TESTIMONIOS: La necesidad de revelar la pregunta epistemológica en la teoría feminista

2016 ◽  
Vol 4 (8) ◽  
Author(s):  
Tania Pérez Bustos

<p class="p1">S<span class="s1">oy una femini</span><span class="s2">s</span><span class="s1">ta </span>autodidacta en estudios de ciencia y tecnología. Si bien en mi formación de pregrado y posgrado tuve grandes maestras feministas que aún inspiran mis búsquedas personales y profesionales, sólo devine feminista cuando me topé con la teoría feminista y sus cuestionamientos al conocimiento científico.</p><p class="p1">A diferencia de muchas de mis colegas, nunca me hice parte activa del movimiento; no marché ni fui proselitista. Llegué a saberme feminista cuando logré comprobar que mis preguntas personales sobre mis trayectos profesionales tenían resonancia con las reflexiones que autoras anglosajonas blancas, mestizas y negras, como Sandra Harding (1991; 1993) Donna Haraway (1988; 1996; 2004), Gloria Anzaldúa (1987a; 1987b) Chela Sandoval (1991; 1995) y bell hooks (1984; 1994) venían haciendo desde entrados los años ochenta sobre la objetividad, la transgresión, los puntos medios y ciborg, los lugares desde los que producimos conocimiento y las formas en que éste circula.</p>

2021 ◽  
Author(s):  
Glauce Souza Santos

Nesta carta, endereçada à Marília, minha psicanalista, e a todas as mulheres negras, reflito sobre a pesquisa que realizo no doutoramento. Faço isso, resgatando cenas de uma sessão específica, na qual, Marília fez, para mim, o que denomino sugestão-desafio, escrever sobre a importância do meu trabalho. Assim, confesso as minhas inseguranças diante da minha escrita e tento encontrar respostas para o fato de nem sempre estar convicta a respeito da sua relevância. Inspirada na carta que Audre Lorde (2019) fez para a sua terapeuta e na carta de Glória Anzalduá (2000) às mulheres escritoras do terceiro milênio, penso sobre a interação que há entre mim e Marília, e sobre o que me motiva a escrever. Ressalto sobre o investimento dos trabalhos artísticos de Tássia Reis, Preta Rara e NegaFya, na expressão de uma existência negra feminina distanciada da ideia de um eu desqualificado, e como esses trabalhos me ajudam a perceber um caminho para minha própria vida, pois, situam os corpos femininos negros e suas subjetividades no centro dos seus discursos. Nessa linha, aciono Guerreiro Ramos (1995) para tencionar a ideia de objetos de estudo, cuja realidade e identidade são definidas por outros, e Donna Haraway (1995) para refletir sobre os saberes localizados que requerem que o objeto do conhecimento seja visto como um ator e agente. Outra reflexão que faço é a respeito da minha relação com a música e a minha legitimação como pesquisadora no campo musical. Ainda aciono a noção de escrevivência, cunhada por Conceição Evaristo, para discutir sobre o desafio que é incluir o pessoal e o subjetivo como parte do discurso acadêmico, tendo em vista que a pessoalidade e subjetividade mais aceita na academia é aquela produzida pelo sujeito branco. 


Zona Franca ◽  
2019 ◽  
pp. 61
Author(s):  
Maria Clara Martins Cavalcanti

En un contexto impregnado por diversas opresiones de raza y género, la escritura de mujeres negras en Brasil se ha configurado históricamente como un potente espacio para el ejercicio de la creatividad y la reelaboración de su propia existencia, donde el acto de escribir se convierte en un acto político de coraje y la ficción, una especie de refugio. Las escritoras negras Esmeralda Ribeiro y Miriam Alves, en sus historias publicadas en la colección Cadernos Negros Vol.8 (1985), abordan cuestiones de raza y género, denunciando las relaciones de poder, los estereotipos misóginos y racistas y, principalmente, construyen discursos sobre mujeres negras, en una escritura sobre sí y para sí. De esta manera, este trabajo busca comprender, apoyado por los pensamientos de intelectuales como Patricia Hill Collins, Bell Hooks, Conceição Evaristo, Gloria Anzaldua y Sueli Carneiro, las interrelaciones y las complejidades de los temas relacionados con el género y la raza que abarcan la literatura de Esmeralda y Miriam. También espero comprender las formas en que se construyen narrativas de “contraconducta” que se configuran como formas de resistencia a los mecanismos de poder y dominación como los generados por el racismo y el patriarcado.


