Ceramic finds from the Byzantine fort of Gradina on the island of Žirje

Repeated excavations of the area of the early Byzantine fort on Žirje, an island in the Šibenik archipelago, resulted in recovery of a substantial amount of movable finds, predominantly pottery. Most finds date to the period of Justinian's reconquista in the mid-6th century when the fort was used, but there are also some artifacts of earlier or later dating (Iron Age, Hellenistic and early Imperial periods; medieval and postmedieval periods) whose presence is explained by continuous strategic importance of the fort position. Late antique material has been analyzed comprehensively in terms of typology. Dating and provenance contexts of the finds have also been determined. Presence of pottery from the main production centers that supplied the eastern Adriatic at the time has been attested. This refers in particular to the north African and Aegean-eastern Mediterranean area providing fine tableware and kitchen pottery, lamps and various forms of amphorae. On the other hand, participation of local workshops in supply of the Byzantine soldiers stationed in Gradina probably relates to prevailing forms of kitchenware.

Landscapes of sandy areas along a rainfall gradient (90-450 mm, average annual rainfall) in the south-eastern Mediterranean area, Israel

Dryland areas are regarded as highly sensitive to climatic changes. A positive relationship between average annual rainfall, and environmental factors (water availability, species diversity, etc.), is often assumed for areas with an average annual rainfall of 100-300 mm. However, the global climatological models fail to address an important issue. The above assumption disregards the fact that a climate change in some dry-land areas is not limited to climatic factors. It is often accompanied by a pronounced variability in surface properties, such as the deposition of loess in a wet climatic phase, and of sand during a dry climatic phase. Needless to say, the spatial variability of the new surface properties may have variable effects on water resources and related environmental variables. In addition, the climatic models, based on average annual rainfall, disregard the rainfall characteristics at the rain-shower level, which greatly influence the degree to which rainwater will percolate, or will be transformed into runoff, thereby significantly affecting the spatial redistribution of water resources. In other words, a climate change in dryland areas would be expected to have differential hydrological effects in a sandy area, a rocky area, or in a loess covered area. Differential spatial hydrological effects would be also expected within each of the areas listed above. The present manuscript deals with the complex relationships between average annual rainfall, and environmental variables in sandy areas, at three research sites, along a rainfall gradient of 90-450 mm, in the south eastern Mediterranean area, Israel. Data obtained clearly show that average annual rainfall is not a good indicator of water resources, and ecosystem structure, in each of the sites; and the controlling factors vary from one site to another.

MIS 5e sea-level proxies in the eastern Mediterranean coastal region

Mediterranean raised beaches were subject to Quaternary research since the early years of the 20th century. The uniqueness of a warm-loving molluscs fauna immigrating into the Mediterranean made the coastline a prime subject for studying Quaternary sea-level changes. Today, we have a detailed picture of this historically important coastline characterised by tectonically dormant coastal zone alternating with zones that are subject to subsidence or uplift. As part of the Word Atlas of last interglacial shorelines (WALIS) database we compiled 21 MIS 5e proxies for the for the eastern Mediterranean area available at http://doi.org/10.5281/zenodo.4274178 (Israel; Sivan and Galili, 2020) and at http://doi.org/10.5281/zenodo.4283819 (Turkey, Egypt, Tunisia; Mauz, 2020). All these datapoints are sea-level indicators of variable quality situated between −1 ± 4 m and 7 ± 2 m resulting in a reconstructed MIS 5e palaeo-sea level situated between −1 ± 4 m and 13 ± 10 m.

