Usychalność surowców zielarskich

Suszenie surowców zielarskich jest podstawowym sposobem ich utrwalania, a wydajność tego procesu określa się współczynnikiem usychalności. Celem pracy było zebranie i wstępne przeanalizowanie współczynników usychalności zamieszczonych w publikacjach z zakresu zielarstwa, by stanowiło to impuls do dalszych badań w tym zakresie. Podawana usychalność surowców zielarskich często się różni, co może wynikać z różnic charakterystyki porównywanych surowców przed suszeniem i po suszeniu (kwiaty–kwiatostany, okorowany–nieokorowany, otarty lub nieotarty, z nasionami lub bez nasion), różnice te mogą wynikać również z niejednakowego stopnia dosuszenia surowca oraz miejsca jego pozyskania. Usychalność surowców ma duże znaczenie dla praktyki zielarskiej, ponieważ umożliwia określenie zapotrzebowania na surowiec zielarski i racjonalną gospodarkę ograniczonymi i cennymi zasobami roślin, szczególnie tych pozyskiwanych ze stanu naturalnego. Wydajność procesu suszenia, pomimo że w dużej mierze zależy od suchej masy surowca, jest również modyfikowana przez inne czynniki, np. sposób przygotowania surowca czy metodę suszenia, a wyjaśnienie tych zależności ma znaczenie zarówno dla praktyki, jak i nauki zielarskiej.

Wpływ sposobów formowania krzewów na plonowanie i jakość róż w nieogrzewanym tunelu foliowym

Czynnikami decydującymi o powodzeniu uprawy róż pod osłonami są przede wszystkim termin i sposób formowania krzewów. Sposób prowadzenia krzewów powinien być powiązany z takimi czynnikami jak warunki klimatyczne czy popyt na kwiaty oraz cechami odmianowymi takimi jak siła wzrostu, plonowanie i zdrowotność. Celem badań było sprawdzenie wpływu nowych metod formowania krzewów na plonowanie i parametry plonu dwóch odmian róż wielkokwiatowych uprawianych w tunelu foliowym bez ogrzewania. W doświadczeniu wykazano, że prowadzenie krzewów metodą z przyginaniem części wiosennych pędów wpłynęło na zwiększenie liczby uzyskiwanych pędów kwiatowych. Najbardziej korzystne okazało się przyginanie połowy wszystkich wiosennych pędów w fazie pękającego pąka i jego ogłowieniu. Zwiększona liczba pędów kwiatowych nie powoduje pogorszenia ich cech jakościowych takich jak długość i masa w porównaniu z tymi z krzewów kontrolnych.

IDEA OF THE SYMBOLIC GARDEN IN THE CONCEPT OF DEVELOPMENT OF AREA AROUND THE CHURCH OF URSZULA LEDÓCHOWSKA IN LUBLIN

Each element of space is a potential sign or it can become thanks to the author’s intentions. Sign and symbol issues are used in design for the development of the area around St. Urszula Ledóchowska church in Lublin. The work defines the concept of a church garden as well as features and functions of a welldesigned object. The fieldwork consisted of carrying out a detailed dendrological inventory and assessing the condition of existing facility. Then, a conceptual design was developed, which proposed a new selection of plants with the preservation of some existing trees. The surface has been completely changed and elements of small architecture have been added. The area was divided into three zones: representative, contemplative and relaxing. The whole idea is to serve the clergy and parishioners, while being a vote of gratitude to St. Urszula Ledóchowska.

