Wpływ hodowli na potencjał plonowania roślin bobowatych grubonasiennych

Oceniono wpływ hodowli na plonowanie roślin bobowatych i wykorzystanie istniejącego potencjału w praktyce. Analizy oparto na Wynikach Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych roślin bobowatych prowadzonych w latach 2005‒2020 oraz danych statystycznych dotyczących plonowania w warunkach produkcyjnych (GUS 2005‒2020). Badano zmiany liczebności odmian rejestrowanych w Krajowym Rejestrze, plonów oraz potencjałów plonowania nasion i białka poszczególnych gatunków. Plony poszczególnych gatunków nie zmieniały się znacząco, a w przypadku łubinów w ostatnich latach można stwierdzić spadek plonów. W przypadku soi sytuacja jest odwrotna i obserwuje się wzrost jej plonowania. Po wyeliminowaniu wpływu czynników środowiskowych stwierdzono niewielkie, ale istotne wzrosty plonów nasion i białka odmian soi, grochu, bobiku i łubinów. Średni roczny przyrost plonów mieścił się w przedziale od 6,6 kg nasion na hektar dla łubinu żółtego do 40,2 kg dla soi. Analogiczne wartości wzrostu plonów białka mieściły się w przedziale od 2,7 kg dla łubinu wąskolistnego do 12,7 kg dla soi. Wykorzystanie istniejącego potencjału plonowania roślin bobowatych w praktyce jest lepsze niż potencjału plonowania zbóż, jednak jest to za mało dla utrzymania, a tym bardziej poprawienia ich konkurencyjności.

Stan i perspektywy produkcji nasiennej roślin bobowatych grubonasiennych w Polsce

Na podstawie danych o produkcji ziarna i trendów w produkcji nasiennej analizowano stan i perspektywy rynku nasiennego roślin bobowatych grubonasiennych. Przeprowadzono analizę zmian powierzchni upraw, wielkości produkcji w wieloleciu 1990‒2019 i oceniono możliwości wzrostu produkcji nasion.Określono udział kwalifikowanego materiału siewnego (KMS) stosowanego w produkcji bobowatych i wielkość zapotrzebowania na materiał siewny w zależności od rozwoju produkcji paszowej wykorzystującej nasiona tych roślin. Uwzględniając ceny materiału siewnego oceniono rzeczywistą oraz potencjalną wartość rynku nasiennego. Oceniono możliwości dalszego rozwoju produkcji nasiennej bobowatych grubonasiennych w zależności od zmieniającego się zapotrzebowania na nasiona roślin bobowatych.

Flora roślin synantropijnych biotopów miejskich Olsztyna

Na terenie biotopów miejskich Olsztyna zebrano 14950 not florystycznych i stwierdzono występowanie 578 gatunków naczyniowych roślin zielnych oraz siewek drzew i krzewów, a liczba gatunków w polach podstawowych (kwadratach o boku 1 km) wahała się od 18 (kwadraty 67 i 76 EB42) do 210 gatunków (kwadrat 35 EB52). Flora synantropijna Olsztyna liczyła 84 rodziny, z których najbardziej zasobne w gatunki są: Asteraceae, Poaceae, Brassicaceae i Fabaceae (odpowiednio 78, 51, 39 i 38 gatunków). Najbardziej rozpowszechnioną formą życiową roślin na terenie zurbanizowanych obszarów miasta Olsztyna były hemikryptofity, które stanowiły ponad 40% analizowanej flory. Najliczniej reprezentowaną grupą geograficzno-historyczną we florze biotopów miejskich Olsztyna były gatunki synantropijne miejscowego pochodzenia, czyli apofity, z wyraźną dominacją apofitów leśnych i zaroślowych. Wśród gatunków obcych, to jest antropofitów, dominowały diafity, czyli gatunki nie zadomowione trwale. Występowanie oraz przestrzenne rozmieszczenie poszczególnych gatunków roślin w Olsztynie w wydzielonych na jego obszarze kompleksach użytkowania przestrzeni ukazało wyraźną liczebną przewagę gatunków roślin w kompleksie transportowym. Stwierdzono tam występowanie 466 gatunków roślin, co stanowiło ponad 80% wszystkich zidentyfikowanych taksonów. Największą liczbę gatunków na obszarze biotopów miejskich Olsztyna zanotowano w obrębie tych reprezentujących na skali hemerobii stopień H4, który obejmował siedliska przejściowe od mezo- do β-euhemerobowych. Pola podstawowe (kwadraty) były zróżnicowane pod względem takich wskaźników jak walor florystyczny czy odrębność florystyczna oraz wskaźników: synatropizacji, modernizacji i labilności flory. Najwyższą wartość waloru florystycznego jak i odrębności florystycznej stwierdzono w przypadku kwadratu 26 (EB 52). Największe wartości współczynnika synantropizacji stwierdzono w kwadratach 35 (EB 52), 26 (EB 52) oraz 89 (EB 42) – 58. Najmocniejszą korelację dodatnią stwierdzono pomiędzy walorem florystycznym a liczbą gatunków oraz procentowym udziałem antropofitów w analizowanych kwadratach. W obu przypadkach współczynnik korelacji rang Spearmana był wysoki i wynosił 0,999.

