Teatralność procesu sądowego: kilka uwag o profesjonalizmie

The aim of the paper is to answer the question: what image of a professional role does the vision of a court trial as a theatre contain? In carrying out such a task, first of all, I will present the reasons that justify comparing the theatrical practice to a court hearing. When carrying out this procedure, I will pay attention to the concept of role, the ritualization of activities, the architecture of space, and functions of the role performers’ clothing. From these findings, a dramatical vision of a court trial emerges, modelled on a theatrical performance. It assumes that the performing of a role by the actor and the judge or the lawyer is largely defined by factors external to the interpreter. Such an approach to the exercise of the profession can be related to the dramatic vision of the role in Erving Goffman’s theatrical metaphor. In this perspective, it is assumed that exercising a role is a performance that can lead to two images of the professional ethos. They are characterized by an attitude of identification with the role and an instrumental distance to the profession. I intend to question both of these views. By carrying out this task, I will show that presenting a court trial as a theater does not have to assume the image of a judge, a lawyer whose task is to develop the ability to adapt to the rules of the profession and faithfully reproduce them in the cases under consideration. In presenting this position, I use the findings of theatrologist Jerzy Grotowski and the anthropological research of Victor Turner, focusing on the idea of liminality.

Performing the Pandemics

Stemming from one creative experience that emerged in London during the lockdown period of early 2020, called the “Emergency Festival”, this article is a result of observations based on practice, centred around the festival that a group of multicultural, interdisciplinary movement-based researchers and dancers created, curated, and participated in. It explores the possibility of making a radical alterity out of a hitherto previously established ideas of territory, time, and community, using performative writing as practice-based analysis scheme. Employing the concept of “communitas” by Victor Turner (1969) to approach the phenomenon of dance through distance, the article examines the importance of the emergence of collaboration as a way forward, epistemologically looking at dance as a method of creating and sustaining communities that are longing for a sense of home in times of change. The writing is divided into three parts, focussing on the aspects of space, time, and community, all the while embedded in the nature of movement and its effect on the practitioners, and onlookers, concluding with contemplation on the place of dance in varied mediums and the way forward to study it in a period of global disruption.

A Review of S. B. Adonyeva (ed.), Disaster Rituals: Anthropological Essays. St Petersburg: The Propp Center, 2020, 208 pp. (Primary Signs, or Pragmemes)

This collective monograph examines the disaster rituals of the Russian countryside, in particular the rituals performed during epidemics and epizootics, as well as during village fires. The authors use not only published sources, but also their own notes taken during expeditions into the territory of the Russian North-West. Chronologically, the studies cover the period from the mid-17th century to the present, but most attention is paid to data from the mid-19th century to the first third of the 20th century. The book attempts to develop a general theory of disaster rituals using the ideas of Emile Durkheim, Pitirim Sorokin, Victor Turner, and Mircea Eliade. The reviewer notes the value of the empirical material—which is being introduced to science for the first time—but expresses opposition to some of the authors’ observations. In particular, he criticizes the attempt to apply the methodological toolkit developed by Victor Turner in his description of the Isoma ritual of the African Ndembu people to this new material. With this approach, the rites of different peoples are not actually compared to each other, but are characterized together in such a way that the characteristics of one rite are ascribed to another. As a result of this paradoxical meta-description, Vologda rituals appear to resemble the African Isoma, although in fact they have little to nothing in common with it.

“De Repente, a Esperança”: Análise Semiótica de uma Capa da Revista Noticiosa The Economist