2020 ◽  
Author(s):  
Νεφέλη Γκλέζου

Το αντικείμενο της παρούσας διατριβής εντάσσεται στην προβληματική της φεμινιστικής συγκρότησης της γνώσης στο πλαίσιο της φεμινιστικής επιστημολογίας. Η διαμόρφωση του φεμινιστικού χαρακτήρα της γνώσης εξετάζεται με βάση την κοινωνική σύλληψη του φύλου, σύμφωνα με ορισμένες φεμινιστικές επιστημολογικές θεωρίες της αναλυτικής παράδοσης και της μεταμοντέρνας φιλοσοφίας. Δεδομένου ότι η φεμινιστική επιστημολογία ως κλάδος συγκροτείται με βάση έννοιες και παραδοχές που ανήκουν σε διαφορετικά είδη φεμινιστικών επιστημολογιών, η έρευνα αυτή επιχειρεί να εντοπίσει, να εξετάσει και να ερμηνεύσει ορισμένα αντιπροσωπευτικά επιχειρήματα που αναπτύσσονται στο πεδίο αυτό, σε ένα φάσμα από τον πρώιμο φεμινιστικό εμπειρισμό έως ορισμένες μεταμοντέρνες φεμινιστικές θεωρίες. Απώτερος στόχος της παρούσας εργασίας είναι να συνεξετάσει την προβληματική της φεμινιστικής επιστημολογίας στη σχέση της με τον χώρο της εκπαίδευσης και να καταδείξει τις συνήθεις έμφυλες παραδοχές που αναπαράγονται εκεί. Το πρώτο κεφάλαιο εξετάζει την πορεία προς τη συγκρότηση της φεμινιστικής επιστημολογίας ως κλάδου, και τις βασικές παραδοχές που την χαρακτηρίζουν ως προσέγγιση. Το δεύτερο κεφάλαιο αναλύει την επιστημολογία του φεμινιστικού εμπειρισμού και, ιδιαίτερα της ύστερης εκδοχής του, για να αναδειχθούν οι βασικές έννοιες αυτού του είδους φεμινιστικής επιστημολογίας. Το τρίτο κεφάλαιο πραγματεύεται τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο συγκροτείται η γνώση στη φεμινιστική επιστημολογία της σκοπιάς, σύμφωνα με τη θεωρία της Sandra Harding. Στο τέταρτο κεφάλαιο διερευνώνται οι παραδοχές του φεμινιστικού μεταμοντερνισμού και ο τρόπος με τον οποίο αυτές καθορίζουν τον χαρακτήρα των θεωρήσεων τους, σύμφωνα με τις θέσεις της Susan Hekman, της Luce Irigaray, της Donna Haraway και της Judith Butler αναφορικά με την έννοια γυναίκα και την έννοια φύλο. Τέλος, το πέμπτο κεφάλαιο εντοπίζει την ανάγκη αξιοποίησης της φεμινιστικής επιστημολογίας στον εκπαιδευτικό θεσμό, εξετάζοντας τα ακόλουθα ερωτήματα: Θα έπρεπε η επιστήμη της εκπαίδευσης να υιοθετήσει ορισμένες προϋποθέσεις και παραδοχές της φεμινιστικής επιστημολογίας; Με ποιον τρόπο μπορεί να οικειοποιηθεί και να ενταχθεί κάθε ξεχωριστό είδος φεμινιστικής επιστημολογίας στο εκπαιδευτικό πλαίσιο; Πρόκειται για μια φιλοσοφική διερεύνηση του φύλου και των γνωσιακών προϋποθέσεών του, καθώς η εργασία μελετά τα εννοιολογικά περιεχόμενα του φύλου και τις σχέσεις μεταξύ των εννοιών που συμβάλλουν στον ορισμό του. Διαπιστώθηκε από την παραπάνω έρευνα ότι ο φεμινιστικός χαρακτήρας της γνώσης με βάση μια κοινωνική συγκρότηση του φύλου τίθεται με διαφορετικούς κάθε φορά όρους σε κάθε εκδοχή φεμινιστικής επιστημολογίας. Ακόμη, σε ένα δεύτερο επίπεδο, η εργασία εκτιμά ότι η αρχική αξίωση ισότητας ευκαιριών των δύο φύλων στην εκπαίδευση πρέπει να δώσει τη θέση της στο ισχυρότερο αίτημα της φεμινιστικής διεκδίκησης μιας διαφορετικής επιστημονικής γνώσης με βάση αξίες που σέβονται την ιδιαιτερότητα του γυναικείου φύλου και την οπτική της ζωής των γυναικών. Τέλος, ενώ δεν υιοθετείται η μεταμοντέρνα θέση της εγκατάλειψης των έμφυλων καθορισμών, ωστόσο εκτιμάται ότι η ανατρεπτική δυνατότητα επιτέλεσης του φύλου αποπλαισιωμένου από τον έμφυλο δυϊσμό μπορεί να καταλάβει τη θέση της στον χώρο της εκπαίδευσης.


