Аннотация: Бул макалада санат-насыят ырларды жаштарга тарбия таалим берүүдө, адам болуп калыптануусуна өзгөчө орунга ээ. Акындык жанрда ыр түрүндө, комуздун коштоосунда же жөн гана ооз эки айтыш менен айтылган. Санат-насыят, терме мактоо ырлары менен жаштардан баштап улгайганга чейин акыл туюмун өстүрүп келген. Акындар эл аралап санат-насыят ырларын ырдашкан. Эл топтолгон тойлордо, жыйындарда тарбиялык мааниси бар ырларды көпчүлүккө жайылткан. Бул тарбиялык мааниси бар ырларды көпчүлүк өздөрүнүн балдарына тарбия берүүдө колдонушкан жана кулактарына сиңиришкен. Токтогулдун «Өмүр», «Карылык», «Насыят», «Санат», «Үлгү ырлар», «Нускалуу ырлар», «Терме», «Курдаштын көөнүн билип өт» деген философиялык ойлорго бай,
педагогикалык маңызы терең ырлары жөнүндө автор баяндайт. Токтогулдун чыгармачылыгындагы эң негизги концепция-адам эң жогорку турган кымбат нерсе, улуу идеал. Акындын өзүнүн адамды асыл зат катары жогору баалашы, ага өтө гумандуулук менен мамиле кылгандыгы улуулугу болуп саналары жөнүндө сңз болот.
Түйүндүү сөздөр: багыттоочу, гумандуулук, насыят, педагогикалык маңызы, санат, тарбиялоочу, терме, философиялык ойлор, элдик.
Аннотация: Назидательные и нравоучительные народные песни занимают особое место в деле воспитания молодежи и становлении их как личности. Песни исполнялись акынами как в сопровождении комуза, так и без него. В данной статье показано воспитательное значение нравоучительных песен Т. Сатылганова. Т. Сатылганов через свои песни, которые несли воспитательные, созидательные функции, передавал гуманистические идеи, распространял передовые мысли среди народных масс. Автор говорит о том, что песни Токтогула «Өмүр», «Карылык», «Насыят», «Санат», «Үлгү ырлар», «Нускалуу ырлар», «Терме», «Курдаштын көөнүн билип
өт» полны философских размышлений, педагогического содержания. Он раскрывает основную концепцию творчества Токтогула о том, что человек наивысшее, самое ценное существо, великий идеал. Так же автор подчеркивает, что слова песен Токтогула отличаются образностью, обладают эмоциональной силой и возвышенностью. Акын меткими и точными словами дает характеристику как
человеку, так и явлениям жизни. Каждый слушатель или читатель получает для себя из песен Токтогула жизненный опыт и делает выводы.
Ключевые слова: направляющий, гуманизм, назидание, педагогическое содержание, поучение, воспитательный, сборный, философские мысли, народный.
Abstract: Edifying and moralizing folk songs occupy a special place in the education
of young people and their formation as a person. The songs were performed by akyns both accompanied by komuz and without it. This article shows the educational value of the moralizing songs of T. Satylganov. T. Satylganov through his songs, which carried educational, creative functions, transmitted humanistic ideas, spread advanced thoughts among the masses. The author says that the songs of the Toktogul "Omur", "Karylyk", "Naziat", "Sanat", "Ulgu yrlar", "Nuscaluu, yrlar", "Terme", "Kurdashtyn konun bilip ot" complete philosophical reflection, and pedagogical content. He reveals the basic concept of creativity Toktogul that man is the highest, most valuable creature, the great ideal. The author also emphasizes that the words of the songs of Toktogul differ in imagery, have emotional power and sublimity. Akyn apt and precise words gives a description of both people and phenomena of life. Each listener or reader gets from the songs of Toktogul's life experiences and draws conclusions.
Key words: guide, humanism edification, teaching content, teaching educational,
general, philosophy, folk.
Representation of the Concept Jumo "God" in Mari Folk Songs
