Gospodarcze skutki dążeń niepodległościowych w Katalonii w latach 2010-2020

Katalonia traktowana jest przez kulturoznawców, naukowców i ekonomistów jako jeden z najlepiej rozwijających się regionów nie tylko Hiszpanii, ale także Europy. Dzięki bardzo dobrze rozwiniętej gospodarce wzbudza zainteresowanie inwestorów zagranicznych (niemieckich, francuskich, szwajcarskich), którzy decydują się nawiązywać kontakty biznesowe i umieszczać swój kapitał właśnie w tej części Hiszpanii, przyczyniając się tym samym do jej wzrostu gospodarczego. Ta sama świadomość ekonomiczna Katalończyków (obok świadomości historycznej i tożsamości narodowej) stanowi jedną z przyczyn niegasnących dążeń niepodległościowych. Wydarzeniami, które w ostatniej dekadzie znacząco wpłynęły nie tylko na stabilność polityczną, ale także na sytuację ekonomiczną Katalonii, były dwa „referenda” zorganizowane w roku 2014 oraz 2017. Ich korelację z wybranymi podsektorami katalońskiej gospodarki prezentują m.in. takie wskaźniki makroekonomiczne jak BIZ czy IPI, których wartości (szczególnie po roku 2017) drastycznie spadły. Decyzje Trybunału Konstytucyjnego o nielegalnym charakterze działań władz w Katalonii, wyroki sądu nakładające kary więzienia na polityków za rebelie i sprzeniewierzenie środków publicznych, a w końcu chaos informacyjny, wywołały niepewność partnerów biznesowych, doprowadzając w konsekwencji do pogorszenia się sytuacji gospodarczej w ostatnich latach w tym regionie Hiszpanii. W niniejszym artykule analizie ekonomicznej poddane zostały lata 2010-2020, w ciągu których największym negatywnym wydarzeniem było „referendum niepodległościowe” w Katalonii w roku 2017.

Una broma muy seria

Satyryczna, wyimaginowana koncepcja utworzenia Tabarni w ostatnich latach zyskała na popularności nie tyle z powodu swojej użyteczności, ile z uwagi na fakt, iż obnaża napiętą sytuację społeczno-polityczną w Katalonii. Głównym celem artykułu nie jest zatem możliwość implementacji projektu, ale powody, dla których powstał, oraz jego implikacje. Ponadto podczas analizy skupiono się na znaczeniu koncepcji w kontekście procesu radykalizacji independentyzmu katalońskiego.

O uzgodnieniu negacji w języku katalońskim

W artykule omówiono dotychczasowe badania nad strukturą uzgodnienia negacji (concordança negativa) w języku katalońskim. Opcjonalne negowanie orzeczenia po n-słowie jest wśród języków romańskich cechą charakterystyczną tylko dla języka katalońskiego i niektórych języków kontinuum pirenejskiego. Przyczyn zróżnicowania dialektalnego tej struktury należy szukać przede wszystkim w kontakcie językowym. W tekście uwzględnione zostały również uwarunkowania historyczne oraz niektóre czynniki społeczne. Zwrócono szczególną uwagę na dość obszerną klasę minimalizatorów, podlegającą podobnym do n-słów procesom desemantyzacji i gramatykalizacji jako partykuły emfatyczne.

