ΠΕΡΙΛΗΨΗΕισαγωγήΗ ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση (ΙΠΙ) είναι μια χρονία παρεγχυματική νόσος του πνεύμονα αγνώστου αιτιολογίας, η οποία συνδέεται με τον ιστοπαθολογικό τύπο της συνήθους διάμεσης πνευμονίας (UIP). Είναι η συχνότερη από τις ιδιοπαθείς διάμεσες πνευμονίες και έχει κακή πρόγνωση. Δεδομένου ότι καμία έως τώρα θεραπευτική αγωγή δεν έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της ΙΠΙ, το πρωταρχικό μέλημα των θεραπόντων ιατρών πρέπει να είναι η βελτίωση ποιότητας ζωής των ασθενών αυτών, με έμφαση στην αναγνώριση και αντιμετώπιση των συννοσηροτήτων της νόσου, όπως είναι οι διαταραχές κατά τον ύπνο.ΣκοπόςΟ σκοπός της διδακτορικής διατριβής ήταν η αναγνώριση των διαταραχών ύπνου και οι ημερήσιες επιπτώσεις αυτών, σε αμιγή πληθυσμό ασθενών με Ιδιοπαθή Πνευμονική Ίνωση. Περιλάμβανε δύο μελέτες. Η πρώτη μελέτη πραγματοποιήθηκε στη Μονάδα Μελέτης Ύπνου Γ.Ν.Α. «Σισμανόγλειο» και η δεύτερη προέκυψε με συνεργασία και άλλων πνευμονολογικών κλινικών. Κάθε μια από τις δυο μελέτες επικεντρώνεται σε διαφορετικές παραμέτρους των διαταραχών ύπνου.Στην πρώτη μελέτη («Mελέτη 1») ο σκοπός μας ήταν η περιγραφή της ποιότητας ύπνου και των ημερήσιων επιπτώσεων των πιθανών διαταραχών του. Η δεύτερη μελέτη («Μελέτη 2») στοχεύει στην εκτίμηση της συχνότητας του συνδρόμου απνοιών υποπνοιών κατά τον ύπνο και στην αναγνώριση πιθανής συσχέτισης μεταξύ παραμέτρων της πολυκαταγραφικής μελέτης ύπνου με το δείκτη μάζας σώματος (BMI), παραμέτρων οξυγόνωσης κατά τη διάρκεια το ύπνου και των τιμών από τις πνευμονικές λειτουργίες του πνεύμονα.Υλικό και μεθοδολογία «Μελέτης 1»Στην πρώτη μελέτη συμμετείχαν 15 ασθενείς με ΙΠΙ και ομάδα ελέγχου αποτελούμενη από 15 υγιείς εθελοντές με αντιστοιχία ηλικίας και δείκτη μάζας σώματος. Η ποιότητα ύπνου και οι ημερήσιες επιπτώσεις εκτιμήθηκαν με κλινικό ιστορικό και τα ερωτηματολόγια Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI), Functional Outcomes in Sleep Questionnaire (FOSQ), Fatigue Severity Scale (FSS), Epworth Sleepiness Scale και πολυκαταγραφική μελέτη ύπνου (ΠΚΜΥ).Αποτελέσματα «Μελέτης 1»Η πρώτη μελέτη ανέδειξε διαφορές στατιστικά σημαντικές μεταξύ των ασθενών με ΙΠΙ και της ομάδας ελέγχου σε ότι αφορά: την αποτελεσματικότητα ύπνου, το στάδιο 1, το στάδιο ύπνου βραδέων κυμάτων, το δείκτη αφυπνίσεων, τον κορεσμό οξυγόνου (μέσο και ελάχιστο). Επίσης, ο ολικός χρόνος ύπνου με κορεσμό Ο2 κάτω από 90% ήταν 34.3 ±37.3% έναντι 0.9±1.2% της ομάδας ελέγχου (p=0.002). Η ταχύπνοια που παρουσίαζαν οι ασθενείς κατά την εγρήγορση επέμενε και κατά τον ύπνο. Η ποιότητα ύπνου και ημερήσια λειτουργικότητα ήταν μετρίως με σοβαρά διαταραγμένες, βάσει των σκορ των ερωτηματολογίων PSQI και FOSQ. Η συνολική βαθμολογία στο ερωτηματολόγιο FOSQ είχε αρνητική συσχέτιση με τον ολικό χρόνο ύπνου με κορεσμό Ο2 κάτω από 90% (p=0.01, r= -0.62), ενώ η βαθμολογία του FSS ερωτηματολογίου συσχετίστηκε με τον ολικό χρόνο ύπνου με κορεσμό Ο2 κάτω από 90% και με το μέσο όρο κορεσμού οξυγόνου κατά τον ύπνο (p = 0.002, r = 0.74, and p = 0.007, r = –0.66, αντίστοιχα). Δεν διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στον υπνοαπνοϊκό δείκτη μεταξύ των ασθενών με ΙΠΙ και της ομάδας ελέγχου (9.2±6.7 έναντι 7.1±4.5, αντίστοιχα, p=0.31). Εντούτοις 67% των ασθενών με ΙΠΙ είχε υπνοαπνοϊκό δείκτη>5.