A15374 Genetic Variant of Human Cholesterol Ester Transfer Protein (CETP) Raises HDL levels and Is Associated with Increased Risk for Large Vessel and Small Vessel Stroke in Chinese Patients

Na rutynowo wykonywany w celu oceny ryzyka sercowo-naczyniowego profil lipidowy składają się oznaczenia/wyliczenia stężenia w surowicy/osoczu cholesterolu całkowitego (TC), cholesterolu lipoprotein o dużej gęstości (HDL-C), cholesterolu lipoprotein o małej gęstości (LDL-C), triglicerydów (TG) oraz cholesterolu nie-HDL (nie-HDL-C), chociaż wciąż największe znaczenie ma stężenie LDL-C, zarówno w rozpoznawaniu, predykcji jak i monitorowaniu przebiegu i leczenia zaburzeń lipidowych [1, 2, 3, 8]. Wyniki tych oznaczeń/wyliczeń pośrednio i w przybliżeniu odzwierciedlają zawartość we krwi odpowiednich lipoprotein. Szczególne znaczenie w laboratoryjnej ocenie gospodarki lipidowej i ryzyka postępu miażdżycy ma ilościowe oznaczenie zawartości we krwi lipoprotein o działaniu aterogennym: LDL, lipoproteiny (a) [Lp(a)] oraz remnantów chylomikronów (CM) i remnantów lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL) [2, 3]. Stąd profil lipidowy, określający jedynie zawartość LDL, powinien być uzupełniany, jeśli tylko jest to możliwe, o wykonywanie zgodnie ze wskazaniami oznaczeń Lp(a) oraz remnantów CM i remnantów VLDL. Lipoproteiny stanowią rodzinę wielkocząsteczkowych struktur złożonych z „koperty”, zawierającej fosfolipidy i wolny cholesterol oraz rdzenia złożonego z TG i estrów cholesterolu. Lipidowa część jest związana ze swoistymi białkami – apolipoproteinami (apo), które determinują fizyczne i biologiczne właściwości lipoprotein. Lipidy i białka nie są ze sobą związane kowalencyjnie. Struktura lipoprotein jest utrzymywana w większości przez hydrofobowe interakcje pomiędzy niepolarnymi komponentami lipidów oraz białek. Klasyfikacja lipoprotein odzwierciedla zarówno rozmiar ich cząstek, jak i gęstość w wodnym środowisku osocza, a także zawartość apolipoprotein (ryc. 1). Bogate w triglicerydy CM, VLDL oraz remnanty CM i remnanty VLDL wykazują gęstość poniżej 1,006 g/ml. Pozostałe lipoproteiny o gęstości powyżej 1,006 g/ml to LDL, HDL oraz Lp(a). System transportu lipidów z udziałem lipoprotein spełnia dwie podstawowe funkcje: ––transport triglicerydów z jelit i wątroby do tkanki tłuszczowej i mięśni (szlak jelitowy); ––dostarczanie do tkanek obwodowych cholesterolu, niezbędnego do formowania błon komórkowych, biosyntezy hormonów steroidowych a także do wątroby w celu syntezy kwasów żółciowych (szlak wątrobowy) (ryc. 2). null ABC A1 – zależny od ATP transporter A1, CETP – białko transportujące estry cholesterolu, EL – lipaza śródbłonkowa, HL – lipaza wątrobowa, LCAT – acylotransferaza lecytyna: cholesterol, LPL – lipaza lipoproteinowa, PLTP – białko transportujące fosfolipidy, TG – triglicerydy. TG pokarmowe są w jelicie hydrolizowane do wolnych kwasów tłuszczowych (WKT), mono – i diglicerydów, wchłanianych wraz z egzogennym cholesterolem do enterocytów, w których powstają transportujące je CM, docierające przez układ chłonny do krwi krążącej. Lipaza lipoproteinowa (LPL) związana ze śródbłonkiem kapilar tkanki tłuszczowej i mięśniowej hydrolizuje zawarte w nich TG do glicerolu i WKT, z wytworzeniem remnantów CM zawartych w lipoproteinach o pośredniej gęstości (IDL). Endogenne TG są syntetyzowane w hepatocytach i tam razem z cholesterolem i apolipoproteinami (apoB 100, apoE, apoC) są budulcem dla VLDL wydzielanych do krwi, gdzie pod działaniem lipazy śródbłonkowej (EL; ang. endothelial lipase) powstają ich remnanty (IDL). LDL powstają z IDL przy udziale lipazy wątrobowej (HL; ang. hepatic lipase) i są wzbogacone cholesterolem z HDL przy udziale białka transportującego estry cholesterolu (CETP; ang. cholesterol ester transfer protein). Cząstki HDL powstają w wątrobie i jelicie oraz w toku degradacji CM i VLDL, z ich powierzchniowych fosfolipidów i wolnego cholesterolu. Wolny cholesterol jest pobierany z komórek obwodowych (w tym makrofagów w ścianie naczyniowej) przez nowopowstałe HDL (ang. nascent-HDL) i HDL3, z udziałem zależnego od ATP transportera ATP-A1 (ABCA1; ang. ATP binding cassette transporter A1) wiążącego się z apoA-I, a następnie estryfikowany przy udziale osoczowego enzymu acylotransferazy lecytyna:cholesterol (LCAT). Estry cholesterolu są transportowane przez dojrzałe HDL2 wiązane przez receptor SR-B1 hepatocytów, gdzie są wykorzystane w syntezie kwasów żółciowych. Jest to tzw. bezpośredni mechanizm zwrotnego transportu cholesterolu. W tzw. mechanizmie pośrednim CETP przenosi je z HDL do zawierających apoB lipoprotein z wymianą na TG. Lipoproteiny zawierające apoB są wychwytywane przez wątrobę za pośrednictwem receptorów LDL, a także innych błonowych receptorów (receptor VLDL, receptor apoE). Hydroliza TG w HDL2 przez HL prowadzi do powstania HDL3 (ryc. 2). Dostępne aktualnie metody analityczne dają jedynie pośredni, przybliżony wgląd w przemiany zarówno cholesterolu i TG, jak i w metabolizm i funkcje lipoprotein. Diagnostyka zaburzeń gospodarki lipidowej stanowi w praktyce klinicznej część oceny i kontroli ryzyka miażdżycy oraz związanych z nią chorób sercowo- naczyniowych. Stąd głównym celem diagnostyki laboratoryjnej dyslipidemii, definiowanej jako stan, w którym stężenia lipidów i lipoprotein we krwi odbiegają od wartości pożądanych, jest ocena zawartości we krwi lipoprotein o działaniu aterogennym. Metodyczne podejście do badania lipoprotein jest obecnie zróżnicowane – można ich zawartość we krwi oznaczać bezpośrednio jako liczbę cząstek [LDL-P, HDL-P, Lp(a)-P] lub ich stężenie, bądź też oceniać w sposób pośredni poprzez oznaczanie stężenia składników poszczególnych lipoprotein – cholesterolu lub apolipoprotein (apoB, apoA-I).

