Pozasądowe metody rozwiązywania sporów między państwami członkowskimi w obszarze koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego – opis dostępnych procedur

Przepisy o unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego mają fundamentalne znaczenie dla realizacji traktatowej zasady swobodnego przepływu osób. Stosowanie rozporządzeń nr 883/2004 i 987/2009 napotyka jednak w praktyce trudności i staje się przedmiotem sporów między państwami członkowskimi. Spory te dotyczą sposobu interpretacji przepisów unijnych, bądź okoliczności faktycznych istotnych dla oceny danej sprawy. Przedłużające się, niezałatwione konflikty między administracjami państw członkowskich, z jednej strony generują koszty i obciążenia dla zaangażowanych w nie instytucji, z drugiej uderzają w zaufanie obywateli i przedsiębiorców do prawa UE i stawiają pod znakiem zapytania skuteczność ochrony socjalnej, której przepisy o koordynacji mają być gwarantem. Kwestia szybkiego i ostatecznego rozwiązywania sporów ma więc doniosłe znaczenie praktyczne, zarówno w sensie systemowym, jak i jednostkowym. Spory z obszaru koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego mogą być rozstrzygane w postępowaniach sądowych, prowadzonych przed sądami krajowymi lub TSUE, albo w postępowaniach pozasądowych, opartych na formule dialogu, koncyliacji, a już wkrótce także mediacji między administracjami państw członkowskich. Niniejszy artykuł ma na celu omówienie dostępnych pozasądowych metod rozwiązywania sporów między państwami członkowskimi. Zagadnienie to zasługuje na pogłębioną analizę, gdyż ostatnie lata przyniosły istotne zmiany w tej materii. Głównymi czynnikami rozwoju były nowe rozstrzygnięcia TSUE oraz powołanie do życia w 2019 r. Europejskiego Urzędu ds. Pracy.

New technologies in the Social Insurance Institution

The Social Insurance Institution (Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ZUS) is one of the largest public institutions in Poland. For nearly nine decades it has been carrying out tasks in the area of social insurance, taking care both of the social security of citizens and the part of public finances it manages. ZUS has solutions which use modern techniques and technologies (so-called e-projects), which are the basic tools for achieving the organisation’s objectives. The text outlines the objectives for ZUS development and related IT instruments in the area of IT over the last five years. Special attention has been paid to the solutions employed by ZUS during the COVID-19 pandemic (from spring 2020), which positively verified their legitimacy and application. The main e-projects have been described. Their role has been indicated and their efficiency assessed.

Ujęcie problemowe usługi elektronicznych płatności w e-administracji na przykładzie ZUS (Payment-as-a-Service)

Celem artykułu jest prezentacja w ujęciu problemowym usługi elektronicznych płatności w e-administracji na przykładzie projektu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), którego odpowiednie przygotowanie, wdrożenie i utrzymanie są warunkiem spełnienia wymagań instytucji oraz jej klientów. Realizacja projektu e-płatności komponuje się ze Strategią Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2021–2025. W artykule porównano atrybuty przygotowywanej w ZUS usługi e-płatności z atrybutami podobnych usług e-płatności świadczonych w polskiej administracji publicznej i w wybranych krajach europejskich. Ponadto analizowany jest model usługi (od strony ZUS i klienta), proces przygotowania do jej uruchomienia, profil ryzyka e-płatności ZUS i wybrane kwestie problemowe wdrożenia. Owe aspekty badane są z zastosowaniem następujących metod badawczych: analizy danych zastanych, ankiety, case study, obserwacji uczestniczącej, heurystyki myślenia lateralnego. Artykuł ma charakter praktyczny i przedstawia proces przygotowania do wdrożenia usługi e-płatności w administracji publicznej w formule Payment-as-a-Service.

The digital transition of social security in Finland. Frontrunner experiencing headwinds?