Species of the genus Fusarium and Fusarium toxins in the grain of winter and spring wheat in Poland

The aim of the study was to determine the presence of Fusarium species and mycotoxins in wheat grain from harvest in 2009 and 2010 in Poland. Samples from different locations were analyzed for the content of DNA of Fusarium species and mycotoxins. In 2009, DNA of F. graminearum and F. poae was present in all samples, F. culmorum in 82% of samples, and F. avenaceum in 55% of samples. In 2010, the highest content of DNA was found for F. graminearum followed by F. avenaceum, F. poae and F. langsethiae. The amount of F. culmorum DNA was very low. The most frequently occurring species were F. poae and F. graminearum, however, the amount of F. poae DNA was lower. In 2009, deoxynivalenol was detected in all samples. In 2010, the average content of deoxynivalenol was lower than in 2009. Nivalenol was detected at very low concentration in both years. Significant correlations between content of F. graminearum DNA and deoxynivalenol concentration in the grain and between content of F. poae DNA and nivalenol concentration in the grain in 2009 were found.

Reakcja pszenicy hybrydowej na wysokie dawki azotu i nawożenie dolistne

Ścisłe doświadczenie polowe z pszenicą ozimą przeprowadzono w latach 2016-2019 w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Przecławiu. Celem badań było określenie wpływu wzrastających dawek azotu oraz nawożenia dolistnego na plonowanie, parametry architektury łanu oraz cechy jakościowe i skład mineralny ziarna hybrydowej odmiany Hybiza. Nawożenie dawką azotu N200 porównaniu do N150 wpłynęło istotnie na zwiększenie: indeksu powierzchni liści (LAI), kąta nachylenia liści (MTA), wskaźnika zieloności liścia (SPAD), obsady kłosów na jednostce powierzchni, wylegania roślin, MTZ oraz plonu ziarna. Dokarmianie dolistne w porównaniu do obiektu kontrolnego skutkowało istotnym zwiększeniem takich parametrów jak wskaźnik SPAD, MTZ oraz plon ziarna. Wyższa dawka azotu N200 wpłynęła na wzrost wartości parametrów jakościowych ziarna oraz zwiększenie w nim ilości Fe i Cu. Nawożenie dolistne zwiększyło natomiast ilość Zn i Fe w ziarnie, nie wpływając na gęstość ziarna w stanie zsypnym i jego celność. Poziom plonowania oraz jakość i skład mineralny ziarna modyfikowane były zmiennymi w latach badań warunkami pogodowymi.

Effect of genotype and contrasting climate conditions on physical and chemical characteristics of soybean (Glycine max L. Merrill)

Global warming has increased interest in growing soya in Poland. Variable weather conditions during the vegetation seasons, however, still make its cultivation potentially risky. In this study we wanted to assess how contrasting climate conditions influence on seed yield, 1000 seed weight and other important physical traits, as well as on contents of nutrients, dietary fibre constituents, trypsin inhibitor and phenolic components in nine soybean genotypes of different earliness. The field experiments were conducted in two consecutive vegetation seasons at Radzików, located in central Poland. Comprehensive seed characteristics of physical and chemical traits allowed to identify the best varieties for different end-uses, food or feed. A significant effect of variety and year of cultivation were observed for all evaluated traits. With the exception for the length of vegetation period, seed yield, seed coat and soluble non-starch polysaccharide content, significant interactions between variety and year of cultivation were found for the remaining traits. Weather conditions, such as very low precipitation with an average temperature above the multi-year average temperature in the month of July, when pod and seed is in full development, had a negative effect on all seed traits evaluated, regardless of variety earliness.

Analiza stabilności i szerokiej adaptacji plonu ogólnego bulw odmian ziemniaka uprawianych na glebie lekkiej

Celem badań była ocena stabilności rolniczej i stopnia szerokiej adaptacji plonu ogólnego bulw odmian ziemniaka uprawianych w latach 2014-2017 w centralnej Polsce (IHAR-PIB Oddział w Jadwisinie). Do analizy wytypowano 34 odmiany ziemniaka różnych grup wczesności o różnym przeznaczeniu. Wnioskowanie wykonano stosując model AMMI. Do oceny szerokiej adaptacji wykorzystano miary: nadrzędności plonowania Pi, miarę niezawodności przewagi plonowania Ri (tzw. miarę Eskridge’a) oraz miarę stabilności Kanga YSi. Dla analizowanych parametrów wykazano istotne różnice pomiędzy latami, odmianami oraz interakcję genotyp × rok. Wyłoniono siedem odmian ziemniaka plonujących stabilnie. Ranking odmian pozwolił na stwierdzenie, że największy stopień szerokiej adaptacji pod względem plonu ogólnego wykazały odmiany: Mondeo, Ignacy, Gwiazda, Denar, Michalina i Lord.