Pottery production and trades in south-eastern India: new insights from Alagankulam and Keeladi excavation sites

This research is part of a wider scientific Italian-Indo project aiming to shed lights on pottery fabrication and trade circulation in the South India (Tamil Nadu region) during Early Historical Period. The recent archaeological excavations carried out in Alagankulam, a famous harbour trading with the eastern and western world, and Keeladi, the most ancient civilization centre attested in Tamil Nadu region, provided numerous fragments of archaeological ceramics, including fine ware and coarse ware potteries. Up to the typological studies, different classes of potteries were recognised, suggesting the presence of local productions and possible imports and imitations. Studied materials include common Indian products, i.e. black-and-red table wares and water jugs, along with red slipped wares, rouletted ware, northern black polished ware, which provenance identification is still debated in the current literature. In fact, for long time, the misattribution of several ceramic classes has led to wrong interpretations of the complex commercial connections between India and the Western and Eastern Mediterranean area. In this perspective, the minero-petrographic and spectroscopic investigation of several ceramic fragments from the two investigated archaeological sites would fill these gaps and provide a systematic characterization of specific ceramic classes both locally manufactured and imported. The obtained results contribute to draw interesting short-range and long-range connections in Tamil Nadu area.

Molecular phylogenetic studies of Turkish boletes with emphasis on some recently described species

The paper presents the results of the first molecular phylogenetic assessment of ITS rDNA sequences of members of the family Boletaceae in Turkey. The still little-known species Neoboletus xanthopus and Rubroboletus demonensis are discussed based on Turkish records, which are second after their original description. Data suggest that N. xanthopus may be much more vari- able than currently known, especially what concerns the perceived distinguishing characters from N. erythropus. In addition, first collections of Rubroboletus lupinus s. l. in Turkey are also studied, showing some genetic distinction, seemingly related to the recently communicated from adjacent countries in the Eastern Mediterranean area. An updated key for identification of Turkish and extra-limital European boletes from the former Boletus s. l. is included, based on macroscopic and micro-morphological characters.

Optical, microphysical and physico-chemical properties of aerosols using in situ and remote sensing measurements in Athens Metropolitan and the Eastern Mediterranean area

