De wereld als sciencefictionroman. Over De goede zoon van Rob van Essen

Rob van Essen’s award-winning novel The good son (2018) offers its readers a puzzling reading experience. It contains a tangle of storylines and seems to lack head or tail. This contribution aims to discover composition and meaning by analyzing various aspects provided by the novel itself: timeline, plot, science fiction, ideas, poetica. This approach provides insight into the rich reservoir of meanings, whereby the importance of imagination and creation appears to have a central place. The novel, which can be labelled as a dystopian science fiction novel, as well as a novel of ideas or a novel of poetics, wants us to become aware of the mysteriousness of everyday reality. Nederlandstalig abstract Rob van Essens bekroonde roman De goede zoon (2018) biedt de lezers een verwarrende leeservaring. De roman bevat een wirwar aan verhaallijnen en heeft op het eerste gezicht nauwelijks samenhang. In deze bijdrage wordt geprobeerd compositie en betekenis te ontdekken door middel van een analyse van verschillende aspecten die uit de roman zelf naar voren komen: tijdsverloop, plot, sciencefiction, ideeën, poëtica. Daarmee ontstaat inzicht in een rijk reservoir aan betekenissen waarin het belang van scheppen en verbeelden een centrale plaats heeft. De roman, die beschouwd kan worden als een dystopische sciencefictionroman maar ook als een ideeënroman of een poëticale roman, lijkt ons te willen doordringen van de raadselachtigheid van de alledaagse werkelijkheid.

Alleen in woorden kan de aarde averechts rillen

This article discusses the role of the narrator in Erwin Mortier’s award-winning book Godenslaap. The poetical statements made by the narrator (who is a writer) seem at first sight to be overtly formalistic, but it is precisely this artificial form of fiction that makes it possible to describe the gruesome reality of a war. The criticism in a review that this novel is ‘empty’ does not hold up. Nederlandstalig abstract Dit artikel bespreekt de rol van de verteller in Erwin Mortiers bekroonde boek Godenslaap. De poëticale uitspraken die de vertelster (die schrijfster is) doet, lijken op het eerste oog heel erg over de vorm te gaan, maar juist door die gekunstelde vorm van fictie is het mogelijk om de gruwelijke werkelijkheid van een oorlog te beschrijven. De kritiek in een recensie dat deze roman ‘leeg’ zou zijn, houdt dan ook geen stand.

De onzichtbare verteller. Over Wees onzichtbaar van Murat Isik

What is fascinating about Murat Isik's novel Wees onzichtbaar is that so many different groups of people greatly appreciate this book, from the juries of the literary prizes, to the literary-oriented readers in the countless reading clubs in the Netherlands, and from the viewers of the TV programs De leesclub van M. and Koffietijd, to the students and the booksellers. This article examines how the novel brings about that enthusiasm about Isik's storytelling and which narrative aspects could play a role in it. After the main storylines have been mapped, the storytelling perspective and some storytelling techniques are discussed. In addition, attention is paid to the novel Wees onzichtbaar as a 'coming of age' novel, in the broader perspective of multicultural diversity and cultural differences in a multicultural society. Nederlandstalige abstract Het fascinerende aan Murat Isiks roman Wees onzichtbaar is dat zoveel verschillende groepen mensen, zowel de jury's van literaire prijzen als de literair georiënteerde lezers in de talloze leesclubs in Nederland, de kijkers van de tv-programma's De leesclub van M. en Koffietijd, de studenten en de boekverkopers dit boek enorm waarderen. In dit artikel wordt onderzocht hoe de roman het enthousiasme over de vertelkunst van Isik teweegbrengt en welke narratieve aspecten daarin een rol kunnen spelen. Nadat de belangrijkste verhaallijnen in kaart zijn gebracht, worden het vertelperspectief en enkele verteltechnieken besproken. Daarnaast is er aandacht voor de roman Wees onzichtbaar als een 'coming of age'-roman, in het bredere perspectief van multiculturele diversiteit en culturele verschillen in een multiculturele samenleving.

Verschrikking en verwondering. Op zoek naar het sublieme in Vallen is als vliegen van Manon Uphoff

Vallen is als vliegen by Manon Uphoff has been widely praised for the author’s courage to face a traumatic past. Critics also admired the novel’s originality, its enchanting style, glowing imagination and rich intertextuality. This article aims to answer the question as to how this novel engages its readers. Which literary techniques are used to seduce and guide the reader in her or his perception of the story? An analysis of the peritexts, some intertexts and the narrator’s point of view reveals the novel’s ambiguous nature. Its fundamental ambivalence can be understood against the background of an aesthetic experience that has come to be known as the sublime. Nederlandstalig abstract Vallen is als vliegen van Manon Uphoff werd alom geprezen vanwege de moed waarmee de schrijfster een traumatisch verleden onder ogen had gezien. Critici bewonderden ook de oorspronkelijkheid, de betoverende stijl, de gloedvolle verbeelding en de rijke intertekstualiteit van deze roman. Dit artikel beantwoordt de vraag hoe deze roman zijn lezers engageert. Welke literaire kunstgrepen worden gebruikt om de lezer te verleiden en te sturen in haar of zijn perceptie van het verhaal? In een analyse van de periteksten, enkele interteksten en de houding van de verteller zal het spel met ambiguïteit aan het licht worden gebracht. De fundamentele ambivalentie van deze roman kan worden begrepen tegen de achtergrond van een esthetische ervaring die bekend staat als het sublieme.

