch/linguistik-online. Havryliv, O. (2017). Verbalna ahresiya: mizh nasylstvom i bezsylliam [Verbal aggression: between violence and impotence]. East European Journal of Psycholinguistics, 4(2), 34-46. Zhelvis, V. I. (2001). Pole Brani [Battlefield]. Moscow: Ladomir. Kiener, F. (1983). Das Wort als Waffe. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht. Lorenz, K. (1966). On Aggression. New York: Harcourt, Brace & World, Inc. Lötscher, A. (1980). Lappi, Lööli, blööde Siech! Frauenfeld: Huber. Kürthy, I. von (2014). Sternschanze. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt. Merz, F. (Hg.) (1979). Geschlechterunterschiede und ihre Entwicklung. Ergebnisse und Theorien der Psychologie. Göttingen: Hogrefe Verlag für Psychologie. Mitscherlich, Margarete (Hg.) (1987). Die friedfertige Frau. Eine psychoanalytische Untersuchung zur Aggression der Geschlechter. Frankfurt a. M.: Fischer Taschenbuch. Opelt, I. (1965). Die lateinischen Schimpfwörter und verwandte sprachliche Erscheinungen. Heidelberg: Winter. Rosenberg, M. B. (2005). Gewaltfreie Kommunikation. Paderborn: Junfermann. Searle, J. R. (1991). Intentionalität. Eine Abhandlung zur Philosophie des Geistes. Frankfurt a. M.: Suhrkamp. Sornig, K. (1975). Beschimpfungen. Grazer Linguistische Studien, 1, 150-170. Stavytska, L. (2008). Ukrayinska Mova bez Tabu [Ukrainian language without taboo]. Kyiv: Krytyka. Stutz, P. (2017). Lass dich nicht im Stich. Ostfildern, Deutschland: Patmos.

Therapiebeziehung und duale Philosophie des Geistes

In diesem Beitrag werden Prinzipien der Therapiebeziehung umrissen, die auf einer dualen Anthropologie basieren, die typisch für den intentionalen Ansatz der Kognitionswissenschaften und sowohl der scholastischen als auch der phänomenologischen Tradition angehören. Dieser Ansatz basiert auf dem Prinzip, dass das Ich nicht objektivierbar ist und daher auf dem Prinzip, dass die Therapiebeziehung darin besteht, dem Ich seine Dynamik zurückzugeben, seine Fixierung auf ein immer unangemessenes Selbstbild, das durch die Umwelt oder das Individuum selbst hervorgerufen wird, zu vermeiden und ihm so seine konstruktive Beziehung zur Realität zurückzugeben. Die duale Anthropologie bietet auch eine physikalisch-mathematische Grundlage, die auf der Unterscheidung von Energie und Information basiert, die Lebewesen und insbesondere Menschen als «offenes» System im ständigen gegenseitigen Energieund Informationsaustausch mit der physischen und zwischenmenschlichen Umwelt definiert. Das bedeutet, dass der Geist und seine höheren Funktionen (Intellekt und Wille) nicht «im» Gehirn, sondern in die Schnittstelle zwischen dem Gehirn und seiner Umgebung verortet werden, wodurch der Begriff «Person» als ein für die intersubjektive Beziehung offenes Individuum eine Grundlage erhält, die – entgegen der modernen, schizophrenen Dualismen «Materie» und «Geist», «Physik» und «Metaphysik», «Wissenschaft» und «Humanismus» – in der Lage ist, in einer harmonischen Synthese das Beste der modernen Wissenschaft mit dem Kern der grossen metaphysischen Traditionen zu vereinen, jenseits der sukzessiven Unterscheidungen von Glaubensrichtungen und Kulturen.