Propomo-nos fazer a análise semiótica da capa da revista noticiosa The Economist, de novembro de 2020, intitulada “Suddenly, Hope” (De Repente, a Esperança). Sendo este o nosso objetivo, partimos da conceção triádica do signo, de inspiração peirceana (Peirce, 1960), assim como da demonstração, realizada por Saussure (1916/2006), de que cada signo está vinculado à estrutura que significante e significado compõem, pelo que estas dimensões não podem ser consideradas isoladamente. Mas o ponto de vista que privilegiámos é o de que a produção de sentido ocorre sempre em condições concretas de tempo, espaço e interlocução. Sendo este o ponto de partida para a análise, identificámos a cor da imagem retratada na capa do The Economist como o principalelemento de análise. Foi Goethe (1810/1840) quem apresentou a cor como oprincipal elemento da perceção humana, com capacidade para induzir um efeito significativo na alma do recetor da mensagem, ou seja, no interpretante, para utilizarmos a conceção do signo, proposta por Peirce (1960). A análise da imagem presente na capa do The Economist remete para o contexto social atual de pandemia, causada pelo vírus SARS-CoV-2. A imagem de capa do The Economist conduz-nos, ainda, à teoria da liminaridade, de Victor Turner (1969/1974). Essa sugestão decorre da ideia formulada, no sentido de a sociedade atravessar o túnel, como quem empreende um rito de passagem para uma sociedade melhor.

Imprisoned martyrs on the move: reading holiness in Byzantine martyrdom accounts

This paper shows that the protagonists of Byzantine Passions are often depicted as attaining holiness while on the move: after their arrest by pagan soldiers, Christian martyrs are subjected to travels for legal reasons. Drawing on the anthropological concept of liminality (Arnold van Gennep, Victor Turner), I will suggest that such inflicted travels or transfers in Byzantine Passions serve as liminal phases between interrogation, torture, imprisonment, and execution, by which the protagonists ascend to the state of holiness. The paper, structured in three major sections, focuses on scenes of ‘imprisoned martyrs on the move’ as delineated in both pre-Metaphrastic and Metaphrastic martyrdom accounts (fourth-tenth centuries). After a concise introduction to the theoretical background and the text corpus of this study, the main sections explicate the motif of imposed movement in conjunction with the literary construction of holiness, the spiritual formation of the audience, and the structure of a martyrdom narrative.

Teatro de calle y mascarada de invierno. La tenazada: una recreación del rito de los carochos

El día 1 de enero de cada año se celebra la mascarada Los Carochos en Riofrío de Aliste. Esta, con una acción ritual compleja y once personajes representando la mojiganga, es una de las más completas de las que se conservan en la provincia de Zamora. El 30 de enero de 2007 la compañía de teatro profesional Alkimia 130 dirigida por Mercedes Herrero Pérez (en colaboración con Fabularía Teatro) especializada en teatro de calle representan La tenazada, un homenaje al personaje del Carocho Grande después de una residencia de la compañía en la comunidad para conocer el rito. En la representación participó el pueblo y el resultado fue una performance en la que la frontera entre el rito original y espectáculo subjetivo está clara, pero con la que se genera una nueva ritualidad. Partimos del principio de Victor Turner de que el rito y el teatro son prácticas performativas del hombre que interpreta papeles continuamente porque es un homo performans . Veremos los elementos del rito vivo que se potenciaron en la representación que la compañía teatral y la comunidad hicieron; y analizaremos cómo la representación teatral a su vez trasciende el mero espectáculo cohesionando a los participantes y fijando la memoria local.

Liminality, Migration and Transgression in El Metro by Donato Ndongo-Bidyogo

My investigation aims to contribute to the understanding of the functionality of the fictitious border zones and how characters relate to spaces that put them in contact with the transitory, that is, liminal characters and spaces. In this sense I will work with the concept of liminality developed by anthropologists Arnold Van Gennep and Victor Turner. The object of study is El metro (2007), by Equatorial Guinean writer Donato Ndongo, and it is an example of the contemporary Equatoguinean novel in Spanish. My contribution focuses on how narrator and characters perceive and relate to liminal spaces (boats, beaches, the subway), and it touches upon the ambivalent relationship between the emigrant from sub-Saharan Africa and Western culture during the years of economic crisis in Spain.