Ik, Vondel (2017) van Hans Croiset als fictieve autobiografie

In this article, I analyze Ik, Vondel (2017) by Hans Croiset. How does the reader of this book become convinced that he/she is reading a fictional autobiography of Vondel? I focused on two aspects that encourage such an autobiographical reading: the narrative strategy and the interplay of referential and fictional elements. The one factor that can captivate readers is the complex way in which the very elderly Vondel tells his story as an autobiographical self. He also reflects on his autobiographical writing and on the material forms his autobiography takes. The subservient role of his niece Agnes becomes more important to his autobiography, as his old age increasingly imposes restrictions on him. She appears to be hidden behind both the organizing narrative authority and the guiding narrator who present themselves from the very first chapter. The reader receives referential signals mainly through the annotations and the source list at the back of the book. Within the narrative there are referential signals in terms of the historical-realist details, personal names, locations, and events that create an effect of verisimilitude. Fictionalizing effects include the different types of conversations that I-Vondel stages, as well as the association of his emotion-driven memories with imagined elements. Nederlandstalig abstract In dit artikel analyseer ik het boek Ik, Vondel (2017) van Hans Croiset. Hoe raakt de lezer ervan overtuigd dat hij/zij een fictieve autobiografie van Vondel in handen heeft? Ik heb gekeken naar twee invalshoeken die tot zo’n autobiografische lectuur aanzetten: de vertelstrategie en het samenspel van referentiële en fictionele elementen. Dé factor die lezers kan verleiden, is de complexe manier waarop de hoogbejaarde Vondel zijn verhaal als autobiografisch-ik vertelt. Ook reflecteert hij op zijn autobiografisch schrijven en op de materiële vormen die zijn autobiografie aanneemt. De dienstbare en geloofwaardige rol van zijn nicht Agnes wordt naarmate zijn ouderdom hem steeds meer beperkingen oplegt, belangrijker voor zijn autobiografie. Zij blijkt schuil te gaan achter zowel de organiserende vertelinstantie als de gids-verteller die zich in Ik, Vondel vanaf het eerste hoofdstuk aandienen. Referentiële signalen krijgt de lezer met name via de annotaties en de bronnenlijst achterin het boek. Binnen het verhaal zijn het de historisch-realistische details, persoonsnamen, locaties en gebeurtenissen die een echtheidseffect tot stand brengen. Fictionaliserend werken onder meer de verschillende soorten gesprekken die ik-Vondel ensceneert, evenals de associatie van de door emotie aangedreven herinneringen met verbeeldingselementen.

Een oorlogsroman: Jeroen Brouwers, Het hout

From page one, the novel The stick, by the Dutch writer Jeroen Brouwers is breathtaking and intriguing. The story is set not long after the Second World War. The young Franciscan friar Bonaventura lives in a monastery near to the German border. The community of friars there is in the grip of the pedophile friar Mansuetus and thus caught in a web of fear. Many of them, just like Mansuetus himself, sexually abuse the young pupils they have under their care. Not so Bonaventura. He is extremely unhappy there, even more so since he recently fell in love with a young woman from outside the monastery and with whom he even made love. He ardently longs to escape. Nonetheless, he remains within the walls of his hated Catholic prison. Why doesn’t he break out immediately? Brouwers’ novel succeeds to answer this question by means of a clever and a well-built composition of themes, metaphors, symbols and countless references to the Bible and the Second World War. Thus he gives his novel a suspense that lasts until the last page, circling around the question: will Bonaventura dare to leave the community or will he ultimately end up staying? Nederlandstalig abstract De roman Het hout beneemt je vanaf de eerste bladzijden de adem. Het verhaal speelt niet lang na de Tweede Wereldoorlog. De jonge Franciscaner broeder Bonaventura woont in een klooster niet ver van de Duitse grens. De kloostergemeenschap daar is in de greep geraakt van de pedofiele broeder Mansuetus en gevangen in een web van angst. Velen van hen maken, net als Mansuetus, seksueel misbruik van de jonge leerlingen die aan hen zijn toevertrouwd. Bonaventura doet dat niet. Hij voelt zich doodongelukkig in het klooster, en dat te meer omdat hij kort tevoren hartstochtelijk verliefd is geworden op een jonge vrouw van buiten het klooster en zelfs met haar naar bed is geweest. Hij verlangt er hevig naar om te ontsnappen. Niettemin blijft hij steeds maar tussen de muren van zijn gehate katholieke gevangenis zitten. Waarom gaat hij daar niet onmiddellijk vandaan? Brouwers slaagt erin om op die vraag een antwoord te geven door middel van een uitgekiende compositie van thema’s, metaforen, symbolen en talloze verwijzingen naar de Bijbel en naar de Tweede Wereldoorlog. Zo weet hij zijn roman een spanning te geven die duurt tot aan de laatste pagina en die gericht is op de vraag: durft Bonaventura het ten slotte aan om de kloostergemeenschap te verlaten of blijft hij daar uiteindelijk toch zitten?

Drempels. Een ruimtelijke analyse van Roxy (2014) van Esther Gerritsen

In Esther Gerritsen’s oeuvre, the characters are strongly interwoven with space. This article is about her novel Roxy (2014) and examines how spatial descriptions function in the novel and to what extent they can contribute to its interpretation. The study analyzes binary oppositions, setting, and the use of the threshold motif. Nederlandstalig abstract In het oeuvre van Esther Gerritsen zijn de personages sterk verweven met de ruimte. Dit artikel gaat over haar roman Roxy (2014) en onderzoekt hoe ruimtelijke beschrijvingen in de roman functioneren en in hoeverre ze kunnen bijdragen aan de interpretatie ervan. De studie analyseert binaire opposities, setting en het gebruik van het drempelmotief.