Ο κύριος στόχος της διατριβής αυτής ήταν η μελέτη της συγκέντρωσης, των φυσικών ιδιοτήτων και της χημικής σύστασης των αιωρούμενων σωματιδίων και η συνεισφορά τους στον σχηματισμό των σύννεφων στην Ανατολική Μεσόγειο με έμφαση στην Μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας. Επίσης ο προσδιορισμός των ιδιοτήτων των αιωρούμενων σωματιδίων με νέες μεθόδους και η σύγκριση των μετρήσεων ανάμεσα σε επιτόπια όργανα και όργανα τηλεπισκόπησης. Η παρούσα περίληψη της διδακτορικής διατριβής περιέχει τρία κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζουμε την παρούσα κατάσταση της κατανομής μεγέθους και αριθμού των αιωρούμενων σωματιδίων σε σταθμούς αστικού υποβάθρου Κέντρου Πόλης (ΑΥΚΠ), αστικού υποβάθρου (ΑΥ) και σταθμούς αντιπροσωπευτικούς της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου (ΕΥ). Με βάση την ημερήσια διακύμανση των κατανομών και προηγούμενες μελέτες, οι κύριες πηγές αιωρούμενων σωματιδίων για τον σταθμό ΑΥΚΠ είναι η κυκλοφορία οχημάτων (πρόσφατες και γηρασμένες εκπομπές) και οι συγκεντρώσεις υποβάθρου της ευρύτερης περιοχής. Οι πηγές για τους σταθμούς ΑΥ περιλαμβάνουν πρόσφατες εκπομπές οχημάτων, πυρηνοποίηση νέων σωματιδίων, γηρασμένες εκπομπές οχημάτων, εκπομπές λόγω μαγειρέματος και συγκεντρώσεις υποβάθρου της ευρύτερης περιοχής. Οι πηγές για τον σταθμό ΕΥ περιλαμβάνουν τοπικές πηγές (γηρασμένο αεροζόλ από μαγείρεμα και άλλες δραστηριότητες που συνδέονται με τον τουρισμό και τις γειτονικές πόλεις στην Κρήτη) και την συγκέντρωση υποβάθρου της ευρύτερης περιοχής. Αναλύσαμε τις κατανομές μεγέθους και αριθμού αιωρούμενων σωματιδίων σε άθροισμα λογαριθμικών κατανομών τις οποίες κατόπιν χωρίσαμε με βάση ανάλυση ομάδων. Με βάση την υπόθεση ότι η ομάδα στην περιοχή συσσώρευσης αιωρούμενων σωματιδίων που αναγνωρίστηκε στον σταθμό ΕΥ περιέχει αυτά που μεταφέρονται από μακρινές περιοχές και την χρήση της διάμεσης τιμής της συγκέντρωσης για κάθε ομάδα, συμπεραίνουμε ότι 18% της συγκέντρωσης αιωρούμενων σωματιδίων στον σταθμό ΑΥΚΠ μεταφέρεται από μακρινές περιοχές, το 37% για τους σταθμούς ΑΥ και το 59% για τον σταθμό ΕΥ. Βασισμένοι στον χωρισμό σε ομάδες με βάση την προέλευση των αερίων μαζών για την ομάδα που αναγνωρίστηκε ως μεταφερόμενη από μακρινές περιοχές, συμπεραίνουμε ότι η συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων όταν οι αέριες μάζες προέρχονται από την Μεσόγειο Θάλασσα είναι πολύ χαμηλότερες από όταν προέρχονται από Βόρειο-Ανατολική ή Βόρειο-Δυτική κατεύθυνση. ́Οταν επικρατούν οι Ετησίες η συγκέντρωση υποβάθρου στην περιοχή της Μεσογείου αυξάνεται από 2,5 έως 4 φορές. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναπτύσσεται μία νέα μέθοδος για την απόκτηση του πραγματικού μέρους του ισοδύναμου δείκτη διάθλασης του ατμοσφαιρικού αερολύματος με τον συνδυασμό των κατανομών μεγέθους και αριθμού ενός διαφορικού καταμετρητή αιωρούμενων σωματιδίων με βάση την ηλεκτρική κινητικότητα (ΔΚΗΚ) και έναν οπτικό καταμετρητή σωματιδίων (ΟΚΣ). Ο σκοπός είναι να δείξουμε ότι τα δεδομένα κατανομής αριθμού σωματιδίων που λαμβάνονται σε σταθμούς μετρήσεων μπορούν να μας δώσουν μια αίσθηση για τις φυσικές και χημικές ιδιότητες των αιωρούμενων σωματιδίων και να οδηγήσουν έτσι σε καλύτερη κατανόηση των επιδράσεών τους στο κλίμα και την ανθρώπινη υγεία. Ο προκύπτων ενεργός δείκτης διάθλασης (ERI) μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μοντέλα μεταφοράς ακτινοβολίας και ως δείκτης της χημικής σύστασης των αιωρούμενων σωματιδίων. Για την πιστοποίηση της μεθόδου, έγιναν μια σειρά από πειράματα βαθμονόμησης με χρήση ενώσεων και υλικών με γνωστό δείκτη διάθλασης (ΔΔ). ́Ετσι λάβαμε τον διορθωμένο δείκτη διάθλασης (ERI COR ). Οι τιμές ERI COR κατόπιν συγκρίθηκαν με υπολογισμούς της τιμής του δείκτη διάθλασης των αιωρούμενων σωματιδίων RI βασισμένες στη χημική σύσταση φίλτρων PM2.5 και σε μετρήσεις lidar . Το τρίτο κεφάλαιο ασχολείται με την εύρεση των απαραίτητων συνθηκών ώστε να επιτραπεί η απευθείας σύγκριση των μετρήσεων με επιτόπια όργανα και με όργανα τηλεπισκόπησης. Το θέμα αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς θα επιτρέψει σε σταθμούς με επιτόπια όργανα και με όργανα τηλεπισκόπησης εγκατεστημένους σε μικρή απόσταση μεταξύ τους να συνδυάσουν τις μετρήσεις τους, έτσι ώστε να είναι δυνατή η διερεύνηση της καθ ́ύψος ανάμιξης των αιωρούμενων σωματιδίων και η λήψη της κατακόρυφης κατανομής των ιδιοτήτων τους από το έδαφος έως αρκετά χιλιόμετρα πάνω από το έδαφος (agl). Για επιλεγμένες μέρες όπου είχαμε σημαντική τύρβη στην ατμόσφαιρα μέχρι ένα ύψος περίπου 1.000 μέτρων πάνω από το έδαφος, υπολογίσαμε τον συντελεστή εξασθένισης με βάση δεδομένα από τα όργανα επιτόπιων μετρήσεων χρησιμοποιώντας τρεις μεθόδους. Στην πρώτη μέθοδο ο συντελεστής εξασθένισης των αιωρούμενων σωματιδίων προέκυψε από την πρόσθεση του συντελεστή σκέδασης του οργάνου «Νεφελόμετρο» και του συντελεστή απορρόφησης του οργάνου «Αιθαλόμετρο». Κατόπιν τον συγκρίναμε με τον συντελεστή εξασθένισης του οργάνου τηλεπισκόπησης. Η συσχέτιση στην περίπτωση αυτή ήταν καλή (συντελεστής προσδιορισμού R2 ίσος με 0,74). Στην δεύτερη μέθοδο υπολογίσαμε τον δείκτη διάθλασης προσαρμόζοντας τις μετρήσεις συντελεστών σκέδασης και απορρόφησης Νεφελομέτρου και Αιθαλομέτρου χρησιμοποιώντας υπολογισμούς κώδικα Mie με βάση την κατανομή αριθμού και μεγέθους σωματιδίων που λάβαμε από τα όργανα επιτόπιων μετρήσεων. Κατόπιν με τον δείκτη διάθλασης που υπολογίστηκε και την κατανομή μεγέθους και αριθμού των αιωρούμενων σωματιδίων, υπολογίσαμε τον συντελεστή εξασθένισης και τον συγκρίναμε με τις μετρήσεις τηλεπισκόπησης. Η συσχέτιση και στην περίπτωση αυτή ήταν ικανοποιητική (R2 ίσος με 0,62). Επίσης παρουσιάζουμε μία ημέρα όπου στην περιοχή της Αθήνας είχαμε ένα επεισόδιο ρύπανσης από σκόνη της Σαχάρας. Αρχικά το στρώμα της ατμόσφαιρας που περιείχε την σκόνη της Σαχάρας ανιχνεύθηκε από το όργανο τηλεπισκόπησης σε ύψος μεγαλύτερο των 1.500 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Λόγω της ισχυρής τύρβης στην ατμόσφαιρα, το απόγευμα το στρώμα αυτό αναμίχθηκε με το τοπικό αερόλυμα και ανιχνεύθηκε από τα όργανα επιτόπιων μετρήσεων. Η προέλευση των αερίων μαζών από την Νότια Αφρική παρουσιάζεται επίσης με χρήση του μοντέλου ατμοσφαιρικής μεταφοράς FLEXPART.