Digitalization transforms our societies in a profound way. Public administrations and social security institutions are at different stages in this process. Digitalization poses technological, legal, and organizational challenges. Finland has typically been a frontrunner in the adaptation of ICT technology. This case study critically assesses the current state-of-the-art in the field of digitalization in Finnish social security. The text singles out the projects that are on-going and those that are planned for the immediate future. The article shows that Finnish social security institutions have integrated digital processes into their operations, but legal and ethical challenges exist, especially in the use of artificial intelligence and automatic decision-making in social security.

The specificity of the digital transformation of the public sector

In this article we focus on identifying the specificity of digital transformation within the public sector. The aim of the article is to present the main mechanisms resulting from the introduction of digital innovations that have changed the functioning of the public sector. Starting from a discussion on the technological requirements of digital transformation, we briefly characterise the use of computers and the Internet in public administration, resulting in the development of e-services and administration. The main part of the article is devoted to discussing the specificity of the implementation of the new digital technologies in public administration, focusing mainly on artificial intelligence and blockchain technologies. Our thesis is that the impact of innovative digital technologies on the operation standards and structure of public administration should be analysed through the prism of interrelated mechanisms of datafication and platformisation, characteristic for the digital economy. The adopted methodology, which is based on an analysis of the subject literature and an analysis of new technology implementations in public administration in EU countries, indicates the pilot, random and non-transformational nature of these implementations, partly due to the lack of well-established methodologies to study and assess the maturity of digital transformation within the public sector.

Digital transition and public administration in Italy: the experience of the Italian National Social Security Institution − INPS

The innovation and modernization processes of national public administrations feature prominently in the process of digital transition that the whole Europe is going through. In Italy, the National Institute of Social Security (Istituto Nazionale della Previdenza Sociale, INPS) has historically always been at the forefront in terms of digital skills and the use of Information Technology for the provision of social security services, constituting a model of excellence in the landscape of public administrations both in Italy and Europe. INPS is currently facing a strategic challenge: that of constituting the driving force for the digital transition of the Italian public sector. To meet this challenge, the Italian Social Security Institute has equipped itself with an ICT Plan that represents a marked discontinuity with respect to past plans and which deserves, as a result of its innovative character, to be analyzed in detail. In particular, the ICT Strategic Plan of INPS for the three-year period of 2020−2022 aims to introduce a paradigm shift towards the digitization of the public services that the Social Security Institute offers to the whole country, planning a radical technological, organizational and cultural innovation, an enabling prerequisite for creating a new model service for citizens, businesses and other public administrations.

Applying emerging data-driven technologies in social security. Country experiences and ISSA guidelines

The application of ICT is enabling the implementation of increasingly comprehensive social security systems throughout the world as well as the transformation of social security services. In particular, the so-called data-driven innovation enables social security institutions to improve products, processes and organisational methods. In this line, social security institutions are progressively applying emerging technologies, such as Analytics, Big Data, and Artificial Intelligence. While the pairing of analytics and big data allows for the performing of sophisticated analyses on increasingly large databases, Artificial Intelligence enables for automating processes and assisting staff in tasks requiring human decisions. However, the application of such emerging data-driven technologies brings with it many challenges, mainly the complexities of combining the adoption of not fully tested technologies with the required stability of critical operational processes and differences in the application of development processes. This paper addresses these issues and presents an overview of emerging data-driven technologies and their current application in social security institutions. It also presents guidelines supporting the application of data-driven technologies in social security developed by the International Social Security Association (ISSA).

