MANAGING BANKING INDUSTRY CHANGES UNDER THE COVID 19 PANDEMIA

The success of a change is valorized by a new state, and whether it will occur depends on several influential factors: environment, management, knowledge, the will to change, resistance to change, entrepreneurial spirit, motivation, risk. Managing change and making the right decisions is much easier when the path ahead of the manager is known. In contingencies, such as the global pandemic, Covid 19, banks' readiness to respond to challenges and manage change that threatens to overcome them is evident, which is the subject of this research. The aim of the research is to show the importance of banks in the course of starting to reorganize themselves and manage changes in a way that will enable them to survive in the market. For those banks that were not ready for changes, new business opportunities and customer satisfaction were lost, and employees were inefficient.

INOVACIJE I KONKURENTSKA PREDNOST U USLOVIMA GLOBALIZACIJE

Promena je preduslov opstanka meĎu pojedinačnim ljudskim bićima, što je još više izraženo u organizacijama koje oni stvaraju i u kojima rade. Jednostavno rečeno, ako neka organizacija ne menja ono što nudi svetu –svoje proizvode ili usluge – i način na koji stvara i isporučuje ono što nudi, organizacija neće opstati. Pritisak za stalnom inovacijom znači da je kreativnost ključni izvor. Inovacija, tehnološke prednosti i konkurentska prednost su povezane složenim i multidimenzionalnim odnosima. Zahtevi za organizacionom inovacijom i tehnološkom prednošću povećavaju osnovne komponente konkurentske strategije mnogih preduzeća. Većina firmi se suočava sa ozbiljnim konkurentskim izazovima zahvaljujući užurbanom razvoju i nepredvidivosti promene tehnologije. Industrije koje zavise od visoko-sofisticiranih tehnologija i preduzeća angažovana u meĎunarodnoj konkurenciji su posebno ranjiva zbog potrebe za stalnom i brzom modifikacijom karakteristika svojih proizvoda i načina na koji vode poslovne aktivnosti.

MANAGEMENT OF THE COMPANY'S FINANCES WITH THE OBJECTIVE OF ESTABLISHING SUSTAINABLE CONTINUOUS LIQUIDITY AND FINANCIAL STABILITY UNDER GLOBAL PROCESSES

Globalization, in its current form, represents a new dynamic complex, especially when it comes to its implications for the economy and business of economic entities. It manifests its implications not only through competition, but also through economic growth and development. A modern company should provide adequate management that is able to create and develop comparative advantages that will enable it to be actively involved in global market flows. Global changes have conditioned a new way of doing business, and thus a significant turn in the approach to financial management. This has led to changes in the basic economic settings and criteria for successful management and business. The financial position of a company is one of the indicators of the company's success to function in a global and turbulent market environment. Starting from this fact, a practical treatment of this problem and analytical indicators of the financial position of the three dependent production companies operating within the MH Elektroprivreda Republike Srpske will be done. The aim of the research is to show the extent to which the management of these companies has accepted the requirements of global economic processes and adapted their business to them. That is, whether financial management provides a satisfactory level of liquidity and financial stability of these three companies.

THE USE OF CRYPTOCURRENCY AS A PAYMENT INSTRUMENT IN THE REPUBLIC OF SERBIA

Changes in the payment systems of some countries, initiated by the use of cryptocurrencies, have opened up many dilemmas in the economic literature. Although knowledge of this phenomenon has not been yet sufficiently crystallized, some states managed to regulate its use. In this paper, we investigate whether cryptocurrencies can be considered аs а currency, which has drawn increasing attention from regulators who are concerned about tax, insurance and other consequences related to the legal treatment of cryptocurrencies. The subject of the paper is to analyze the history, characteristics and level of cryptocurrency regulation in the world. The aim of the paper is to analyze the possibilities for regulating cryptocurrencies in the Republic of Serbia through the analysis of countries where the use of cryptocurrencies is legal.

