Εισαγωγή. Στα προεφηβικά παιδιά η ήπια επινεφριδιακής προέλευσης υπερανδρογοναιμία εμφανίζεται κλινικά ως πρώιμη αδρεναρχή (ΠΑ), η οποία ορίζεται ως η εμφάνιση σημείων υπερανδρογοναιμίας πριν από την ηλικία των 8 χρόνων στα κορίτσια και πριν από την ηλικία των 9 στα αγόρια. Τα σημεία υπερανδρογοναιμίας περιλαμβάνουν τρίχωση εφηβαίου ή και μασχάλης, εμφάνιση εφηβικής οσμής ιδρώτα, σμηγματόρροια και ακμή. Βιοχημικά χαρακτηρίζεται από αυξημένες συγκεντρώσεις επινεφριδιακών ανδρογόνων, κυρίως της DHEAS. Μέχρι πριν μερικά χρόνια η ΠΑ θεωρούνταν μια καλοήθης κατάσταση αλλά νεότερα βιβλιογραφικά δεδομένα υπογραμμίζουν ότι η ενωρίτερη περίσσεια ανδρογόνων, επιπλέον της επιτάχυνσης του ρυθμού της αύξησης, της σωματικής ανάπτυξης και της σκελετικής ωρίμανσης, φαίνεται ότι αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη μεταβολικού συνδρόμου. Παράλληλα, δημοσιευμένες μελέτες αναφέρουν συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης σε κορίτσια που παρουσιάζουν ΠΑ. O στόχος της παρούσας μελέτης ήταν να εξεταστούν τυχόν διαφορές στο μοντέλο της αύξησης και την ηλικία της εκ νέου αύξησης του λιπώδους ιστού (adiposity rebound, AR) μεταξύ των παιδιών με ΠΑ και των υγιών συνομηλίκων τους (μάρτυρες) και αν οι παράμετροι της αύξησης διέφεραν μεταξύ των παχυσάρκων και των μη παχυσάρκων παιδιών με ΠΑ, καθώς και μεταξύ των παιδιών με ΠΑ και των μαρτύρων. Παράλληλα αντικείμενο της μελέτης ήταν η σύγκριση των ψυχολογικών χαρακτηριστικών των παιδιών με ΠΑ κατά το χρόνο διάγνωσης με αυτά των μαρτύρων και διερεύνηση πιθανής διαταραχής του άξονα υποθάλαμος-υπόφυση-επινεφρίδια (ΥΥΕ) στα παιδιά με ΠΑ. Υλικό-Μέθοδοι Σχεδιάστηκε μια περιγραφική μελέτη (cross sectional) με τη συμμετοχή 82 παιδιών με ΠΑ και 63 υγιών παιδιών της ίδιας ηλικίας, τα οποία αποτέλεσαν τους μάρτυρες. Σε κάθε παιδί που συμμετείχε στη μελέτη έγινε ενδελεχής κλινική εξέταση και λήφθηκαν λεπτομερή στοιχεία από το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό. Ο εργαστηριακός έλεγχος (γλυκόζη, ινσουλίνη, λιπίδια, IGF-1, ανδρογόνα) πραγματοποιήθηκε σε όλα τα παιδιά με ΠΑ καθώς και εκτίμηση της οστικής ηλικίας σύμφωνα με τα πρότυπα του άτλαντα Greulich and Pyle. Καταγράφτηκαν η πορεία του ύψους και του BMI από τη γέννηση ως τη διάγνωση της ΠΑ από τα ατομικά βιβλιάρια υγείας του παιδιού και προσδιορίστηκε η ηλικία της εκ νέου αύξησης του λιπώδους ιστού. Το ψυχολογικό προφίλ εκτιμήθηκε με ψυχολογικά εργαλεία αυτοαναφοράς (Spence Children’s Anxiety Scale και Depression self-rating scale for Children) και ερωτηματολόγιο που συμπλήρωσαν οι γονείς (Child Behaviour Checklist), σταθμισμένα για τον ελληνικό πληθυσμό. Η αξιολόγηση της δραστηριότητας του άξονα ΥΥΕ έγινε με μέτρηση κορτιζόλης σάλιου, πρωί (αμέσως μετά την αφύπνιση) και βράδυ της ίδιας ημέρας, και στις 2 ομάδες. Αποτελέσματα Τα παιδιά με ΠΑ ήταν σημαντικά ψηλότερα