Review of the Merodon albifasciatus Macquart species complex (Diptera: Syrphidae): the nomenclatural type located and its provenance discussed

The Palaearctic Merodon geniculatus species group (Diptera, Syrphidae: Merodontini) currently comprises six Western Mediterranean species and four species with Eastern Mediterranean distribution. One of this group species, Merodon albifasciatus Macquart, 1842, is the only Merodon species listed from the Oriental Region. We discovered the lost holotype, which fit morphologically with European Merodon females of the M. albifasciatus species complex confirmed here and that occurs in the Palaearctic region. An integrative approach to the taxonomy of M. albifasciatus based on morphological and molecular evidences revealed the existence of two additional closely-related species in the Eastern Mediterranean area, M. luteofasciatus Vujić, Radenković & Ståhls sp. nov. and M. neofasciatus Ståhls & Vujić sp. nov.. The females of these three species can only be separated by molecular and distributional data. With the aim of stabilising species concepts within the complex, the taxon distributed in mainland Greece, including the Peloponnese was associated to the old female holotype of M. albifasciatus. The identity of Merodon fractipes Paramonov, described from Rhodes Island (Greece) as subspecies of M. geniculatus Strobl in Czerny & Strobl, could not be resolved as the type specimen is lost. Thus the name M. fractipes is suppressed as nomen dubium. We discuss the distribution of the species of M. albifasciatus complex, identify host plants of M. neofasciatus, and provide an identification key to males of Eastern Mediterranean species of Merodon geniculatus group.