Vicent Andrés Estellés i Ovidi Montllor

Niniejszy artykuł ma na celu przybliżyć polskiemu czytelnikowi postaci walenckiego poety Vicenta Andrésa Estellésa oraz pieśniarza Ovidiego Montllora. Obaj artyści wnieśli nową jakość do poezji katalońskiej i sztuki piosenki tworzonej w tym języku w XX wieku. Twórczość Estellésa i Montllora można z powodzeniem analizować z osobna i takie właśnie podejście dominuje w dyskursie historycznoliterackim. Autorka chce pokazać jednak, że w interpretacjach Montllora wiersze Estellésa i muzyka tworzą całość, którą można interpretować jako odrębne dzieło sztuki, niejako wyemancypowane z indywidualnej twórczości obu artystów. Skrótowo przedstawione biografie obu artystów służą umiejscowieniu ich dzieł w szerszym kontekście kulturowym i społecznym regionu Walencji w drugiej połowie XX wieku. Podobieństwa i różnice w życiorysach artystów okazują się interesującym punktem wyjścia do porównywania ich twórczości zarówno pod względem podejmowanej tematyki, jak i reakcji na otaczające twórców realia. Autorka podejmuje próbę opisania miejsca, które Estellés zajmuje w panoramie intelektualnej Walencji połowy ubiegłego wieku, obok takich postaci jak na przykład Joan Fuster. Wskazuje także najważniejsze wątki jego poezji: śmierć, miłość, opresja polityczna i społeczna. Poezja Estellésa była protestem przeciw kulturowej dyskryminacji społeczności walenckiej. Poeta nie godził się na usunięcie z dyskursu publicznego kultury i języka swojego regionu. Duch oporu przeciw reżimowi politycznemu sprawił, że najważniejszych pieśniarzy, którzy wykonywali wiersze poety, był Ovidi Montllor. Jako przedstawiciel katalońskiego ruchu muzycznego Nova Cançó współpracował on blisko z walenckim poetą. Jego niezrównane aktorsko i muzycznie interpretacje wierszy Estellésa sprawiły, że dorobek poety trafił do szerokiej publiczności i stał się synonimem walenckiej tożsamości. Owocem współpracy poety i muzyka są utwory gorzkie, ironiczne, a czasem też liryczne, które trwale zapisały się w kulturze Walencji, a także w świadomości mieszkańców regionu. Dzieła te pozostają inspiracją dla młodych twórców realizujących się w różnych dziedzinach sztuki.

La problemàtica de “les relacions vida-imatge, cinema-cultura i escriptura literària-escriptura cinematogràfica” en l’obra de Jaume Fuster

El desenvolupament de la tradició catalana de la narrativa negra i policíaca va ser interromput diverses vegades per les condicions sociopolítiques desfavorables del règim franquista. No obstant això, el final de la dictadura va permetre una incursió completa als gèneres populars i un dels escriptors més destacables d’aquest període és Jaume Fuster. Gràcies al seu projecte literari, va ser capaç d’introduir certs elements narratius derivats dels sistemes dominants per a la normalització de la llengua i cultura catalanes, referint-se al mateix temps a la tradició del gènere en altres manifestacions artístiques com el cinema. Aquest article presenta una anàlisi de Tarda, sessió contínua, 3.45 (1976) en què s’estudia tres tipus de relacions indicades pel mateix autor. En conseqüència, resulta que l’aspecte intertextual de la novel·la va facilitar el procés de la consolidació del gènere negre i policíac als Països Catalans.

Wkład Alfonsa V Wspaniałomyślnego w upowszechnienie katalońskich zwyczajów kulinarnych w Królestwie Neapolu w XV wieku

Contribution of Alfonso V the Magnanimous to the Popularization of Catalan Culinary Customs in the Kingdom of Napl es in the 15th century The wars for Naples ended in 1442 with the victory of Alfonso V the Magnanimous, the ruler of the Crown of Aragon (1416–1458). The emergence of foreign authority in southern Italy entailed the transfer of the Catalan culture, language and customs to the area of Italian Mezzogiorno. In this process, Catalan culinary traditions which developed at the end of the fourteenth century also occupied an important place. One of them was a separate sweet snack, referred to by the Catalan term col·lació (collatio in Latin). The organization and celebration of col·lació became an important form of ostentation for the Catalan ruling and financial elites. In this article, the author discusses excerpts from historical sources whose authors include, among others, Antonio Beccadelli, Jordi de Centelles, Vespasiano da Bisticci, Giovanni Pontano, as well as the ambassadors of Barcelona and Portugal and other anonymous authors writing about the times of Alfonso V the Magnanimous. The data provided by these sources clearly indicate that this ruler followed the custom of eating sweet colazione known in Italy at this time and gave it a new meaning at least as early as in the 1440s. Thanks to this ruler of Aragon and new Neapolitan king, the sweet snack became one of the instruments of the ostentation of wealth and prestige for the new rulers of the southern part of Italy and soon after also for other princes and lords of the area.

