Można wskazać wiele czynników determinujących formy grobowców wznoszonych na cmentarzach w drugiej połowie XX w. Po pierwsze, jest to specyfika miejsca silnie nacechowanego religijnym i duchowym kontekstem a zarazem świeckimi wpływami i ideami. Po drugie, są nimi kulturowe i – dość często – historyczne uwarunkowania.
W przypadku kaplic grobowych dominującą tendencją jest neomodernizm. Charakterystyczne jest poszukiwanie wzajemnych relacji pomiędzy przestrzenią, światłem, materiałem – współoddziaływania kształtów i symboliki, sprzyjającego indywidualnej kontemplacji. Wyraźnie czytelne jest dążenie do dematerializacji i podwójnego kodowania. Z jednej strony, zewnętrzny, fizyczny blok; z drugiej – jego wnętrze nakierowane na pozazmysłowe doświadczenie. Otwarcie na czysto zmysłowe bodźce, które wzmacniają odczuwanie doświadczenia „innego”.
Przywołane w artykule obiekty odznaczają się oryginalnością form i – w pewnym stopniu – różnorodnością materiałów. Jednakże, o ile formalne rozwiązania odbiegają od siebie nawzajem, o tyle w zasadzie zauważamy wspólne dążenie do kreowania form, które pomagają nadać doświadczeniu śmierci indywidualny charakter.
Tomb-Chapel and Contemporary Visual Culture
Undoubtedly, there are numerous factors determining the forms of located at cementeries tombs built in the second half of the 20th century. Firstly, it is the specificity of the place strongly affected by the religious and spiritual context but also by atheistic concepts. Secondly, we encounter cultural – and quite often – historical conditions. In the case of tombs, the dominant tendencies are close to neomodernism. What is characteristic is the search for the interplay of space, lighting, materials and reflections – the interplay fostering individual contemplation with its shape and symbolic. The striving for dematerialization and double-coding is very clear. On the one hand, an external, physical block; on the other hand – its interior directed towards the transcendent experience. Open to purely sensory stimuli which strengthen the feeling of experiencing “the other”. The mentioned examples are characterized by originality of the form and – to some extend – diversity of materials. Insofar as, however, the formal solutions considerably differ from each other, we principally observe the pursuit of creating forms that help individualize the experience of death.
Unfolding Margaret Maclean's Orihon-Format scrapbook in the Royal Ontario Museum Collection: a focus on context, preservation and access