Reakcja pszenicy zwyczajnej ozimej na dolistne nawożenie

Celem trzyletniego doświadczenia polowego była ocena reakcji pszenicy ozimej, odmiany RGT Kilimanjaro na zróżnicowane nawożenie dolistne. Doświadczenie założono w układzie losowanych bloków na polach Podkarpackiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Boguchwale. Badanym czynnikiem były zróżnicowane warianty nawożenia dolistnego: (B) – dwukrotny oprysk YaraVita Zboże oraz (C) – dwukrotny oprysk YaraVita Zboże, jednokrotny YaraVita Kombiphos i jednokrotny YaraVita Thiotrac, które porównano do kontroli (A). Wykazano, że zmienne warunki pogodowe w latach badań wpłynęły modyfikująco na uzyskane plony. W 2017 r. zebrano ponad 9 t⸱ha-1 ziarna, natomiast w latach 2018 i 2019 odpowiednio o 2,0 i 0,92 t⸱ha-1 mniej. Po zastosowaniu nawożenia dolistnego w wariancie C i B uzyskano istotnie wyższe plony w porównaniu do kontroli, odpowiednio o 0,72 t⸱ha-1 i 0,44 t⸱ha-1. Czterokrotne nawożenie dolistne (wariant C) wpłynęło na istotny wzrost MTZ oraz indeksów zieloności liści (SPAD) i powierzchni liści (LAI) w porównaniu do kontroli. W przypadku przewodności szparkowej liści (Gs) dowiedziono, że zastosowane nawożenie w wariancie C skutkowało zmniejszeniem odczytów w odniesieniu do kontroli. Użyte nawozy dolistne w wariancie C wpłynęły także na istotny wzrost zawartości w ziarnie białka ogólnego a spadek włókna w odniesieniu do kontroli. W przypadku wariantu B uzyskane różnice były nieistotne. W uprawie pszenicy ozimej należy zatem zalecać intensywniejszy wariant nawożenia dolistnego.

Ocena linii wsobnych kapusty głowiastej białej pod względem przydatności do hodowli odpornościowej na stres suszy.

Dwanaście linii wsobnych kapusty głowiastej białej otrzymanych w Pracowni Genetyki i Hodowli Roślin Warzywnych, Zakład Hodowli Roślin Ogrodniczych Instytutu Ogrodnictwa-PIB zostało poddanych ocenie pod względem cech morfologicznych i agro-ekonomicznych, dynamice wzrostu systemu korzeniowego, intensywności fotosyntezy oraz transpiracji mających wpływ na ich odporność na stres suszy. Badania prowadzono w warunkach kontrolowanych w fazie wiązania główek jak również w fazie dojrzałości zbiorczej na polu doświadczalnym. Wszystkie linie wsobne odznaczały się wysoką wartością hodowlaną oraz wyrównaniem, były również silnie zróżnicowane pod względem badanych cech. Linie wsobne kapusty różniły się pod względem reakcji na stres suszy. Genotypy o silnej dynamice rozwoju systemu korzeniowego, mniejszych liściach oraz kompaktowym pokroju roślin, które odznaczały się silniejszym ograniczeniem fotosyntezy oraz transpiracji w warunkach stresu suszy, mogą być wykorzystywane do hodowli odpornościowej. Wysoki poziom zróżnicowania linii wsobnych umożliwia uzyskanie efektu heterozji przy tworzeniu nowych eksperymentalnych mieszańców F1 lepiej przystosowanych do niekorzystnych warunków środowiska w tym na stres niedoboru wody.

Research on in vitro haploidization of heterozygotic breeding lines of tomato (Solanum lycopersicum L.)

Experiments were made in order to examin the influence of various factors on the induction of androgenesis in heterozygous breeding material of tomato. The factors like: length of buds the manner of sterilization, type and the composition of induction media, genotype and thermal shock were included in conducted experiments. Most of all sterile cultures with the highest number of anther-derived callus were obtain by applying 2,5% calcium hypochlorite for 5 minutes. Anther-derived calli was obtained in 9 breeding lines from 18 used genotypes. The induction medium with the composition based on B5 medium with the addition of 750 mg L-1 calcium chloride and 100 g L-1 sucrose proved to be the best for inducing androgenesis. The addition of thidiazuron and NAA to this medium in the following season and silver nitrate in the other experiminet improved the efficiency of this process, which was depended on the genotype. Despite the lack of statistically significant differences, the highest number of anther-derived calli was obtained when anthers were cooled for 2 days in +4oC in the refrigerating chamber.