GRANICE RASTA I EVROPSKI FIDUCIJARNI NOVAC

U ovom radu razmatramo fenomen rasta na globalnom nivou, apostrofirajući usporavanje i (granice) rasta BDP Zapada. Komparacijom SAD kao najzrelije ekonomije na svijetu, Kine kao novog hegemona, zemalja OECD-a, zatim zemalja BRICS-a, te ostatka svijeta, predočava se rast i nejednaki razvoj pet ,,regionalnih budućnosti,” globalnog svijeta. Pored imanentnih ekonomskih razloga zaostajanja zapadnih ekonomija i društava, krize strukture i funkcionisanja demokratskog kapitalističkog sistema, i ekološke granice održivosti, ističemo i dva neekonomska momenta, kraj liberalizma kao fundamentalne ideologije zapadnog svijeta i gubitak povjerenja kao temeljne moralne kategorije. Prema prognozama futurista, Zapad je posustao, finansijski sistem je oštećen, oporavak je spor i neizvjestan. Predmet razmatranja su: paradigma rasta, vjera u trajni napredak, kraj liberalizma i gubitak povjerenja, oporavak zapadnih ekonomija, neke mjere monetarne politike, te Evropski prekarni novac i usporavanje rasta evrozone. Monetarna ekonomija evra kao dogovorene jedinstvene valute izazvala je snažne promjene u evrozoni i Evropskoj uniji uhvaćenoj u ,,zamku.” Ekonomija evra, izmeĎu ostalog, odgovorna je za oštru podjelu zemalja članica evrozone na zemlje suficita i zemlje deficita, te krizu evrozone, stagnaciju i usporavanja (neekonomskog) rasta.

STRATEGIJA UPRAVLJANJA BANKARSKIM SISTEMIMA U ZEMLJAMA CENTRALNE I ISTOČNE EVROPE U USLOVIMA GLOBALIZACIJE

Finansijska kriza je negativno uticala na sve zemlje sveta u uslovima globalizacije sa različitim intezitetom, bez razlike da li se radi o višem ili nižem nivou razvijenosti i različitim privrednim strukturama. U uslovima globalizacije u zemljama u tranziciji izvršena je reforma bankarskog sistema i na taj način je započeto stvaranje novog finansijskog tržišta. MeĎunarodni monetarni fond uzeo je aktivno učešće u procesu tranzicije zemalja istočne Evrope pružanjem saveta i odobravanjem finansijskih aranžmana. Razvijene zemlje sveta su radi prevazilaženja svetske finansijske krize primenile mere nestandardne monetarne politike.Zemlje centralne i istočne Evrope su u odreĎenom delu pored opšteg korporativnog identiteta (naziv banke, skraćenog imena, zaštitnog znaka i slogana banke) primenjivale i kvalitativna obeležja korporativnog identiteta (imidž, reputacije i gudvila) banke. Ulaskom u 21. vek banke razvijenih zemalja sve više stavljaju naglasak na korporativnu kulturu i stil poslovanja banke. U praksi banaka najčešće su prisutne sledeće performanse: finansijske, marketing, menadžment performanse, performanse zaposlenih, poslovne filozofije, ugleda, reputacije i imidža banke. Analiza performansi banaka obuhvatila je 13 zemalja centralne i istočne Evrope podeljenih u tri grupe. Analizirane su performanse u vremenskom periodu od 2008-2018. godine koje se odnose na: učešće ukupne aktive u BDP-u, učešće ukupnih kredita u BDP-u, učešće ukupnog depozita u BDP-u i nivo adekvatnosti kapitala zemalja centralne i istočne Evrope. Analiza pokazuje da su dominantne banke zemalja centralne Evrope, a da se njima u odreĎenim performansama približavaju banke zemalja istočne Evrope (članice Evropske Unije i zapadnog Balkana).

APPLICATION OF CROWDFUNDING AS AN ALTERNATIVE SOURCE OF PROJECT FINANCING IN EU COUNTRIES - ASSUMPTIONS OF ITS DEVELOPMENT IN BOSNIA AND HERZEGOVINA AND CROATIA

A new economic trend in the financing of projects, start-ups, innovative projects and many other projects from various fields (music, film, games) is widespread today and its called crowdfunding or group financing. With the development of new technologies, and thus social networks around the world, it creates the possibility and potential advantage of associating around the world in raising funds in an alternative way. Crowdfunding can be organized in several forms or models. The basic division is the one that is carried out by the European Commission: Reward-based crowdfunding, Donation-based crowdfunding, Share-based crowdfunding and Investment-based crowdfunding. The crowdfunding market is constantly growing. As conditions for traditional funding become more stringent, crowdfunding could be a potential key to success. Prospects for the development of crowdfunding in Bosnia and Herzegovina and Croatia are reflected in the legal regulation of this method of financing, which would facilitate administrative work, reduce handling costs and create legal certainty. Following the established regulations, intensive attention should be dedicated to the promotion of crowdfunding and "raising awareness" of citizens, pointing out the possible benefits and advantages that it offers. This will take some time, so that in the foreseeable future, alternative financing of crowdfunding will gain in importance in Bosnia and Herzegovina and Croatia.