2021 ◽  
Vol 5 (1) ◽  
pp. 1132-1143
Author(s):  
Natália Kleinsorgen Bernardo Borges ◽  
Thais Domingos dos Santos Rodrigues

Este trabalho tem por objetivo relatar as observações, atividades, incômodos, inquietações e sugestões que surgiram ao longo das oficinas sobre gênero e a realidade da mulher na sociedade brasileira, realizadas em colégios públicos de Niterói, Magé e Rio Bonito, no estado do Rio de Janeiro, durante o mês de março de 2018. Além da introdução, no qual é reportado o caminho percorrido até as oficinas, durante a construção da Greve Internacional de Mulheres no 8 de Março de 2018, dividimos o artigo em dois momentos: o primeiro no qual apresentamos as oficinas criadas por nós, pontuando o objetivo de cada uma, o material necessário e a metodologia que utilizamos nas escolas. Todas as oficinas pedagógicas são de caráter experimental e continuam em análise e aperfeiçoamento. O segundo em que relatamos nossas experiências nas diversas salas de aulas que tivemos, contando algumas situações que vivemos junto aos mais de 400 jovens que entramos em contato ao longo mês. Por fim, conclui-se que, apesar das dificuldades criadas com fim de proibir o debate sobre gênero nas escolas, é possível, através da ação de alguns professores, subverter as políticas institucionais e construir uma educação engajada. Por Marielle Franco, por Dandara, por Angela Davis, por Audre Lorde, por bell hooks, e por Andrea Dworjin e por Gloria Anzaldúa: não vão nos calar!


2021 ◽  
Vol 23 (1) ◽  
pp. 153-173
Author(s):  
Bruna Moraes Battistelli ◽  
Luciana Rodrigues

Como escreve Scholastique Mukasonga em seu livro “A mulher de pés descalços”, precisamos ensinar aos nossos dedos dos pés um caminhar que não os machuque pelo percurso. Inspiradas por essa proposição, esse trabalho busca tecer diálogos com os ensinamentos de intelectuais como bell hooks, Audre Lorde, Gloria Anzaldúa e Lélia Gonzalez para pensarmos uma sala de aula e uma docência pautadas em uma ética feminista e antirracista. Assim, situadas desde o continente amefricano, objetivamos, a partir de nossas experiências e de uma inspiração cartográfica, discutir as relações entre o ser professora-pesquisadora-feminista na aposta de uma universidade que acolha, cuide e nos possibilite contar mais histórias. Para isso, lançamos mão de nossas próprias histórias que narram sobre como construímos uma voz para nós mesmas, como experienciamos a universidade e por quais caminhos chegamos no exercício da docência e da pesquisa em uma perspectiva feminista e antirracista. Por fim, como possibilidade de intervenção para docência que se assente sobre uma política do cuidado, narramos uma experiência em sala de aula, que acontece há pelo menos um ano, onde as/os alunas/os são convidadas/os a escrever cartas em uma disciplina. Nossa aposta é para que possamos seguir construindo o espaço da sala de aula também como espaço de cura, onde nossos corpos estejam em prol de políticas para o encantamento da vida.


Intuitio ◽  
2020 ◽  
Vol 13 (1) ◽  
pp. e35521
Author(s):  
Camila Palhares Barbosa
Keyword(s):  

Este trabalho tem como objetivo apresentar uma perspectiva feminista da epistemologia social. A partir desta, criticar a ideia de universalização da verdade feita através do método tradicional da epistemologia analítica e das ciências, frequentemente ditas como neutras ou não corporificadas. Proponho demonstrar que o pesquisador é um corpo enquanto localização, isto é, está situado socialmente e historicamente, evidenciando suas consequência dentro da pesquisa científica. Para tanto, terei como principal escopo argumentativo as contribuições de Donna Haraway e Sandra Harding a fim de articular a ideia de uma objetividade do conhecimento através de saberes que são localizados. Por fim, apontar essa perspectiva enquanto uma das ramificações essenciais para a epistemologia social.


