Η ιογενής εγκεφαλοπάθεια και αμφιβληστροειδοπάθεια (Viral Encephalopathy and Retinopathy, VER) είναι μία νευροπαθολογική νόσος των ψαριών που έχει θεωρηθεί ως η πιο σοβαρή ιογενής απειλή στην εκτροφή ειδών θαλασσινού νερού στην περιοχή της Μεσογείου. Αιτιολογικός παράγοντας της νόσου είναι ένας RNA-ιός, που ανήκει στο γένος Betanodavirus της οικογένειας Nodaviridae (Carstens et al., 2000). Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η μελέτη στοιχείων επιδημιολογίας των Betanoda-ιών σε άγρια και εκτρεφόμενα είδη ψαριών και δίθυρων που απαντώνται στα ελληνικά θαλάσσια ύδατα και η διερεύνηση πτυχών της παθογένειας του ιού σε ένα εξαιρετικά ευαίσθητο είδος, το ευρωπαϊκό λαβράκι, Dicentrarchus labrax. Για το σκοπό αυτό διενεργήθηκαν πειραματισμοί που περιγράφονται σε δύο κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο παρατίθενται αναλυτικά οι δειγματοληψίες που πραγματοποιήθηκαν για τον εντοπισμό του ιού σε άγριους και εκτρεφόμενους πληθυσμούς και το πρωτόκολλο της δοκιμής real-time PCR που χρησιμοποιήθηκε για την ανίχνευση γενώματος Betanoda-ιών. Τα αποτελέσματα φανέρωσαν ότι μεγάλο εύρος ειδών τελεόστεων ιχθύων και δίθυρων αποτελούν ξενιστές Betanoda-ιών και συγκεκριμένα στελεχών που στην πλειοψηφία τους κατατάσσονται στον γενότυπο RGNNV. Ο ιός εντοπίστηκε σε 10 είδη για πρώτη φορά διεθνώς, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανίχνευση ενός RGNNV/SJNNV ανασυνδυασμού σε σαφρίδι. H φυλογενετική ανάλυση των αλληλουχιών τμήματος του γονιδίου της πολυμεράσης (pol) και της καψιδιακής πρωτεΐνης (cp) του ιού στα θετικά δείγματα, κατέδειξε ότι η γενετική παραλλακτικότητα μεταξύ των απομονώσεων ήταν μικρή, ακόμα και μεταξύ άγριων και εκτρεφόμενων πληθυσμών διαφορετικών περιοχών αλίευσης. Το γεγονός αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι πολλά είδη άγριων ψαριών αποτελούν δεξαμενή του ιού RGNNV, από όπου ο ιός μπορεί να μεταδοθεί στα ευαίσθητα, ελεύθερα ή εκτρεφόμενα, είδη. Στο δεύτερο κεφάλαιο αξιολογήθηκε η λοιμογόνος ικανότητα και διασπορά του ιού Red-spotted Grouper Nervous Necrosis Virus (RGNNV) στον οργανισμό, μετά από ενοφθαλμισμό του ιού στον οφθαλμό, τα βράγχια, την πλευρική γραμμή και τον οισοφάγο ιχθυδίων ευρωπαϊκού λαβρακιού, Dicentrarchus labrax. Η εκδήλωση θνησιμότητας και κλινικής συμπτωματολογίας τυπικής ιογενούς εγκεφαλοπάθειας και αμφιβληστροειδοπάθειας σε συνδυασμό με την παρατήρηση κενοτoπιώδους εκφύλισης στον εγκέφαλο και τον αμφιβληστροειδή και την ανίχνευση του ιικού γενώματος σε ιστούς λαβρακιών από όλες τις πειραματικές ομάδες, υποδηλώνουν ότι ο ιός RGNNV εισέρχεται στον οργανισμό μέσω πολλών διαφορετικών οδών. Παρόλο που ο αρχικός εντοπισμός και το μοτίβο διασποράς του στους ιστούς διέφερε μεταξύ των πειραματικών ομάδων, η εξάπλωση του ιού RGNNV στον εγκέφαλο και τον οφθαλμό φαίνεται ότι επιτυγχάνεται νευρογενώς. Ιαιμία εκδηλώθηκε μόνο μετά την εγκατάσταση της μόλυνσης στον εγκέφαλο και ενώ ο ιός είχε ήδη ανιχνευθεί σε νευρικούς ιστούς.
Identification of the major capsid protein of erythrocytic necrosis virus (ENV) and development of quantitative real-time PCR assays for quantification of ENV DNA