Download Full-text

Streptozotocin-induced increase in cholesterol ester transfer protein (CETP) and its reversal by insulin in transgenic mice expressing human CETP

Canadian Journal of Physiology and Pharmacology ◽

10.1139/y03-093 ◽

2003 ◽

Vol 81 (10) ◽

pp. 997-1004 ◽

Cited By ~ 3

Author(s):

Sukhinder Kaur Cheema ◽

Fariborz Rashid-Kolvear

Keyword(s):

Transgenic Mice ◽

High Density Lipoprotein ◽

High Density Lipoprotein Cholesterol ◽

Cholesterol Ester ◽

Density Lipoprotein ◽

Cholesterol Ester Transfer Protein ◽

High Density ◽

Lipoprotein Cholesterol ◽

Transfer Protein ◽

Transfer Activity

High plasma triacylglycerol and low high-density lipoprotein levels are risk factors for cardiovascular disease in diabetes. Plasma high-density lipoprotein levels are regulated by cholesterol ester transfer protein (CETP). The regulation of CETP under diabetic conditions is not clear, and this is due to a lack of appropriate models. We used transgenic mice expressing human CETP to study the regulation of this protein under type-1 diabetic conditions and further investigated whether insulin reverses the effect of diabetes. Mice expressing human CETP under the control of its natural flanking region and age-matched littermates not expressing this protein were made diabetic by injecting streptozotocin, and the reversal of diabetes was assessed by injecting insulin. The plasma total cholesterol, low-density lipoprotein-cholesterol, and triacylglycerol concentrations were elevated, whereas high-density lipoprotein-cholesterol concentrations were reduced after the onset of diabetes. Insulin injection partially recovered this effect. The plasma cholesterol ester transfer activity, CETP mass, and hepatic CETP mRNA abundance were significantly higher in diabetic mice that were partially restored by insulin administration. There was a strong correlation between high-density lipoprotein-cholesterol concentrations and cholesterol ester transfer activity. These results suggest that an increase in CETP under diabetic conditions might be a major factor responsible for increased incidence of diabetes-induced atherosclerosis.Key words: transgenic mice, streptozotocin-induced diabetes, cholesterol ester transfer protein.

Download Full-text