Features of Semantic Structure of Dialectal Texts Concerning Important Historical Events of the Early Twentieth CenturyThis article analyses the semantic structure of dialectal texts concerning important historical events of the early twentieth century, describes the characteristics of their linguistic representation and presents dynamic aspects of sense formation. The analysed material comes from the older generation of respondents interviewed in the course of fieldwork conducted in 1990–2018 in the area of Ukrainian Eastern Slobodian dialects, i.e. in the far east of Ukraine (in terms of current administrative divisions – the Luhansk region).The semantic structure of oral memory texts under consideration is reflected in conceptual clusters characterised by semantic-logical features of processuality, actionality, temporality, agentivity, denotativity and axiology. These clusters include designations of phenomena and names of their referents, linked by subject relations into a comprehensive semantic complex, a nominative chain which reflects the semantic network of the text.The author argues that in the conceptual structure of a texteme concerning historical events of the early twentieth century we can distinguish central and secondary differential features. For example, the texteme holodivka (голодівка) ‘hunger, famine’ is characterised by such central differential features as ‘enumeration of plants that could be used as food’; ‘names of dishes that could be made without flour’; ‘overall assessment of the situation’; ‘enumeration of events that people had to endure’; ‘stories about how people survived in difficult conditions’; ‘how the dead were buried’; and such secondary differential features as ‘who was responsible for the famine in the country’. The components of this texteme also include reports of cannibalism, appropriation of someone else’s property and accusations against people who deprived villagers of food, guarded kolkhoz property so that nothing would be taken away, etc.These memory texts, stories in which users of dialects of the Luhansk region assess important social events of the early twentieth century, constitute one macrotext that condemns crimes against the nation – the resettlement of farmers to Siberia, coercive collectivisation, the Great Famine of 1933, alienation from anything that is Ukrainian. The evaluation of these events is mainly verbalised by means of exclamations, words expressing a strong emotional assessment.Cechy struktury semantycznej tekstów gwarowych dotyczących ważnych wydarzeń historycznych z początków XX wiekuW artykule przeanalizowano strukturę semantyczną tekstów gwarowych dotyczących ważnych wydarzeń społecznych z początków XX wieku, opisano cechy charakterystyczne ich reprezentacji językowej oraz dynamiczne aspekty kształtowania sensu. Analizowany materiał został zebrany drogą zapisów respondentów ze starszej grupy wiekowej w latach 1990–2018 na terenach występowania ukraińskich gwar wschodniosłobodzkich, to jest na dalekim wschodzie Ukrainy (według współczesnego podziału administracyjnego – w obwodzie ługańskim).Struktura semantyczna ustnych tekstów wspomnieniowych dotyczących ważnych wydarzeń historycznych z początków XX wieku znajduje odzwierciedlenie w blokach pojęciowych, charakteryzujących się semantyczno-logicznymi cechami procesualności, akcjonalności, temporalności, agentywności, denotatywności, aksjologiczności. Są to określenia samych zjawisk oraz nazwy ogółu denotatów, powiązane relacjami przedmiotowymi w całościowy kompleks semantyczny, łańcuch nominatywny, który odzwierciedla sieć semantyczną tekstu.Autorka dowodzi, że w strukturze pojęciowej tekstemu dotyczącego wydarzeń historycznych z początków XX wieku można wyodrębnić centralne i poboczne cechy dyferencyjne. Na przykład tekstem голодівка ‘głód’ charakteryzują takie centralne cechy dyferencyjne jak ‘wyliczenie roślin, które można było wykorzystać jako pokarm’; ‘nazwy potraw, które można było przyrządzić bez mąki’; ‘ogólna ocena sytuacji’; ‘wyliczenie zdarzeń, które musieli przeżyć ludzie’; ‘opowiadania o sposobach przetrwania ludzi w trudnych warunkach’; ‘jak chowano zmarłych’ oraz poboczne cechy dyferencyjne, np. ‘kto doprowadził państwo do głodu’. Wśród komponentów tekstemu występują także relacje o przypadkach kanibalizmu, wejściu w posiadanie cudzego mienia oraz oskarżenia wobec osób, które odbierały jedzenie mieszkańcom wsi, pilnowały, żeby nikt nie wziął niczego z kołchozu itp.Teksty wspomnieniowe, opowieści, w których użytkownicy gwar obwodu ługańskiego oceniają ważne wydarzenia społeczne z początków XX wieku, stanowią jeden makrotekst potępiający zbrodnie przeciwko narodowi – przesiedlenie rolników na Syberię, przymusową kolektywizację, Wielki Głód 1933 roku, wyobcowanie od wszystkiego co ukraińskie. Podstawowymi środkami werbalizacji oceny tych wydarzeń w tekstach są wykrzykniki, słowa wyrażające zdecydowaną ocenę emocjonalną.
Un Polonais au « Far East » : Asie fantôme. À travers la Sibérie sauvage (1898‑1905) de Ferdynand Ossendowski (1923)