2004 ◽  
Vol 32 (2) ◽  
pp. 397-406
Author(s):  
Regenia Gagnier

WHEN ANGELIQUE RICHARDSON AND Ibegan collecting the essays included here, we were interested to see how recent theorists of boundaries like Audre Lorde (hyphenated identities), Gloria Anzaldua (borderlands), Donna Haraway (cyborg), J-F Lyotard (the in-between), or Jacques Derrida (deconstruction) fared in relation to classic theorists of boundaries like Aristotle, Hegel, Marx, and Darwin. We found that while the field of Victorian Studies has absorbed the theory, current practitioners may refer little to past or present theoretical masters. Rather they describe which boundaries were salient to the Victorians and why; when they were permeable and how; and who enforced them and to what ends. The essays in this volume focus on specific boundaries and amass a wealth of detailed knowledge about them. They include the boundaries or boundlessness of London and her suburbs (Parrinder, Cunningham); transnational or deterritorialized boundaries of empire (Spear and Meduri); psychological boundaries (Rylance, Trotter); boundaries between body and soul (Moran) and living and dead (Robson); generic boundaries (Barzilai, Howsam, Small, Toker); boundaries of popular representation between art and politics (Ledger, Livesey); and boundaries between humans, animals, and machines (Joseph and Sussman). The essays here interrogate boundaries historically and pragmatically, with a high tolerance of the in-between or queer, to which I shall return below.


2015 ◽  
Vol 20 (2) ◽  
pp. 181 ◽  
Author(s):  
Melina Pereira Savi

http://dx.doi.org/10.5007/2175-7917.2015v20n2p181Neste artigo, analiso as maneiras com as quais Gloria Anzaldúa, em Borderlands: La Frontera (2007), negocia a ideia da fronteira como tendo dimensões discursivas e materiais. Ao criar a consciência da nova mestiza a partir da zona de fronteira, que é o espaço afetado pela linha fronteiriça, Anzaldúa desenvolve conceitos e ideias que podem ser relacionados às articulações de Donna Haraway, com sua teoria do ciborgue; e de Karen Barad, com sua teoria de uma ontologia de agenciamento realista, no sentido de que Anzaldúa se engaja criativamente com partes contraditórias de sua identidade, de forma ciborguiana; e enxerga a fronteira como ao mesmo tempo limitante e empoderadora, como produzindo efeitos discursivos e materiais como constitutivos um do outro. Anzaldúa discorre sobre esses efeitos e demonstra como os aplica na fabricação de uma nova consciência, a da nova mestiza. Neste trabalho, então, exploro estes conceitos a partir de uma leitura que identifica, no trabalho de Anzaldúa, pontos em comum com e complementares às teorias de Haraway e Barad.


Author(s):  
Alessandra Viggiano Marra
Keyword(s):  

Este presente trabajo sostiene que la República Argentina tiene fuertes incentivos para desarrollar una política exterior feminista, arraigada en el concepto que la epistemología feminista denomina “conocimiento situado”, basado en su trayectoria histórica, social, económica y política y en su posición de país latinoamericano. En este sentido, se postula la posibilidad de una nueva mirada a la práctica de las relaciones internacionales y la producción de política exterior a la luz de la epistemología feminista desarrollada por teóricas como Sandra Harding, Donna Haraway y Fox Keller. Estas autoras plantearon la necesidad de una fuerte reflexividad sobre el conocimiento y expresaron que Occidente ha otorgado mayor jerarquía al modo de experiencia humano considerado masculino y relegado a otros.


2017 ◽  
Vol 3 (4) ◽  
pp. 30
Author(s):  
Nathália Dothling Reis

<p>Sabemos que o feminismo foi importante na crítica à suposta objetividade da ciência. Em trabalhos como os de Donna Haraway percebemos que por trás da neutralidade científica esconde-se o Homem. Mas se nos atentamos para as experiências de mulheres negras e críticas de intelectuais negras e descoloniais, vamos ainda mais longe. Através de autoras negras e descoloniais - como Lélia Gonzalez, bell hooks, Maria Lugones, Yuderkis Miñoso - trato de mostrar como o próprio feminismo e a categoria gênero têm apagado as experiências de mulheres “outras”; das mulheres não brancas.</p>


Sign in / Sign up

Export Citation Format

Share Document