Brzoza w lecznictwie ludowym

Surowce zielarskie brzozy są łatwo dostępne ze względu na powszechne jej występowanie. Roślina ta dostarcza wielu różnych surowców stosowanych zarówno w ziołolecznictwie ludowym, jak i we współczesnej fitoterapii. W tradycyjnych społecznościach surowce te wykorzystywano jednak w znacznie szerszym zakresie. Celem pracy było przedstawienie wykorzystania surowców zielarskich z brzozy w lecznictwie tradycyjnym jako podstawy do dalszych badań nad właściwościami leczniczymi tej rośliny. W pracy analizowano wykorzystanie dwu gatunków: brzozy brodawkowatej (Betula pendula Roth.) i brzozy omszonej (Betula pubescens Ehrh.), gdyż to z nich najczęściej pozyskuje się surowce zielarskie w Polsce. Surowce te w tradycyjnej medycynie ludowej wielu krajów świata stosowano w stanie świeżym i wysuszonym, w formie naparów, wywarów, ekstraktów alkoholowych i wodnych. W tradycyjnych społecznościach surowce brzozy znalazły zastosowanie w leczeniu bardzo wielu schorzeń, spośród których najczęściej wymieniano choroby układu moczowego, reumatyzm, schorzenia dermatologiczne, kardiologiczne, choroby przewodu pokarmowego, osłabienia, przeziębienia. Surowce te wykorzystywano nawet w leczeniu chorób zakaźnych (czerwonka, tyfus, gruźlica) i nowotworowych.

Ocena wartości biologicznej owoców wybranych odmian papryki rocznej

Celem badań była ocena suchej masy oraz zawartości wybranych związków biologicznie czynnych w owocach wybranych odmian papryki rocznej. W ramach badań wykonano dwa doświadczenia. Rośliny uprawiano w tunelu foliowym. Materiał doświadczalny w pierwszym doświadczeniu stanowiło dziesięć słodkich odmian papryki: ‘Indus’ F1, ‘CRX66131’ F1, ‘Remus’ F1, ‘CRX61035’ F1, ‘CRX63134’ F1, ‘CRX63135’ F1, ‘CRX63142’ F1, ‘Kurtovska Kapiya’, ‘Delikates’, ‘Oda’. W doświadczeniu drugim przebadano pięć ostrych odmian papryki: dwie odmiany z grupy Habanero, o owocach żółtych i pomarańczowych, oraz trzy odmiany z grupy Fireflame, o owocach żółtych, pomarańczowych i czerwonych. Analizy chemiczne w powietrznie suchym surowcu obejmowały oznaczenie: suchej masy, zawartość chlorofilu a, b i chlorofilu ogółem oraz zawartości karotenoidów ogółem. Wykazano różnice składu chemicznego w zawartości poszczególnych składników chemicznych w surowcu u różnych odmian. Wśród badanych słodkich odmian papryki najwięcej chlorofilu a oznaczono w owocach odmian ‘CRX66131’ F1, ‘CRX61035’ F1, ‘Remus’ F1 oraz ‘CRX63134’ F1. Nie wykazano istotnych różnic w zawartości chlorofilu b w owocach badanych odmian papryki słodkiej. Owoce odmiany ‘CRX61035’ F1 charakteryzowały się największą zawartością chlorofilu ogółem. Największą zawartością karotenoidów ogółem charakteryzował się surowiec odmiany ‘Delikates’. Owoce tej odmiany wyróżniały się także istotnie większą suchą masą. Spośród porównywanych ostrych odmian papryki większą suchą masą odznaczał się surowiec papryki ‘Fireflame’ o owocach pomarańczowych. Wykazano istotne różnice w zawartości chlorofilu a, b oraz chlorofilu ogółem w surowcu badanych odmian. Istotnie większą wartością biologiczną owoców, ze względu na dużą zawartość chlorofilu a i chlorofilu ogółem, odznaczał się surowiec ‘Fireflame’ o owocach pomarańczowych. W nim także oznaczono największą zawartość chlorofilu b. Największą zawartością karotenoidów ogółem charakteryzowała się odmiana ‘Fireflame’ o czerwonych owocach.