SUNGKIA: RITUAL KELAHIRAN BAYI PADA MASYARAKAT BUTON CIA-CIA DI DESA GERAK MAKMUR KECAMATAN SAMPOLAWA KABUPATEN BUTON SELATAN

Penelitian ini dilakukan di Desa Gerak Makmur, Kecamatan Sampolawa, Kabupaten Buton Selatan. Teori yang digunakan dalam penelitian ini adalah teori penafsiran simbol Victor Turner. Sedangkan metode yang digunakan dalam penelitian ini ialah metode deskripsi kualitatif. Tujuan dari penelitian ini adalah : (1) Untuk menjelaskan proses pelaksanaan ritual Sungkia pada masyarakat Buton di Desa Gerak Makmur Kecamatan Sampolawa Kabupaten Buton Selatan, (2) Untuk menjelskanmaknasimbolik yang terkandung dalam ritual Sungkia pada masyarakat Buton di Desa Gerak Makmur Kecamatan Sampolawa Kabupaten Buton Selatan. Hasil penelitian menunjukan bahwa Ritual sungkia merupakan tradisi yang diwariskan secara turun temurun oleh para leluhur kepada masyarakat Gerak Makmur, yang sebagai syarat wajib ibu dan sang bayi agar terbebas dari masa-masa kampua. Rangkaian pelaksanaan ritual, ketika masa kampua ibu telah genap selama empat puluh hari.Pewarisan ritual sungkia oleh para leluhur memberikah harapan yang baik bagi masyarakat sehingga ritual hingga sampai saat ini masih tetap tradisikan. Terutama diperuntukan bagi setiap ibu yang lepas dari masa-masa pengurunga (kampua).Tradisi ritual sungkia dalam tanggapan masyarakat Buton cia-cia yang ada di desa Gerak Makmur bahwa sungkia sudah menjadi kebiasaan masyarakat setiap kelahirang berlangsung selama empat puluh hari. Masyarakat juga menganggap ritual dapat memberikan kehidupan yang baik bagi sang anak agar terhindar dari marah bahaya dan senantiasan tetap berada dalam kebaikan.

A Comparative Analysis of Berith and the Sacrament of Baptism and How They Contributed to the Inquisition

In 1391 Spanish Jews were forcibly converted to Catholic Christianity, and Portuguese Jews suffered the same fate in 1497. Jewish law rendered involuntary converts as anusim and voluntary converts as meshumadim. Christians without Jewish ancestry called them by various names, New Christians, alboraique, xuetas, and marranos, to name a few. In the fifteenth century, Catholic clerical authorities debated whether the New Christians were indeed Christians, albeit coerced. Canonic law rendered the sacrament of baptism as irrevocable. As such, any belief or practice not in accordance with Catholic doctrine was tantamount to heresy. Consequently, the Inquisition sought to rid the Church of the “Judaizing heresy.” On the one hand, the Sinaitic covenant (berith) considered anusim as Jews, even though there were Christians. This paper analyzes Jewish law and canonic law on respective religious identities. It includes an examination of rabbinic texts and rabbinic responsa, and an examination of the sacrament of Christian baptism. Both religious traditions fought for the souls of the anusim, characterizing what Victor Turner calls liminality and communitas.

