From Three-Dimension to Two-Dimension: The Formation of Henri Matisse’s Painting Style

Through his life as a pupil in his early years and the transformation into a Fauve (wild beast), Henri Matisse learnt that he must forgo the traditional techniques of the masters and understand art in his own way. He first replaced the color scheme in his paintings with purer colors and clearer outlines of color ranges; in his later life, he devoted himself to two-dimensional coloring and finally to two-dimensional paper cut-outs. Therewith, a unique style brought forth by Henri Matisse took shape, ushering the diversification of the drawing medium. Since then, paintings are no more confined to rigid classicism, which only explores the relationship between colors in sketch-based three-dimensional spaces, but a reflection of the painters’ scrutiny of the nature of painting.

Aspects du vitrail d’après l’Abbé Suger et Henri Matisse

De prime abord, cela peut sembler étrange de comparer les vues et les idées de deux personnalités dont les vies sont séparées par presque 1000 ans : d’un côté l’Abbé Suger (1081–1151), de l’autre Henri Matisse (1869–1854). Ce n’est pas seulement un immense intervalle qui les sépare, mais également leurs fonction et position dans la société. Suger, éduqué dès l’âge de dix ans à l’Abbaye Saint-Denis, avait comme compagnon de classe Louis Capet, couronné roi de France en 1108. Suger devint secrétaire de l’abbé Adam de Saint-Denis et par la suite également conseiller du roi. En 1122, élu abbé de Saint-Denis, Suger n’était pas seulement la personnalité avec le plus grand pouvoir ecclésiastique en France, mais bien plus celui qui avait, après le roi lui-même, la plus grande influence politique dans le royaume. L’agrandissement de l’église de Saint-Denis lui valut la réputation, non pas d’avoir inventé le style gothique, mais de l’avoir systématisé ainsi que d’avoir fait usage du vitrail d’une façon jusqu’alors inconnue par son effet resplendissant et novateur. Henri Matisse était, en son temps et pour sa génération, une personnalité phare, qui comptait, avec Pablo Picasso, parmi les plus grands artistes. Si l’on en juge d’après sa carrière artistique, il n’était pas évident qu’il se consacrât vers la fin de sa vie au vitrail. Mais lors de la création de la chapelle de Notre-Dame-du-Rosaire (1947/1952) à Vence, ce fut pourtant ce médium artistique qui déclencha tout un processus qui mena à la conception et à la construction de cet édifice. En tant que néophyte en la matière, il dut se battre contre les des matériaux ingrats, jusqu’à ce qu’il réussisse à leur imposer sa volonté et sa vision artistique.

Matisse agora é uma menina e mora em Nova Iguaçu: Imagens que pensam o cotidiano escolar

A partir da visita a uma exposição do artista moderno Henri Matisse, o artigo percorre a comunicação trocada em uma rede social entre um professor e uma graduada em Pedagogia, para dar um sentido político e estético a três imagens encontradas em um banheiro feminino de uma escola pública da Baixada Fluminense/RJ. Paulo Freire e Etienne Samain são utilizados, respectivamente, como referência para uma concepção estética da educação e uma compreensão das imagens como objetos pensantes, o que nos permite admitir, no caso estudado, a pichação escolar como criação e emergência do gênero para uma nova vista da vida nas escolas e outro reconhecimento dos educados, como também artistas e políticos que interpelam o seu tempo.

