Pies na krótkiej smyczy na chwiejnym mostku

Punktem wyjścia artykułu jest tytułowa metafora, której Douglas Hofstadter używa, mówiąc o przekładzie. Hofstadter opisuje zadanie stojące przed tłumaczem, zwłaszcza w przypadku tekstu literackiego, jako dzieło budowniczego mostu, spinającego dwa brzegi kanionu oddzielającego oryginał od przekładu. Konstrukcja, która jest z początku jedynie chwiejną kładką, stopniowo zmienia się w solidny most, w miarę jak tłumacz odkrywa coraz głębsze warstwy znaczeń. Ten proces, nieuchronnie subiektywny, wymaga skupienia uwagi na rozmaitych aspektach przekładanego tekstu. Są one uderzająco podobne do wymiarów obrazowania w modelu gramatyki i języka naturalnego stworzonym przez Ronalda Langackera. W szerszej perspektywie ta zbieżność stanowi argument przemawiający za transdyscyplinarnym podejściem do problematyki przekładu. Pracą tłumacza kierują jego kompetencja, wyobraźnia i empatia, ale jednocześnie podlegają one restrykcjom tytułowej „krótkiej smyczy”: ograniczeniom stwarzanym przez język, ale także przez wymogi określonego kontekstu. Jako ilustrację, autorka przytacza przykłady zaczerpnięte z własnego warsztatu tłumacza. Jest to tekst, w którym różne, a czasem wzajemnie sprzeczne, tożsamości bohaterki wymagają od tłumacza szczególnej uważności wobec leksykalnych i stylistycznych detali. To one tworzą smycz, jednocześnie umożliwiając tłumaczowi budowanie mostu.

Spark and Sparkle – „Iskra i gra”. O tłumaczeniu poezji absurdalnej na przykładzie wiersza Ogdena Nasha

The article is a short presentation of a translation concept created by an American cognitivist and physicist Douglas Hofstadter included in his book Le Ton beau de Marot. The principles of the concept are presented by means of a metaphor. Translation is a game of, only partially conscious, participation in an infinite loop: words evoke images and images – words. The contact with the original text creates images in the translator’s mind that he or she translates by means of language structures into sentences/verses of the target language. This cognitive intuition is paired with a structural category of Stanisław Barańczak’s semantic dominant. This methodological, structural-cognitive pair is a starting point for the analysis of Barańczak’s translation of Ogden Nash’s The Dog. The stylistic and formal solutions (especially rhymes) used by the translator are analysed, but the main goal of the text is to capture the elusive, i.e. the analysis of the interlinguistic and‘inter-mental’ translation of the absurd sense of humour.

Tropes of entanglement and strange loops in the “Nine Avowals” of the Chuci

The literary form and rhetorical structure of ancient Chinese poems have not been sufficiently studied. The “Jiu zhang” 九章 (Nine Avowals) attributed to Qu Yuan 屈原 contain distinctive formal features which are highly suggestive for interpretations of Qu Yuan's life and works. At the level of rhetoric, the protagonist frequently describes his own mental state using metaphors of knots and entanglement. At the level of form, the internal structure of the poems, and “Chou si” 抽思 (Unravelled Yearnings) in particular, involves series of overlapping, cross-referencing units that recall the “strange loop” discussed by Douglas Hofstadter as a model of human consciousness. Reading these poems is not just a matter of reconstructing their historical contexts but also of understanding their intended effects on the reader, who is effectively transported into a simulation of Qu Yuan's mind.

Some strategies for teaching a course based on Gödel, Escher, Bach

In 1979, Douglas Hofstadter published a Pulitzer prizewinning classic, Gödel, Escher, Bach: an eternal golden braid [1], henceforward referred to as GEB. I have presented a course at La Salle University based on GEB eleven times during the last twenty-one years. From these experiences, I present below some useful strategies for instructors who are interested in teaching a course where at least half of GEB is covered in some depth.