Bronisław Malinowski and Stanisław Ignacy Witkiewicz: Journey to the Polish Sources of Modern Anthropology

International audience In 1967, Bronisław Malinowski’s daughter published part of the journal that he kept from 1908 to 1918, as A Diary in the Strict Sense of the Term. Malinowski had never intended these personal reflections, recorded during his expeditions to Mailu and the Trobriand Islands between 1914 and 1918. They became the subject of discussions and polemics. The “triviality” of the issues addressed in the Diary astonished many readers and led some critics, such as anthropologist Clifford Geertz, to conclude that the author was a “hypochondriacal narcissist.” This paper takes up several themes that arise in the debate surrounding Malinowski’s Diary in confrontation with Stanisław Ignacy Witkiewicz’s autobiographic novel 622 Downfalls of Bungo written in 1910‑1911. Witkiewicz, the Polish novelist, playwright, and artist, was a very close friend of Malinowski’s and took part in one of the anthropologist’s field expeditions. This article reconsiders Malinowski’s journal and explores the impact of Polish culture on modern anthropology. It also proposes a new perspective on the resonance of the Diary and attempts to dispel some of the misconceptions surrounding its interpretation. Le Journal d’ethnographe de Bronisław Malinowski, compilation de notes non destinées à la publication, réunies pendant les séjours de l’anthropologue sur l’île Mailu et les îles Trobriand entre 1914 et 1918, a suscité de nombreuses polémiques au moment de sa publication posthume en 1967. La trivialité des préoccupations du futur grand anthropologue n’a pas manqué de choquer et a valu à l’auteur d’être qualifié de « narcisse hypocondriaque » par Clifford Geertz. Cet article se propose de reprendre le débat sur le Journal d’ethnographe à la lumière du roman de jeunesse de Stanisław Ignacy Witkiewicz, Les 622 chutes de Bungo (écrit en 1910/1911). S.I. Witkiewicz, peintre, dramaturge et romancier, était alors lié avec Malinowski par une grande amitié et l’a accompagné au début de son expédition en 1914. Une telle relecture du Journal d’ethnographe permet de reconsidérer l’apport de la culture polonaise à la charte de l’anthropologie moderne et de dénouer certains malentendus que le Journal a pu susciter. W roku 1967 córka Bronisława Malinowskiego opublikowała pod tytułem A Diary in the Strict Sense of the Term część dziennika, prowadzonego przez antropologa w latach 1908‑1918 i nieprzeznaczonego przez samego autora do publikacji. Notatki te, pochodzące z okresu pobytów antropologa na wyspie Mailu oraz na wyspach Trobrianda w latach 1914‑1918 stały się przedmiotem licznych komentarzy i polemik. «Trywialność» problematyki Dziennika zdumiała wielu spośród jego czytelników, prowadząc na przykład Clifforda Geertza do stwierdzenia, że autor ujawnia się tam jako «hipochondryczny narcyz». Artykuł podejmuje niektóre wątki debaty na temat Dziennika Malinowskiego w świetle 622 upadków Bunga, pisanej w latach 1910‑1911 autobiograficznej powieści Stanisława Ignacego Witkiewicza. Witkacy, połączony od czasów młodzieńczych wielką przyjaźnią z Malinowskim, wziął udział w pierwszym etapie jednej z wypraw badawczych antropologa. Tego rodzaju lektura ma pozwolić na ponowne przemyślenie wkładu kultury polskiej w nowoczesną antropologię, a jednocześnie rozwiać pewne nieporozumienia, związane z dotychczasowymi interpretacjami Dziennika.