Καθημερινές τελετουργίες στο νηπιαγωγείο

Η συγκεκριμένη διδακτορική διατριβή αποτελεί μια εθνογραφική προσέγγιση του νοήματος των καθημερινών τελετουργιών στο χώρο της προσχολικής εκπαίδευσης. Παρόμοιες έρευνες υπάρχουν στην αγγλόγλωσση βιβλιογραφία ενώ η σχετική ελληνόγλωσση βιβλιογραφία είναι περιορισμένη. Η διατριβή χωρίζεται σε οκτώ κεφάλαια.Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζω τα ερευνητικά ερωτήματα που επιδιώκω να απαντήσω μέσα από την ερευνητική μου προσπάθεια. Ειδικότερα εστιάζω στις καθημερινές «τελετουργίες» που επιλέγει η κάθε νηπιαγωγός για την οργάνωση της σχολικής καθημερινότητας. Επιμέρους ερωτήματα της έρευνας αφορούν στα εξής: (α) Με ποιον τρόπο συνδέονται οι καθημερινές τελετουργίες με τη διαδικασία της εκπαίδευσης και πώς συμβάλλουν στην επικοινωνία τόσο μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών, όσο και αναμεταξύ των μαθητών· (β) Αν και με ποιον τρόπο τα νήπια υιοθετούν τις τελετουργίες και πώς τις χρησιμοποιούν στις επαφές τους με τους άλλους (είτε συνομήλικους, είτε ενήλικες)· (γ) Με ποιον τρόπο οι καθημερινές τελετουργίες συμβάλλουν στην καλλιέργεια πρακτικών των νηπίων· (δ) Ποιο είναι το έθος και η κοσμοθεωρία που μεταδίδεται μέσω των καθημερινών τελετουργιών· (ε) Ποια ιδεολογικά μηνύματα μεταφέρονται μέσω των καθημερινών τελετουργιών. Στη συνέχεια αναπτύσσεται μια συζήτηση για τη σημασία της μελέτης.Στο δεύτερο κεφάλαιο περιγράφω την υπάρχουσα έρευνα γύρω από τις καθημερινές τελετουργίες στο χώρο εκπαίδευσης και εξηγώ πως η παρούσα ερευνητική προσπάθεια διαφέρει από προηγούμενες μελέτες και ταυτόχρονα τις συμπληρώνει. Συγκεκριμένα υποστηρίζω ότι η παρούσα έρευνα διαφοροποιείται από τις μέχρι σήμερα έρευνες στο πεδίο των τελετουργιών γιατί προσεγγίζει το φαινόμενο των τελετουργιών μέσα από το πρίσμα δυο διαφορετικών θεωρητικών προσεγγίσεων. Αναλυτικότερα χρησιμοποιώ τις ανθρωπολογικές θεωρίες της τελετουργίας, αλλά και τη θεωρία της δομοποίησης (structuration theory) του Anthony Giddens ως δυο διαφορετικούς φακούς εστίασης. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζω τη μεθοδολογική προσέγγιση της έρευνας. Αρχικά διευκρινίζω τους λόγους που με οδήγησαν στη υιοθέτηση της εθνογραφικής προσέγγισης, στη συνέχεια διευκρινίζω τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έλαβαν χώρα η συμμετοχική παρατήρηση καθώς και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες μαγνητοφωνήθηκαν οι συνεντεύξεις. Επίσης εξηγώ πώς προχώρησα στην ανάλυση των «δεδομένων» που συνέλεξα. Οι μεθοδολογικές μου επιλογές συνοδεύονται από κάποια αναστοχαστικά σχόλια.Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζω τις γενικότερες κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες εντός των οποίων αναδύθηκαν και αναπτύχθηκαν οι καθημερινές τελετουργίες στο χώρο της προσχολικής εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα περιγράφω την ιστορική εξέλιξη του θεσμού του νηπιαγωγείου και αναλύω τον τρόπο που τα αναλυτικά προγράμματα συμβάλλουν στη διαμόρφωση της καθημερινότητας των νηπιαγωγείων. Στο πέμπτο κεφάλαιο εκθέτω αναλυτικά το εννοιολογικό πλαίσιο της έρευνας. Συγκεκριμένα εστιάζω στις ανθρωπολογικές προσεγγίσεις για την τελετουργία, με κύριους εκπροσώπους τους Arnold van Gennep, Victor Turner, Clifford