Υλικό και μεθοδολογία «Μελέτης 2»Στη δεύτερη μελέτη έλαβαν μέρος 34 νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με ΙΠΙ (σε αυτούς περιλαμβάνεται και ο πληθυσμός των ασθενών που είχαν συμμετάσχει στην πρώτη μελέτη). Όλοι υπεβλήθησαν σε πολυκαταφγραφική μελέτη ύπνου (ΠΚΜΥ) καθόλη τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου.Αποτελέσματα «Μελέτης 2»Ο συνολικός ΔΑΥ ήταν 9.4±8.2/ώρα ύπνου. ΔΑΥ 0-5, 5-15, και >15/ώρα ύπνου παρατηρήθηκε σε 14 (41%), 15 (44%), και 5 ασθενείς (15%), αντίστοιχα. Επίσης, διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική αρνητική συσχέτιση της ολικής πνευμονικής χωρητικότητας (TLC) και του ΔΑΥ κατά τον ύπνο REM (p=0.03, r=-0.38). Η διαχυτική ικανότητα του πνεύμονα DLCO συσχετίστηκε με τη μέση τιμή κορεσμού οξυγόνου κατά τον ύπνο (p= 0.02, r=0.39). Τέλος και στη δεύτερη μελέτη παρατηρήθηκε ελάττωση της αποτελεσματικότητας του ύπνου (64.9±14.5%) και του σταδίου REM (10.1±4.8%) και αύξηση του σταδίου 1 (15.1±7.7%).Συμπεράσματα Από όσο μπορούμε να γνωρίζουμε οι δυο μελέτες μας είναι από τις πρώτες προοπτικές μελέτες που διερευνούν την πιθανότητα διαταραχών της αναπνοής κατά τον ύπνο σε ασθενείς με πρόσφατη διάγνωση ΙΠΙ πριν την έναρξη οποιασδήποτε αγωγής και/ή νυχτερινής οξυγονοθεραπείας. Τα αποτελέσματά τους αποδεικνύουν σημαντικές διαταραχές ύπνου στους ασθενείς με ΙΠΙ που συνεπάγονται σοβαρούς περιορισμούς στη φυσική και κοινωνική δραστηριότητα. Σημαντικές συσχετίσεις διαπιστώθηκαν μεταξύ παραμέτρων νυχτερινής οξυγόνωσης και του επιπέδου της ημερήσιας δραστηριότητας. Επιπλέον, γίνεται φανερό ότι το σύνδρομο απνοιών - υποπνοιών ύπνου είναι συχνό στους ασθενείς με ΙΠΙ, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από μετέπειτα μελέτες, ώστε στις πρόσφατες οδηγίες για την ΙΠΙ το ΣΑΥΥ να περιλαμβάνεται για πρώτη φορά σαν συννοσηρότητα της νόσου και να ενθαρρύνεται η έρευνα προς αυτήν την κατεύθυνση. Εάν μέναμε στις απόψεις του παρελθόντας ότι δηλαδή το ΣΑΥΥ δεν υπάρχει σε ασθενείς με ΙΠΙ αυτό δεν θα γινόταν ποτέ.Τα ερωτήματα που προκύπτουν στη συνέχεια είναι, πρώτον εάν οι ασθενείς με ΙΠΙ θα έπρεπε να ελέγχονται συστηματικά για την ύπαρξη διαταραχών κατά τον ύπνο, που πιθανά μέχρι τώρα υποδιαγιγνώσκονται και δεύτερον εάν οι ασθενείς με ΙΠΙ και ΔΑΥ ≥5, που αντιπροσωπεύουν θα έπρεπε να αντιμετωπισθούν με CPAP, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ύπνου και κατ’ επέκταση της ποιότητας ζωής, δεδομένης της έλλειψης αποτελεσματικής θεραπείας για την ΙΠΙ μέχρι τώρα.
Construct Validity and Factor Structure of the Pittsburgh Sleep Quality Index and Epworth Sleepiness Scale in a Multi-National Study of African, South East Asian and South American College Students