Pestycydy – zakres i ryzyko stosowania, korzyści i zagrożenia. Praca przeglądowa

Pestycydy, stosowane powszechnie w rolnictwie w celu zapewnienia wysokiej jakości plonu, a także po to, by ograniczyć straty związane z występowaniem szkodników oraz chwastów na plantacjach uprawnych, miały służyć człowiekowi. Jednak, mimo niewątpliwych zalet tych związków, stosowanie ich przez dłuższy czas wiąże się z dużymi kosztami, ponieważ prowadzi do kumulacji pestycydów we wszystkich elementach środowiska – glebie, powietrzu, wodach powierzchniowych i gruntowych, co stanowi poważne zagrożenie dla organizmów niebędących przedmiotem zwalczania, czyli pożytecznych mikroorganizmów glebowych, owadów, ptaków, ryb, ssaków, roślin, a także dla człowieka. Pestycydy obecne w ludzkim organizmie powodują zmiany mutagenne, teratogenne i nowotworowe. Zaburzają gospodarkę hormonalną i enzymatyczną organizmu, są przyczyną chorób układu oddechowego, trawiennego, limfatycznego, jak również chorób skórnych. Substancje te charakteryzują się także działaniem embriotoksycznym i mogą powodować upośledzenie rozrodu i rozwoju płodu. W celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności dla konsumentów oraz ochrony zdrowia i życia ludzkiego wiele krajów na całym świecie wprowadziło program monitoringowy i urzędową kontrolę żywności dotyczącej zawartości zanieczyszczeń, w tym pestycydów, zgodnie z najwyższymi dopuszczalnymi poziomami tych związków. W związku z korzyściami ekonomicznymi, jakie wynikają z zastosowania pestycydów, należy rozważyć, jaki jest stosunek strat do korzyści. Ze względu na duże trudności w pełnej ocenie zagrożeń stosowania środków ochrony roślin dla zdrowia i życia ludzkiego wszystkie działania dotyczące stosowania pestycydów powinny opierać się na ocenie naukowej, a nie na względach komercyjnych. Ciągłe poszukiwanie nowych pestycydów wynika z weryfikacji korzyści i zagrożeń związanych ze stosowaniem pestycydów oraz z faktu uodparniania się agrofagów na niektóre substancje, co skutkuje małą skutecznością zabiegów. Pomimo wycofania wielu środków stosowanych w ochronie roślin ciągle aktualne są badania nad oceną ryzyka zdrowotnego, wynikającego z kumulacji tych substancji w środowisku czy nielegalnego stosowania zakazanych preparatów.

Miechunka pomidorowa (Physalis ixocarpa Brot. ex Hornem.) – roślina ozdobna i lecznicza o wielokierunkowym działaniu

Miechunka pomidorowa (Physalis ixocarpa Brot. ex Hornem.) należy do rodziny psiankowatych (Solanaceae Juss.). Duże zdolności adaptacyjne rośliny sprawiły, iż uprawiana jest w różnych rejonach świata. W Polsce jest mało znana mimo dużej wartości odżywczej, wysokiej zawartości substancji biologicznie czynnych oraz coraz bardziej cenionych przez konsumentów walorów smakowych. Surowcem miechunki pomidorowej jest jadalna jagoda (Fructus Physalis), a głównymi składnikami biologicznie czynnymi są polifenole. Część jadalna jest zasobna również w kwas L-askorbinowy, β-karoten, antocyjany, garbniki, pektyny, fitosterole oraz związki mineralne i witaminy z grupy B. Owoc miechunki wykazuje aktywność przeciwdrobnoustrojową, antyoksydacyjną, działa moczopędnie, przeciwzapalnie, antynowotworowo oraz przeciwalergicznie. Obniżając zdolności mutagenne prokarcerogenów, wzmacnia odporność organizmu. Przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego, a także zmniejsza uczucie zmęczenia i znużenia. Wpływa pozytywnie na funkcjonowanie układu nerwowego i krwionośnego. Stosowany bywa jako naturalne lekarstwo na choroby układu moczowego i skóry. Miechunka pomidorowa staje się znaczącym warzywem często wykorzystywanym w farmacji, a także przemyśle spożywczym. Coraz bardziej doceniany jest również aspekt dekoracyjny tej rośliny.