Geertz, και David Kertzer. Επίσης αναλύω την έννοια της εν-σωμάτωσης υπό το πρίσμα του Thomas J. Csordas και τη φαινομενολογική προσέγγιση του Maurice Merleau-Ponty. Ταυτόχρονα διευρύνω το εννοιολογικό πλαίσιο με τη θεωρία της δομοποίησης του Anthony Giddens και τη θεωρία της πρακτικής του Pierre Bourdieu. Τέλος αναλύω την εξουσιαστική διάσταση των τελετουργιών μέσα από το έργο των Foucault και του Maurice Bloch. Στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζω και αναλύω τις έννοιες που αναδύθηκαν από την ανάλυση των συνεντεύξεων και των καταγραφών της επιτόπιας παρατήρησης. Στο έβδομο κεφάλαιο επιχειρώ τη βαθύτερη ερμηνεία των εννοιών αυτών. Ως βασικό άξονα της ερμηνείας υιοθετώ την έννοια της κοινωνικής κατασκευής, στο πλαίσιο της οποίας οι καθημερινές τελετουργίες ερμηνεύτηκαν ως «μικρά τριχοειδή αγγεία» τα οποία κατασκευάζουν και ταυτόχρονα συντηρούν την καθημερινότητα του νηπιαγωγείου τόσο στο επίπεδο των διαπροσωπικών σχέσεων όσο και στο επίπεδο του εκπαιδευτικού προγραμματισμού. Αναλυτικότερα, στο ψυχολογικό επίπεδο συμβάλλουν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νηπίων, δημιουργώντας το συναίσθημα της οντολογικής ασφάλειας, το οποίο, σύμφωνα με τη θεωρία της δομοποίησης του Anthony Giddens, είναι απαραίτητο για την ψυχολογική ισορροπία του ατόμου. Την ίδια στιγμή, όμως, υπό το πρίσμα της θεωρίας της πρακτικής του Pierre Bourdieu διαπλάθουν κοινωνικές έξεις, οι οποίες είναι πολύ πιθανόν να αποτελούν ένα αδρό πλαίσιο με βάση το οποίο τα νήπια μπορεί να διαμορφώσουν και τη μελλοντική συμπεριφορά τους ως ενήλικες πολίτες. Υπό αυτή την οπτική, οι τελετουργίες αποτελούν έναν πολιτικό παράγοντα που όμως επιδρά στη σφαίρα του μη συνειδητού. Στο κοινωνικό επίπεδο οι καθημερινές τελετουργίες αφενός κατασκευάζουν την κοινωνική πραγματικότητα του νηπιαγωγείου, η οποία έχει νόημα μόνο για όσους συμμετέχουν σε αυτήν, αφετέρου λειτουργούν ως εξισορροπητικός παράγοντας, αποτρέποντας την κατάρρευσή της· δημιουργούν με τους όρους της θεωρίας του Bourdieu ένα κοινωνικό παίγνιο, το οποίο καλλιεργεί το habitus του ανταγωνισμού και της ανάγκης για επιβράβευση. Ωστόσο, η διαμόρφωση της κοινωνικής πραγματικότητας του νηπιαγωγείου, και κυρίως η καθιέρωση και η τήρηση του εκπαιδευτικού προγράμματος, είναι μια διαδικασία ρευστή. Τα νήπια ως ενεργοί πράκτορες προβάλλουν αντιστάσεις στην επιβολή του ωρολόγιου προγράμματος του νηπιαγωγείου, επιδιώκοντας να κερδίσουν περισσότερο χρόνο για παιχνίδι. Υπό την οπτική του Giddens, η αντίδραση των νηπίων στο ωρολόγιο πρόγραμμα ενισχύει τη διαδικασία της δομοποίησης, ανατρέποντας πολλές φορές τις υπάρχουσες δομές του προγράμματος του νηπιαγωγείου. Μια προσεκτικότερη ματιά όμως δείχνει ότι οι τακτικές που χρησιμοποιούν τα νήπια για να ανατρέψουν τις υπάρχουσες δομές και να κερδίσουν χρόνο για παιχνίδι είναι μια μίμηση των πρακτικών που εν-σωμάτωσαν από τις νηπιαγωγούς κατά τη διάρκεια των καθημερινών τελετουργιών. Τέλος στο όγδοο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα. Καταλήγοντας προτείνω να ενισχυθεί ο ρόλος των τελετουργιών ως μέρους του εκπαιδευτικού προγραμματισμού, έτσι ώστε οι νηπιαγωγοί συνειδητά να επιδρούν στη διαμόρφωση τόσο της προσωπικότητας των νηπίων, όσο και του παιδαγωγικού κλίματος της τάξης τους.