Στην παρούσα διατριβή αναπτύχθηκαν δύο μέθοδοι απομόνωσης των πτητικών συστατικών από το μέλι. Η πρώτη αφορά στη εκχύλιση των ουσιών από υδατικό διάλυμα μελιού με τη βοήθεια των υπερήχων (ultrasound-assisted extraction, USE) και σαν εκχυλιστικό ένα σύστημα διαλυτών πεντάνιο:διαιθυλαιθέρας 2:1. Η δεύτερη είναι γνωστή ως μικροεκχύλιση στερεής φάσης (solid-phase microextraction, SPME) και αφορά στην απομόνωση των πτητικών συστατικών από τον υπερκείμενο χώρο του μελιού με τη βοήθεια κατάλληλης συσκευής. Η ίνα που χρησιμοποιήθηκε αποτελείται από τρεις φάσεις (DVB/CAR/PDMS), κατάλληλη για την απομόνωση ουσιών ποικίλης πολικότητας. Η μέθοδος USE οδηγεί στην απομόνωση ουσιών μεγάλου εύρους πολικότητας και πτητικότητας, δίνοντας μια αντιπροσωπευτική εικόνα των πτητικών συστατικών του μελιού. Επίσης, με τη διαδικασία αυτή παραλαμβάνονται και λιγότερο πτητικές ουσίες, ανάμεσα στις οποίες αναγνωρίστηκαν δυνητικοί βοτανικοί δείκτες. Στα θετικά της μεθόδου περιλαμβάνεται και ο σύντομος χρόνος που απαιτείται. Η μέθοδος SPME φαίνεται να πλεονεκτεί έναντι της προηγούμενης στο ότι δεν εκχυλίζονται ουσίες με μεγάλο μοριακό βάρος που θα μπορούσαν να ρυπάνουν τη στήλη του αέριου χρωματογράφου. Οι δύο αυτές μέθοδοι συγκρίθηκαν με δύο μεθόδους απόσταξης, τη μικροαπόσταξη με τη συσκευή Likens-Nickerson και την υδροαπόσταξη, οι οποίες μειονεκτούν κυρίως στο ότι προϋποθέτουν τη θέρμανση του δείγματος, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία πολλών παραπροϊόντων, αλλά και τη διάσπαση θερμικώς ευαίσθητων ουσιών. Ο σκοπός της διατριβής αυτής είναι η αναγνώριση ουσιών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως βοτανικοί δείκτες για τα μέλια της πορτοκαλιάς, του θυμαριού και του βαμβακιού. Ελήφθησαν δείγματα από 5 περιοχές στην περίπτωση της πορτοκαλιάς (Άρτα, Χανιά, Άργος, Λακωνία και Ιταλία) και 4 περιοχές στην περίπτωση του θυμαρίσιου μελιού (Κρήτη, Λέρος, Κάλυμνος και Κως). Αναφορικά με το μέλι πορτοκαλιάς, αναγνωρίστηκε πληθώρα ουσιών, κυρίως παράγωγα της λιναλοόλης, οι οποίες δε βρέθηκαν σε κάποιον άλλον τύπο μελιού. Η (Ε)-8-υδροξυλιναλοόλη αναγνωρίστηκε ως ο καλύτερος βοτανικός δείκτης, ενώ το έτερο ισομερές, η (Ζ)-8-υδροξυλιναλοόλη, μαζί με τις ουσίες (Ε)-2,6-διμεθυλο-6- υδροξυ-2,7-οκταδιενάλη, ανθρανιλικό μεθυλεστέρα, ινδόλιο, οξοϊνδόλιο, 8-δεκαεπτένιο, καφεΐνη και τα ισομερή της λιλακαλδεΰδης αποτελούν επίσης χαρακτηριστικές ουσίες και βρίσκονται σε σημαντική συγκέντρωση. Η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων οδήγησε στο σαφή διαχωρισμό των περιοχών προέλευσης των δειγμάτων, ειδικά δε αυτών από τη Λακωνία και την Ιταλία. Το θυμαρίσιο μέλι χαρακτηρίζεται από την παρουσία φαινολικών ουσιών, με τις ουσίες φαινυλακεταλδεΰδη, 3-υδροξυ-4-φαινυλο-2-βουτανόνη, 3-υδροξυ-1 -φαινυλο-2-βουτανόνη, 1-φαινυλο-2,3-βουτανοδιόνη, 3-υδροξυ-4-φαινυλο-3-βουτεν-2-όνη και φαινυλακετονιτρίλιο να είναι οι πιο χαρακτηριστικές. Η στατιστική ανάλυση επέτρεψε τον γεωγραφικό διαχωρισμό των περιοχών προέλευσης των δειγμάτων, ιδιαίτερα αυτά από την Κρήτη. Το μέλι από βαμβάκι επίσης χαρακτηρίζεται από φαινολικά συστατικά. Από το μέλι βαμβακιού και μόνο απομονώθηκαν οι ουσίες φαινυλοπροπανόλη, λιλιάλη, cis- και trans-π-μεθοξυκινναμωμικό οξύ, κωνιφεραλδεΰδη, irarcs-π-κουμαρικό οξύ, cis- και trans-3,4- διμεθοξυ-κινναμωμικό οξύ και φερουλικό οξύ, ενώ σε μεγαλύτερη συγκέντρωση από άλλα μέλια συναντάμε το φαινυλοξικό και φαινυλοπροπανοϊκό οξύ και το trans-κινναμωμικό οξύ μαζί με την αντίστοιχη αλκοόλη και αλδεΰδη. Εκτός από τα μέλια αυτά, μελετήθηκε μικρός αριθμός δειγμάτων και από άλλους τύπους μελιών και φαίνεται ότι δυνητικοί βοτανικοί δείκτες υπάρχουν για τα μέλια καστανιάς, ευκαλύπτου, κουμαριάς και ερείκης. Μικρή προσέγγιση έγινε στην επίδραση της θέρμανσης στο πτητικό προφίλ των μελιών πορτοκαλιάς και θυμαριού. Οι αναλύσεις έδειξαν ότι οι ουσίες που σχηματίζονται, τόσο ποιοτικά, όσο και ποσοτικά, είναι διαφορετικές στην περίπτωση διαφορετικών μελιών. Η καφεΐνη αποτελεί χρήσιμο βοτανικό δείκτη του μελιού πορτοκαλιάς, καθώς η παρουσία της δεν έχει αναφερθεί σε κανέναν άλλον τύπο μελιού. Για το σκοπό αυτό, αναπτύχθηκε μια απλή και σύντομη μέθοδος απομόνωσης, με το CH₂CI₂ σαν μέσο εκχύλισης. Η προέλευση της καφεΐνης του μελιού πορτοκαλιάς είναι το νέκταρ των εσπεριδοειδών. Η μέση συγκέντρωση της καφεΐνης στα ελληνικά δείγματα είναι 3,82 mg/Kg μελιού (1,02-7,95 mg/Kg), η οποία δε διαφέρει στατιστικώς σημαντικά από αυτή των μελιών της Ιταλίας (p=0,093).
A Simple Method for the Simultaneous Determination of Pharmaceuticals and Personal Care Products in River Sediment by Ultrasound-Assisted Extraction Followed by Solid-Phase Microextraction Coupled with Gas Chromatography–Mass Spectrometry
