Επίπτωση και αντιμετώπιση του καρκινώματος του οισοφάγου στην περιοχή της Δυτικής Ελλάδας

Εισαγωγή. Ο καρκίνος του οισοφάγου αποτελεί την 6η αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως. Χαρακτηρίζεται από κακή πρόγνωση, διαφορετική εμφάνιση/επίπτωση με βάση τη γεωγραφική περιοχή και επιπολασμό που μεταβάλλεται συνεχώς. Ο πιο συχνός ιστολογικός τύπος παραμένει ο καρκίνος εκ πλακωδών κυττάρων ενώ από την άλλη το αδενοκαρκίνωμα αυξάνεται όλο και περισσότερο στις αναπτυγμένες χώρες. Μεγαλύτερο ποσοστό εμφάνισης έχει στους άντρες, στις μεγαλύτερες ηλικίες, τους παχύσαρκους, τις χώρες με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό προφίλ κλπ. Πενταετής επιβίωση έως και 40-60% μπορεί να επιτευχθεί μεταξύ των ασθενών που υποβάλλονται σε θεραπευτική οισοφαγεκτομή χωρίς ή με χαμηλή συμμετοχή των λεμφαδένων, συνήθως στα πλαίσια πρωτοκόλλων διεπιστημονικης αντιμετώπισης. Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας ο καρκίνος είναι η δεύτερη αιτία θανάτου μετά από τις καρδιαγγειακές παθήσεις, με τον καρκίνο του οισοφάγου να βρίσκεται στην πέμπτη θέση μετά τον καρκίνο του πνεύμονα, του μαστού, του προστάτη και του παχέος εντέρου. Η κλινική εμπειρία μας και οι ενδείξεις των τελευταίων ετών δείχνουν ότι ο καρκίνος του οισοφάγου στην Δυτική Ελλάδα έχει αυξηθεί έως και 4% σε σχέση με το παρελθόν, με αύξηση ταυτόχρονα και της θνησιμότητας. Σκοπός της μελέτης είναι η εκτίμηση της επίπτωσης της νόσου και η μελέτη της απώτερης έκβασης των ασθενών με καρκίνο του οισοφάγου που υποβλήθηκαν σε οισοφαγεκτομή ως αρχική θεραπεία στην περιοχή της Δυτικής Ελλάδας, καθώς και ο προσδιορισμός των προγνωστικών παραγόντων που σχετίζονται με μακροχρόνια επιβίωση. Μέθοδος: Για τις ανάγκες της ανάλυσης του καρκίνου του οισοφάγου στην περιοχή της Δυτικής Ελλάδας συλλέχθηκαν στοιχεία από τις βάσεις δεδομένων: ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat, OECD, Globocan, European Cancer Information System(ECIS) και το Εθνικό Αρχείο Νεοπλασιών (ΕΑΝ) στο νοσοκομείο μας. Για τον καθορισμό των προγνωστικών παραγόντων σε σχέση με την χειρουργική αντιμετώπιση, πραγματοποιήθηκε αναδρομική ανάλυση των δεδομένων 92 ασθενών που υποβλήθηκαν σε οισοφαγεκτομή, μεταξύ των ετών 1998 – 2017, στην Καρδιοθωρακοχειρουργική Κλινική του Νοσοκομείου μας. Πληροφορίες για τον χρόνο επιβίωσης συλλέχτηκαν με τηλεφωνική επικοινωνία με τους ασθενείς ή τους συγγενείς τους και τις δημοτικές υπηρεσίες. Για τον υπολογισμό της απώτερης επιβίωσης και τον εντοπισμό προγνωστικών παραγόντων χρησιμοποιήθηκαν η αναλύσεις Kaplan Meier και Cox Regression. Αποτελέσματα: Τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε αύξηση του καρκίνου του οισοφάγου στην Δυτική Ελλάδα σε ποσοστό έως 4% (2018) συγκριτικά με το παρελθόν, με τους άντρες να υπερτερούν των γυναικών(80%), τις μεγαλύτερες ηλικίες (75 και άνω) να βάλλονται περισσότερο (μέση ηλικία 66έτη), το αδενοκαρκίνωμα (68%) να υπερτερεί του πλακώδες καρκινώματος και την θνησιμότητα να έχει ανοδική τάση. Οισοφαγεκτομή πραγματοποιήθηκε σε 92 περιστατικά. Εβδομήντα έξι ασθενεί υποβλήθηκαν σε οισοφαγεκτομή με αριστερή θωρακοκοιλιακη προσπέλαση και 16 αντιμετωπίστηκαν με οισοφαγεκτομή κατά Ivor-Lewis τεχνική. Οι όγκοι εντοπίστηκαν στη γαστροοισοφαγική συμβολή (52), κάτω τριτημόριο (31) και μεσαίο τριτημόριο (9) του οισοφάγου. Ιστολογικά ήταν: 73 αδενοκαρκίνωμα και 19 πλακώδη καρκινώματα. Ο στόμαχος χρησιμοποιήθηκε για αποκατάσταση της συνέχειας του ανωτέρου πεπτικού σε 90 ασθενείς. Αναστόμωση στον αυχένα πραγματοποιήθηκε σε 7 ασθενείς. Η τελική μελέτη εστίασε σε θνησιμότητα, νοσηρότητα και μακροχρόνια επιβίωση. Η θνητότητα των ασθενών με οισοφαγεκτομή ήταν 10,9%, με 29 ασθενείς να παρουσιάζουν συνολικά 49 μετεγχειρητικές επιπλοκές. Η διαφυγή από την αναστόμωση εμφανίστηκε στο 17,4% των ασθενών και αντιπροσώπευε τη συνηθέστερη αιτία θανάτου με θνητότητα που ανήλθε στο 37,5%. Η διάμεση απώτερη επιβίωση ήταν 25 μήνες, με τριετή και πενταετή επιβίωση στο 30,5% και 21% αντίστοιχα. Η πενταετής επιβίωση 21% αντικατοπτρίζει τη συνολική παγκόσμια 5ετή επιβίωση σε μεικτού σταδίου καρκινώματα. Οι όγκοι πρώιμου σταδίου, η απουσία λεμφαδενικής νόσου, τα καλά διαφοροποιημένα καρκινώματα και ο λόγος λεμφαδένων ≤0,2 είχαν 5ετή επιβίωση 82,6%, 81,6%, 83,3% και 40,4% αντίστοιχα. Η νόσος πρώιμου σταδίου (OR: 15.746, 95%CI: 4.332-58.579, p < 0.001) και ο λόγος λεμφαδένων ≤ 0.2 (OR: 1.700 95%CI:1.051-2.752, p=0,031) συσχετίστηκαν στατιστικά με καλύτερη μακροχρόνια επιβίωση. Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματά της μελέτης μας ακολουθούν τα παγκόσμιά δεδομένα και υποστηρίζουν το ρόλο της χειρουργικής επέμβασης (οισοφαγεκτομής) ως θεραπεία επιλογής σε πρώιμα οισοφαγικά καρκινώματα χωρίς ή με χαμηλή συμμετοχή των λεμφαδένων. Το στάδιο της νόσου και ο λόγος των λεμφαδένων (LN ratio) ≤ 0.2 αποτελούν στατιστικά σημαντικούς και ανεξάρτητους προγνωστικούς παράγοντες για την απώτερη επιβίωση των ασθενών.