και παρουσίαζαν μεγαλύτερο σωματικό βάρος από τα πρώτα χρόνια της ζωής. Ποσοστό 33% των παιδιών με ΠΑ παρουσίασαν το μοντέλο ιδιοσυστασιακής επιτάχυνσης της αύξησης (CAG), σε σύγκριση με 19% των μαρτύρων (p=0,045). Τα παιδιά με ΠΑ εμφάνισαν σε μικρότερη ηλικία από τους μάρτυρες την εκ νέου αύξηση του λιπώδους ιστού (AR). Η μέση ηλικία AR στα κορίτσια με ΠΑ ήταν 3,73 (1,03) έτη έναντι 4,93 (1,36) έτη στα κορίτσια από την ομάδα των μαρτύρων (p=0,001) και στα αγόρια ήταν αντίστοιχα 3,45 (0,73) σε αυτά με ΠΑ έναντι 5,10 (1,50) έτη στους μάρτυρες (p=0,048). Τόσο τα παχύσαρκα όσο και τα μη παχύσαρκα κορίτσια με ΠΑ ήταν ψηλότερα και παρουσίασαν AR σε μικρότερη ηλικία σε σύγκριση με τους μη παχύσαρκους μάρτυρες. Η οστική ηλικία στη συντριπτική πλειονότητα των παιδιών με ΠΑ προηγούνταν της χρονολογικής. Κατά τη διάγνωση της ΠΑ κορίτσια η μέση διαφορά οστικής από χρονολογική ηλικία βρέθηκε 1,12 (0,91) και στα αγόρια 1,34 (0,76) έτη. Στα παιδιά με ΠΑ κατά τη διάγνωση δεν βρέθηκε διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας, υπερινσουλιναιμία ή δυσλιπιδαιμία. Οι τιμές του IGF-1 βρέθηκαν υψηλότερες του μέσου όρου και στα δύο φύλα. Παρατηρήθηκε αυξημένη τιμή της DHEAS, 101,8 (52,8) μg/dl για τα κορίτσια και 152,5 (77,2) μg/dl για τα αγόρια, με φυσιολογικές τιμές των υπολοίπων ανδρογόνων. Στα παιδιά με ΠΑ συνολικά δε διαπιστώθηκε κλινικά σημαντική ψυχοπαθολογία μια και παρουσίασαν σκορ εντός φυσιολογικών ορίων στις ψυχομετρικές δοκιμασίες. Ωστόσο, στα κορίτσια με ΠΑ διαπιστώθηκε στατιστικά υψηλότερο σκορ στο στρες (p=0,016) και την κατάθλιψη (p=0,039) σε σχέση με τα σκορ των μαρτύρων. Αντίθετα, στη δοκιμασία Achenbach (CBCL) που συμπληρώθηκε από τους γονείς δεν βρέθηκε διαφορά μεταξύ των δυο ομάδων. Μέτρηση κορτιζόλης σάλιου πραγματοποιήθηκε σε 58 παιδιά με ΠΑ και 32 μάρτυρες. Η μέση τιμή των πρωινών συγκεντρώσεων κορτιζόλης ήταν εντός φυσιολογικών ορίων και δεν διέφερε μεταξύ των δυο ομάδων. Οι βραδινές τιμές ήταν κάτω από το όριο ανίχνευσης της μεθόδου (<1,5 nmol/lt) τόσο στα παιδιά με ΠΑ όσο και στους μάρτυρες. Συμπεράσματα Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης δείχνουν ότι η νωρίτερη εμφάνιση AR και η ιδιοσυστασιακή επιτάχυνση της αύξησης μπορεί να αποτελούν παράγοντες ενεργοποίησης της επινεφριδιακής παραγωγής ανδρογόνων και της εμφάνισης ΠΑ. Επίσης τα κορίτσια με ΠΑ εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν συμπτωματολογία άγχους και κατάθλιψης σε σχέση με τους συνομηλίκους τους. Τα ευρήματα της μελέτης επιβεβαιώνουν την ανάγκη για εξατομικευμένη προσέγγιση και συστηματική παρακολούθηση των παιδιών με ΠΑ. Μεγαλύτερες προοπτικές μελέτες απαιτούνται για να καθοριστεί η σχέση της ΠΑ με το στρες και να μελετηθεί ο σχετικός μεταβολικός κίνδυνος.
Validation of the brief version of the Spence Children's Anxiety Scale for Spanish children (SCAS‐C‐8)