Polish citizens' pension investment preferences in the context of their awareness of climate change

Climate change and the level of future pension benefits are challenges for the next generations. One of the answers to both problems is to push capital savings towards sustainable ESG (Environment, Social, Governance) investments. At the same time, most studies show that the lack of so-called “green products” in the investment market is caused by a lack of demand. It will probably change, both due to the growing awareness of climate change, and thus the pressure of retail investors and mainly due to regulations introduced by public institutions, especially by the European Union. The article aims to verify whether Polish individual investors and people with additional capital pension insurance can create significant pressure on fund managers, to increase the share of the green investments in their investment portfolio. In this context, I assume that shareholders (who care about financial profit) are also stakeholders (so they do not want to feel the negative effects of corporate actions on the climate and will take it into account when investing). Using statistical analysis of data collected as part of a nationwide survey on a representative sample of Poles (N = 2416), I answer the following questions: are people who believe that the anthropogenic climate crisis is an important problem more willing to invest in ESG, and if such investments would combine with less profit, would they have decided to so anyway?

Realizacja przez Polskę wybranych praw pracowniczych zawartych w Europejskiej Karcie Społecznej

W artykule scharakteryzowano prawa człowieka II generacji. Dokonano również analizy zakresu przedmiotowego wybranych praw pracowniczych uregulowanych w Europejskiej Karcie Społecznej oraz stopnia ich realizacji przez Polskę. Badanie objęło artykuł 1 (prawo do pracy), artykuł 2 (prawo do sprawiedliwych warunków pracy), artykuł 3 (prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy), artykuł 4 (prawo do godziwego wynagrodzenia) oraz artykuł 12 (prawo do zabezpieczenia społecznego). Ocena realizacji wyżej wymienionych przepisów Karty oparta została na konkluzjach Europejskiego Komitetu Praw Społecznych z sześciu cykli kontrolnych, począwszy od 1997 r., gdy Polska ratyfikowała Kartę, do 2016 lub 2014 r., w zależności od rozkładu cykli kontrolnych dla poszczególnych artykułów Karty. Badanie miało pomóc sformułować odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu Polska wypełnia postanowienia wynikające z Karty. Przyjęto założenia teoretyczne (wywodzące się z instytucjonalizmu), iż normy uregulowane w Europejskiej Karcie Społecznej obowiązują w społeczeństwie i kształtują relacje między państwem a jednostkami.

Związki zawodowe a system ubezpieczeń społecznych w Polsce

Artykuł próbuje odpowiedzieć na pytanie o wpływ związków zawodowych na system zabezpieczenia społecznego. Wpływ ten jest dwojakiej natury: poprzez negocjacyjne działania związków (głównie na poziomie zakładowym), np. wynegocjowanie pracowniczego programu emerytalnego, oraz ich udział w dialogu trójstronnym (obecnie za pośrednictwem struktur Rady Dialogu Społecznego) lub opiniowanie projektów aktów prawnych na podstawie ustawy o związkach zawodowych. W tekście zwraca się uwagę na postulaty związków odnoszące się do utrzymania obecnie obowiązującego powszechnego wieku emerytalnego (i jego zróżnicowania ze względu na płeć), wprowadzenia zmian w zakresie podstaw, od których odprowadzana jest składka na FUS (w tym tzw. pełne ozusowanie umów zlecenia), czy do modyfikacji zasad w odniesieniu do tzw. zbiegów ubezpieczeniowych. W artykule również podkreślono, że w licznych obszarach (np. wobec ubezpieczenia chorobowego) trudno wskazać na jasno wyartykułowane oczekiwania ruchu związkowego. Wydaje się równocześnie, że związki zawodowe będą modyfikowały pewne przyjmowane przez siebie założenia dotyczące zabezpieczenia emerytalnego na starość dopiero pod wpływem spadającej stopniowo stopy zastąpienia emerytur, co nastąpi, gdy zaczną dominować emerytury obliczane bez uwzględniania kapitału początkowego. Autorka ocenia wpływ związków zawodowych na system zabezpieczenia społecznego jako mocno umiarkowany. W ocenie piszącej odziaływanie związków zawodowych na sferę zabezpieczenia społecznego jest pokłosiem ogólnej siły ruchu związkowego. Może być ona bardzo uszczuplona w konsekwencji obecnej pandemii COVID-19, a co za tym idzie − niewykluczone, że wpływ ten ulegnie jeszcze dalszemu ograniczeniu.