УЛОГА, МЈЕСТО И СЕРТИФИКОВАЊЕ УПРАВЉАЧКИХ РАЧУНОВОЂА

Много је питања у вези са улогом рачуновођа у ери глобализације, највеће достигнуте и растуће међународне покретљивости капитала, роба идеја и људи. Улога управљачког рачуновође је постала значајна, не само на корпоративном, већ и на националном нивоу, па и на међународном нивоу. Његово мјесто је превасходно претрпјело метаморфозу од припремача бројчаних извјештаја до високог специјалисте информационе подршке одлукама, пословног партнера менаџмента, интерног консултанта, организационог едукатора и сл. Сертификовање управљачких рачуновођа проистиче из схватања и потребе да то, одговорно занимање, буде лиценцног карактера повезано са врло високим образовним и стручним захтјевима у земљама развијенијег рачуноводства. У Босни и Херцеговини је предвиђено сертификовање рачуновођа и ревизора, док посебног сертификата за овлашћеног управљачког рачуновођу за сада нема. Рачуноводствена професија је развила своје етичке стандарде који су преузети и у Босни и Херцеговини, а који важе и за управљачке рачуновође. Међутим, специфична улога управљачког рачуноводства доводи до кодификације Стандарда етичког понашања за управљачке рачуновође од стране професионалних организација. Циљ рада је био да се истражи улога и мјесто управљачких рачуновођа, њихови изазови и перцепције јавности, као и сертификовање и етички стандарди за управљачке рачуновође у земљама развијеног рачуноводства и у Босни и Херцеговини. Резултати су показали да се стање у земљама напредног рачуноводства и у Босни и Херцеговини, значајно разликује, те је неопходно да Босна и Херцеговина унаприједи смјернице на које се ослања, преузме праксе других који су у тој области остварили значајан напредак и одреди циљеве којима треба да тежи.

UPRAVLJANJE PROMENAMA U BANKARSKOJ INDUSTRIJI POD UTICAJEM PANDEMIJE COVID 19

Uspešnost neke promene valorizuje se novim stanjem, a da li će do njega doći zavisi od više uticajnih faktora: okoline, upravljanja, znanja, volje za promenom, otpora promenama, preduzetničkog duha, motivacije, rizika. Upravljanje promenama i donošenje ispravnih odluka je mnogo lakše kada je poznat put koji se nalazi ispred menadžera. U nepredviĎenim situacijama, poput pandemije na globalnom nivou Covid 19, dolazi do izražaja spremnost banaka da momentalno odgovore na postavljene izazove i upravljaju promenama koje prete da ih preteknu, ukoliko odgovori ne budu adekvatni i blagovremeni, što je i predmet ovog istraživanja. Cilj istraživanja je da ukaže koliki je značaj da se banke u hodu počnu prestrojavati i upravljati promenama na način koji će im omogućiti opstanak na tržištu. Za one banke koje nisu bile spremne za promene, izgubljene su nove poslovne prilike, zadovoljstvo kupaca i zaposleni su bili neefikasni.

GROWTH LIMITS AND EUROPEAN FIDUCIARY MONEY

Тhis paper considers the phenomenon of global growth, emphasizing the slowdown and (limits) of the Western GDP growth. By comparing the United States as the most mature economy in the world, China as the new hegemon, the OECD countries, the BRICS countries, and the rest of the world, we show the growth and unequal development of the five "regional futures" of the global world. In addition to the imminent economic reasons for the backwardness of Western economies and societies, the crisis of the structure and functioning of the democratic capitalist system, and the ecological limits of sustainability, we emphasize two non-economic moments: the end of liberalism as a fundamental ideology of the Western world, and the loss of trust, which is a fundamental moral category. According to futurist forecasts, the West has slowed down, the financial system has been damaged, and the recovery is slow and uncertain. The following subjects are being considered: the growth paradigm, the belief in lasting progress, the end of liberalism and the loss of confidence, the recovery of Western economies, some monetary policy measures, and European fiduciary money and the slowdown of the growth in the Eurozone. The monetary economy of the euro as an agreed single currency has caused strong changes in the Eurozone and has “trapped” the European Union. The euro economy, among other things, is responsible for the sharp division of the Eurozone member states into surplus and deficit countries, and the Eurozone crisis, stagnation, and slowdown in economic (non- economic) growth.