Surowce zielarskie orzecha włoskiego

W publikacji przedstawiono surowce zielarskie uzyskiwane z orzecha włoskiego i ich zastosowanie lecznicze. W pracy oparto się na polskich opracowaniach z zakresu fitoterapii, publikacjach zajmujących się medycyną tradycyjną i publikacjach naukowych dotyczących zastosowań leczniczych tej rośliny. Podstawowymi surowcami leczniczymi uzyskiwanymi z roślin orzecha włoskiego są liść (Juglandis folium) i naowocnia (Juglandis fructus cortex), jednak roślina ta oferuje znacznie większą gamę surowców: pączki (Juglandis gemmae), korę (Juglandis cortex), kwiat (Juglandis flos), owoc (Juglandis fructus), owoc niedojrzały (Juglandis immature fructus) oraz korzeń (Juglandis radix). Surowce pozyskiwane z omawianego gatunku stosowane są w medycynie tradycyjnej w wielu krajach świata przy schorzeniach skóry, przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, robaczycy, bólach serca, głowy, bólach reumatycznych, chorobach kobiecych, cukrzycy, skrofułach, hemoroidach, biegunkach, przy problemach z tarczycą, gorączce, anginie, wrzodach gardła, zapaleniu spojówek, skurczach nóg, suchotach, febrze, malarii, a nawet przy impotencji i problemach z erekcją. Przeprowadzone badania naukowe często potwierdzają zalecenia medycyny ludowej oraz wskazują na wiele innych obiecujących zastosowań medycznych surowców otrzymywanych z tej rośliny. Wszystko to pozwala sądzić, że w przyszłości preparaty na bazie orzecha włoskiego będą zyskiwały na znaczeniu i popularności.

The plants spices with therapeutic properties – summer savory (Satureja hortensis L.) and common thyme (Thymus vulgaris L.)

Common thyme (Thymus vulgaris L.) and summer savory (Satureja hortensis L.) belong to the Lamiaceae family. High adaptability of these plants to environmental conditions has caused that they are grown in various regions of Europe, especially in temperate climates. Herbal drugs of these plant species are Thymi herba and Saturejae herba, and their essential oils hold the main biological activities. The predominant components of savory and thyme oils are thymol, carvacrol, p-cymene, and γ-terpinene, found in various amounts. The herbal drugs are also abundant in flavonoids, tannins, phenolic acids, triterpene and bitter compounds, saponins, sugars, vitamins and minerals. Extracts from fresh raw material and essential oil show antimicrobial, antioxidant activity, spasmolytic, cholagogic activity. Also, they stimulate gastric activity and secretion of digestive juices. They are significant spices often used in pharmacy, medicine, as well in the food and cosmetics industry.

Ostropest plamisty (Silybum marianum [L .] Gaertn.) – fitochemia i efekty terapeutyczne

Ostropest plamisty (Silybum marianum (L.) Gaertn.) jest obecnie jednym z ważniejszych gatunków roślin leczniczych uprawianym na plantacjach zielarskich. Surowcem zielarskim ostropestu jest owoc (Silybi mariani fructus) zawierający kompleks flawonolignanów określanych jako sylimaryna. Sylimaryna wykazuje działanie ochronne i regenerujące względem uszkodzonych komórek wątroby. Działanie ochronne sylimaryny wiąże się z jej aktywnością antyoksydacyjną, przeciwzapalną, przeciwwirusową, a także odtruwającą. Związek ten wpływa również na syntezę RNA i DNA. Sylimaryna jest obecnie szeroko stosowana jako środek terapeutyczny w leczeniu wielu ostrych i przewlekłych chorób wątroby. Ostatnie badania dowodzą, że sylimaryna jest skutecznym lekiem przeciwwirusowym w przypadku wirusa zapalenia wątroby typu C (HCV). Wskazywana jest także jako obiecujący środek przeciwnowotworowy, przeciwcukrzycowy i nefroochronny. W lecznictwie i kosmetologii zastosowanie ma także olej z nasion ostropestu, bogaty w cenne kwasy tłuszczowe, fosfolipidy i witaminę E.