Ο Tériade ως τεχνοκρίτης και εκδότης

Αντικείμενο μελέτης και ανάλυσης της διδακτορικής διατριβής αποτελεί η δράση και το έργο του ελληνικής καταγωγής τεχνοκρίτη και εκδότη τέχνης Tériade (Στρατής Ελευθεριάδης, 1897-1983), ο οποίος διέγραψε μια σημαντική πορεία στον παρισινό κόσμο της τέχνης από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Θέτοντας στο επίκεντρο της ανάλυσης το ερώτημα πώς η σταδιοδρομία του Tériade εγγράφεται στον κόσμο της τέχνης του 20ού αιώνα, η ιστορική προσέγγιση της διατριβής εμπλουτίζεται με τη χρήση μεθοδολογικών εργαλείων από την κοινωνιολογία και την κοινωνιολογία της τέχνης, κυρίως των εννοιών της μεσολάβησης, των κοινωνικών δικτύων και του συμβολικού και οικονομικού κεφαλαίου. Μέσα από τα κείμενά του στον μεσοπολεμικό παρισινό καλλιτεχνικό τύπο και κυρίως μέσα από τις εκδόσεις του Verve, που ιδρύθηκαν το 1937, και εκμεταλλευόμενος ένα ισχυρό επαγγελματικό δίκτυο που δημιούργησε, ο Tériade λειτούργησε ως ένας σημαντικός μεσολαβητής της μοντέρνας τέχνης που συνεργάστηκε και προώθησε καλλιτέχνες όπως οι Henri Matisse, Pablo Picasso, Henri Laurens, Marc Chagall, Fernand Léger και Joan Miró, οι οποίοι ανταποκρίνονταν στο αισθητικό ιδεώδες του. Το ιδεώδες αυτό συνίστατο σε μια μετακυβιστική αισθητική και συγκεκριμένα σε εκείνο που ο ίδιος αποκαλούσε λυρική πλαστικότητα, έναν συγκερασμό των καθαρών μορφοπλαστικών ιδεών με το συναίσθημα του καλλιτέχνη. Την αντίληψη αυτή τη διαμόρφωσε ως νεαρός τεχνοκρίτης και την υλοποίησε αργότερα μέσα από τις επιλογές και τη στρατηγική του ως εκδότης, όταν πια οι καλλιτέχνες με τους οποίους συνεργαζόταν καθιερώθηκαν ως ο κλασικός κανόνας του μοντερνισμού. Η διατριβή αποτελείται από τέσσερα μέρη. Στο πρώτο παρουσιάζονται και αξιολογούνται τα μεθοδολογικά ερμηνευτικά εργαλεία της διατριβής. Το δεύτερο είναι αφιερωμένο στη δράση και τις ιδέες του Tériade ως τεχνοκρίτη, καθώς και στη συγκρότηση του επαγγελματικού του δικτύου. Θέμα του τρίτου μέρους είναι η εκδοτική δραστηριότητα του Tériade, η οποία αναλύεται σε ό,τι αφορά τόσο την αισθητική πτυχή όσο και τα δίκτυα μέσω των οποίων διαμορφωνόταν και διακινούνταν η μοντέρνα τέχνη και την ανταλλαγή συμβολικού και οικονομικού κεφαλαίου ανάμεσα στα μέλη τους. Στο τέταρτο μέρος αναλύονται η αναγνώριση της οποίας έτυχε ο Tériade στα ύστερα χρόνια του βίου του και η υστεροφημία του, καθώς και ο «επαναπατρισμός» του μέσω της ίδρυσης του Μουσείου Θεόφιλου και του Μουσείου-Βιβλιοθήκης Στρατή Ελευθεριάδη- Tériade στη Λέσβο. Συνολικά, στη διατριβή χρησιμοποιείται η περίπτωση του Tériade για να αναδειχθεί η σημασία του ρόλου των μεσολαβητών και των δικτύων στην παραγωγή και τη διακίνηση της μοντέρνας τέχνης, καθώς και οι περίπλοκες σχέσεις αλληλεπίδρασης και αλληλεξαρτήσεων μεταξύ των διαφόρων παραγόντων του κόσμου της τέχνης στη βάση αισθητικών αρχών αλλά και της επίτευξης στόχων όπως η οικονομική επιτυχία και η κοινωνική αναγνώριση.

MATISSE E A RELIGIÃO DA ARTE

Ao se aproximar dos oitenta anos de idade, o artista plástico Henri Matisse embarca com um frade dominicano no projeto de construção de uma capela na região francesa dos Alpes Marítimos. A empreitada gera resistências entre diversos artistas e religiosos, preocupados respectivamente com a contaminação da arte de vanguarda pelo conservadorismo católico e com a profanação modernista da arte sacra. Neste artigo, analiso a construção da Capela do Rosário (1947-1951) como caso-chave para explorar os efeitos do consórcio entre arte e religião promovido por Matisse em dois planos simultâneos e complementares. No primeiro, investigo como a composição entre os vocabulários e práticas religiosas e artísticas potencializa a construção da obra de Matisse, gerando repercussões na própria vida do artista. No segundo, apuro como essa associação produz um tensionamento do princípio moderno e secular de separação entre as esferas da arte e da religião, iluminando os termos dessa separação. O percurso realizado em pesquisa de campo na França e análise de diferentes fontes documentais revela que a religião (seja ela o catolicismo, um espiritualismo difuso ou outras manifestações sagradas) adquire o estatuto de procedimento articulador através do qual o artista constrói sua obra e através dela a si mesmo.