Święta Eulalia z Barcelony – początki kultu pierwszej patronki miasta

Święta Eulalia, męczennica z początku IV wieku, była pierwszą – i do XIII wieku jedyną – patronką Barcelony. Choć do jej szczątków, spoczywających dziś w poświęconej jej od IX wieku katedrze, do dziś przybywają pielgrzymi z różnych stron świata, jest to postać pod wieloma względami problematyczna. Źródła pisane są późne, a archeologiczne niejednoznaczne. Niniejszy artykuł, uwzględniający ponowną weryfikację tekstów źródłowych i wyników dotychczasowych badań archeologicznych, stanowi próbę uporządkowania informacji i włączenia się w trwającą od lat dyskusję badaczy na temat „prawdziwych” początków kultu Świętej Eulalii w Barcelonie.

Ruch niepodległościowy w Katalonii i jego znaczenie dla Katalończyków w drugiej dekadzie XXI wieku

Independence Movement in Catalonia and Its Significance for Catalans in the Second Decade of the 21st Century The paper focuses on the issues of the independence movement in Catalonia in the second decade of the 21st century. The aim of this study is to explore the evolution of Catalonia’s separatist aspirations in this period in terms of politics and especially society, and thus the position of Catalans towards this phenomenon. A significant element of the author’s considerations is the demonstration and analysis of the specificity and factors determining contemporary Catalan separatism, as well as concerning the context of perceiving Catalans as a nation. The independence process in the second decade of the 21st century, including treatment of events such as the judgment of the Spanish Constitutional Court in 2010, the independence referendum in 2017, or the trial and judgment of Catalan politicians in 2019, taken into account by the author, hold considerable importance for this work. The key part of the paper is to present the issues of the independence movement in the discussed period in terms of society; its emerging role in the Catalan society, and the impact of the activities and actions of Catalans themselves on the politics and development of the region’s separatist aspirations.

Better and Lesser Catalans?

The paper analyses the relationships between the teams and supporters of FC Barcelona and RCD Espanyol Barcelona, in which the dispute concerning Catalanness has been and remains the foremost issue. FC Barcelona is widely considered an ambassador of Catalonia, a symbol of Catalanness and the epitome of Catalanism as embodied through football. Espanyol, its local rival, has to face allegations of being a non-Catalan club, or an outgrowth of Real Madrid in Barcelona. While Barça is the club in which one “does politics” and with which one creates Catalonia (fer Catalunya), it is emphasized that Espanyol and its supporters are not involved in politics and the Catalan national effort. A perennial feud continues between the boards and fans of both clubs; historical, identity-related and ethnic arguments are invoked to demonstrate the Catalanness of one side (FC Barcelona) and its incompleteness or even utter absence in the other (RCD Espanyol). The analysis conducted in the paper shows that FC Barcelona’s exclusive Catalanness and right to represent Catalonia is a historical and social fact, but it has been challenged recently by Espanyol through the Catalanization the club undertook in mid-1990s and a series of public campaigns to undermine the hegemony of Barça in the city and the region. Espanyol is the active side in the contest to overcome FC Barcelona’s monopoly on representing Catalonia, while Barcelona itself focuses on retaining its previous status. The study demonstrates that both clubs are in fact polysemous, which means that Espanyol has supporters who feel first and foremost Catalans and espouse Catalan independence, while avowed opponents of the same idea can be found among the supporters of the Blaugrana, although the club is primarily Spanish and not only Catalan.

Odmiana imion i nazwisk katalońskich w języku polskim

Tematem artykułu jest problem odmiany imion i nazwisk katalońskich w języku polskim, który do tej pory nie został nigdzie kompleksowo opracowany. Starając się zapełnić tę lukę, Autorka proponuje usystematyzowany zestaw reguł odmiany imion i nazwisk opracowany na podstawie zasad obowiązujących w języku polskim z uwzględnieniem reguł szczegółowych odnoszących się do odmiany nazw własnych w językach hiszpańskim, włoskim, francuskim i węgierskim. W zestawie przedstawiono polskie wzorce fleksyjne katalońskich imion i nazwisk żeńskich i męskich dla liczby pojedynczej oraz mnogiej.